Άρτεμις ΜόσχουΑρκετά μεγάλος αριθμός μελών της ελληνικής κοινωνίας ενστερνίζονται την ομοφυλοφιλία ως τρόπο ζωής. Η ελληνική κοινωνία ωστόσο, μέχρι πρότινος παρουσιαζόταν ανίκανη να δεχτεί τη διαφορετικότητά τους.
Είναι γεγονός ότι τα ελληνικά κοινωνικά πρότυπα έχουν διαμορφωθεί στη ρίζα της πατριαρχικής δομής της οικογένειας. Αυτό συνεπάγεται τη διαμόρφωση της πεποίθησης ότι οι άντρες οφείλουν να βρίσκονται στην κορυφή της οικογενειακής κλίμακας υποδεικνύοντας περίτρανα τον ανδρισμό τους και τη σεξουαλικότητά τους, μην αφήνοντας περιθώρια περαιτέρω αμφισβήτησης. Αντίστοιχα, και η γυναίκα, σύμφωνα πάντα με τις κοινωνικές επιταγές, οφείλει να υποδεικνύει ένα συγκεκριμένο τρόπο σεξουαλικότητας, ομόρροπο με την προτίμηση και την ικανοποίηση του ανδρικού φύλου.
Η ελληνική κοινωνία ήταν ανέκαθεν αυστηρή, χαρακτηριζόμενη από πρότυπα ανισοτήτων και ρόλους που εμφυτεύονται σε όλα ανεξαιρέτως τα άτομα απ’τη στιγμή της γέννησής τους. Επέβαλλε τρόπους με βάση τους οποίους πρέπει να συμπεριφέρονται τα άτομα που δρουν μέσα στα πλαίσιά της, τρόπους οι οποίοι βρίσκουν έρεισμα στη μήτρα των κοινωνικών προτύπων που έχει υιοθετήσει.
Συνεπώς, οι έννοιες της αρρενωπότητας και της θηλυκότητας, της ανδρικής και της γυναικείας σεξουαλικότητας είναι κατασκευασμένες και προκαθορισμένες, γι’αυτό διέπονται απ’τους εκάστοτε κοινωνικούς κανόνες.
Τι συμβαίνει όμως όταν κάποια άτομα παρεκκλίνουν από τον κοινωνικό κώδικα της πατριαρχικά οργανωμένης ελληνικής κοινωνίας, όταν έχουν διαφορετικές προτιμήσεις που συγκρούονται με το κατεστημένο;
Πιο συγκεκριμένα, αναφέρομαι στην περίπτωση της ομοφυλοφιλίας, δηλαδή την σεξουαλική έλξη μελών της κοινωνίας για άτομα του ιδίου φύλου. Πάνω σε αυτό το θέμα, η ελληνική κοινωνία ήταν ανέκαθεν οπισθοδρομική και προκατειλημμένη. Η προσήλωση στον φαινομενικό σεβασμό των πατροπαράδοτων οικογενειακών ηθών απέτρεπε την αποδοχή οποιασδήποτε συμπεριφοράς που παρέκκλινε και, σε περίπτωση που μια τέτοια συμπεριφορά εκδηλωνόταν, οδηγούσε τα εκάστοτε άτομα σε συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού.
Κλειστή, έως αρνητική, απέναντι στους ομοφυλόφιλους, είναι η ελληνική κοινωνία, ωθώντας τους σε ένα ατέρμονο παιχνίδι κρυφτού. Στην πραγματικότητα, τους στερεί κάθε είδος μοναδικότητας κι ελεύθερης βούλησης, θεωρώντας την ομοφυλοφιλία «ελάττωμα» ή ακόμα και «αμαρτία». Απότοκο όλων αυτών είναι η κοινωνική κατακραυγή, η οποία πηγάζει από τα φαινομενικά καθωσπρέπει του ταμπού της συμπεριφοράς των ανδρών και των γυναικών αντίστοιχα.
Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, έχει αποδειχθεί ότι ο τρόπος με τον οποίο η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει το διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό αποδεικνύεται πλέον πιο ανεκτικός και ακολουθεί μια θετική εξέλιξη.
Η ελληνική κοινωνία γίνεται ανεκτική σε θέματα ομοφυλοφιλίας αν και με εκνευριστικά αργούς ρυθμούς συγκριτικά με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Υπάρχει τεράστια καθυστέρηση στη διαμόρφωση ενός κλίματος ανοχής και σεβασμού της διαφορετικότητας, ακόμα και στα μεγάλα αστικά κέντρα. Η αποδοχή του φαινομένου αυτού κερδίζει σταδιακά έδαφος, αν και διστακτικά ακόμα.
Η αποδοχή της ομοφυλοφιλίας βρίσκεται ακόμα σε πολύ πρώιμα στάδια, ωστόσο έχουν σημειωθεί βήματα προόδου. Παρατηρείται μια σταδιακή αλλαγή της στάσης απέναντι στους ομοφυλόφιλους, επιδεικνύοντας μεγαλύτερη ανεκτικότητα, αυτό όμως μεταβάλλεται όταν άτομα που δε συμμερίζονται αυτόν τον προσανατολισμό νιώθουν πως απειλούνται, υιοθετώντας αμυντική, αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις επιθετική στάση.
Βέβαια, παρά τη σκιώδη, ως επί το πλείστον των περιπτώσεων, αντιμετώπιση των ομοφυλόφιλων, τα social media και όχι μόνο τάσσονται υπέρ του αγώνα για αποδοχή της διαφορετικότητας, προσφέροντας νέες διεξόδους.
Με τη βοήθεια των νέων μέσων, τα άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό αισθάνονται πλέον πιο άνετα να δηλώσουν ανοιχτά τις προτιμήσεις τους. Σημαντική πηγή ενθάρρυνσης κυρίως των νέων ατόμων που ανακαλύπτουν τη διαφορετική σεξουαλική τους ταυτότητα αποτελεί το Διαδίκτυο, διότι με την ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων υπάρχει η δυνατότητα ταχύτερης και πιο αποτελεσματικής ενημέρωσης πάνω στο συγκεκριμένο φαινόμενο.
Παράλληλα, οι διαδικτυακές κοινότητες που μάχονται υπέρ των θεσμικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων μελών της κοινωνίας πολλαπλασιάζονται με ταχείς ρυθμούς και διευρύνουν τις δράσεις τους, καταπολεμώντας την εσωτερικευμένη ομοφοβία και δημιουργώντας την αίσθηση πως το ομοφυλόφιλο άτομο ανήκει σε μια ευρεία κοινότητα, πως δεν είναι πλέον μόνο του.
Η θετική εκπροσώπηση της κοινότητας αυτής μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στις ζωές πολλών ατόμων, ανεξαρτήτως ηλικίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ΟΛΚΕ, ή αλλιώς η Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας, με σκοπό την υποστήριξη ατόμων για τη σεξουαλική διαφορετικότητα και την ταυτότητα του φύλου. Στα μέλη της κοινότητας αυτής συγκαταλέγονται οι ομοφυλόφιλοι, οι λεσβίες, οι αμφισεξουαλικοί και οι τρανσεξουαλικοί πολίτες που ζουν στην Ελλάδα.
Σε αντίθεση με την περιρρέουσα αδράνεια που επιδεικνύει σε πλήθος περιπτώσεων η ελληνική κοινωνία, το μη κυβερνητικό, μη κερδοσκοπικό αυτό σωματείο στοχεύει στην ανάπτυξη αλληλεγγύης και αποδοχής μεταξύ των ομοφυλόφιλων ατόμων, ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνική, πολιτισμική και θρησκευτική προέλευση, τη γλώσσα, την ηλικία, την κατάσταση υγείας. Δραστηριοποιείται παράλληλα για την προάσπιση και την προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων αυτών, σε μια προσπάθεια καταπολέμησης του κοινωνικού ρατσισμού, ένα φαινόμενο του οποίου η πλειοψηφία των μελών της κοινότητας γίνεται κοινωνός.
Πέρα από τη δράση της ΟΛΚΕ, μεγάλη πρόοδος για την αποδοχή του φαινομένου της ομοφυλοφιλίας σημειώθηκε με την ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια, την προώθηση δηλαδή της νομικής αναγνώρισης του πολιτικού γάμου μεταξύ ζευγαριών του ίδιου φύλου. Η ψήφιση της απόφασης αυτής αποδεικνύει ότι οι οικογένειες που αποτελούνται από ομόφυλα ζευγάρια κερδίζουν έδαφος στην αποδοχή της διαφορετικότητας στα πλαίσια της ελληνικής κοινωνίας, αν και ο δρόμος προβλέπεται ακόμα μακρύς.
Η ανάδειξη ομοφυλόφιλων ατόμων αποτελεί σύνηθες φαινόμενο και στις τηλεοπτικές σειρές, σε μια προσπάθεια ενθάρρυνσης των νεαρών ατόμων που βρίσκονται σε κρίση, και ευαισθητοποίησης του οικογενειακού περιβάλλοντος σε θέματα αποδοχής της διαφορετικότητας. Στην ελληνική τηλεόραση έκαναν το ντεμπούτο τους αρκετοί gay ρόλοι, παρουσιάζοντας προοδευτικά με αρκετούς διαφορετικούς τρόπους την πολυχρωμία των ανθρώπων, άλλοτε επιφανειακά κι άλλοτε εντρυφώντας στην ψυχοσύνθεση του ομοφυλόφιλου χαρακτήρα, συντελώντας στην αποδοχή αυτών των ατόμων από την ελληνική κοινωνία.
Πιο συγκεκριμένα, ο πρώτος ομοφυλόφιλος χαρακτήρας σε ελληνική σειρά, και μάλιστα με μεγάλη απήχηση, ήταν εκείνος του Γιάννη Μπέζου στους «Απαράδεκτους», καταφέροντας να γίνει δημοφιλής τόσο στον ανδρικό όσο και στο γυναικείο πληθυσμό. Ακολουθεί ο ρόλος του Αλέξανδρου Ρήγα στους «Δυο ξένους», ένας ρόλος απαλλαγμένος από υπερβολές και στερεότυπα, σε αντίθεση με εκείνον του Λάκη Λαζόπουλου στους «Δέκα Μικρούς Μήτσους», έναν ρόλο-καρικατούρα για τα δεδομένα της εποχής.
Ακολουθούν ρόλοι που εκθειάζουν την ομοφυλοφιλία σε αρκετές δημοφιλείς ελληνικές σειρές, όπως τα «Υπέροχα Πλάσματα», το «Κωνσταντίνου και Ελένης», η «Πολυκατοικία», το «Καφέ της Χαράς», και το «Singles». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο ρόλος του Γιώργου Καπουτζίδη στην «Εθνική Ελλάδος», όπου εκτίθεντο αρκετά κοινωνικά στερεότυπα κατά του φαινομένου της ομοφυλοφιλίας και η έξαρση του συντηρητισμού.
Αποκορύφωμα της προσπάθειας για ανάδειξη της διαφορετικότητας πάνω στον σεξουαλικό προσανατολισμό αποτελεί η σειρά του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, «Κλείσε τα Μάτια», όπου το φιλί μεταξύ ενός ομόφυλου ζευγαριού πυροδότησε μια σειρά από αντιδράσεις, με αποκορύφωμα την επιβολή προστίμου στο κανάλι από πλευράς του ΕΣΡ. Η εικόνα των ομοφυλοφίλων που προβάλλει η τηλεόραση, με εξαίρεση τις γραφικές γκέι φιγούρες που πρωτοστατούν σε κάποια κανάλια και κάποια ομοφοβικά ξεσπάσματα, ανταποκρίνεται στην εικόνα ενός κανονικού και άκρως φυσιολογικού ατόμου, απαλλαγμένου από τα στερεότυπα που επέβαλλε το παρελθόν.
Η ελληνική κοινωνία με την πάροδο του χρόνου παρουσιάζει κάποια ψήγματα πρόοδου στην αποδοχή της διαφορετικότητας. Ας ελπίσουμε η πρόοδος αυτή να συνεχίσει να υφίσταται και να διογκώνεται, καθώς είναι κοινώς γνωστό πως οι άνθρωποι που έχουν εξαλείψει κοινωνικά στερεότυπα και καθωσπρέπει συμπεριφορές είναι αποδεδειγμένα οι πιο ευτυχισμένοι. Η ζωή με παρωπίδες και ανασφάλειες δεν ωφέλησε ποτέ κανέναν.