Νεφέλη ΠάλοςΣτις Αόρατες Πόλεις, ο Ίταλο Καλβίνο εξερευνά τις διαδρομές της ανθρώπινης φύσης μέσα από περίεργες αλλά και όμορφες εικόνες αστικής όασης.
Το κύριο γεγονός στις Αόρατες Πόλεις είναι η αφήγηση του Βενετσιάνου Μάρκου Πόλο στον αυτοκράτορα Κουμπλάι Χαν (ή αλλιώς Μεγάλος Χαν) για τα ταξίδια που έχει πραγματοποιήσει στην απέραντη αυτοκρατορία του. Στην πραγματικότητα όμως, δεν πρόκειται για πραγματικές πόλεις αλλά για αποκυήματα της φαντασίας του ίδιου του συγγραφέα που κατορθώνει με την δεξιοτεχνία ενός παραμυθά να μας ταξιδέψει σε άλλες διαστάσεις.
Το ενδιαφέρον με αυτό το λογοτέχνημα είναι πως θέτει εμμέσως την Πόλη ως πρωταγωνιστή αλλά με πολύ διαφορετικό τρόπο απ’ ότι έχουν κάνει άλλοι συγγραφείς. Γιατί αυτό που προσπαθεί και το κατορθώνει είναι να κατασκευάσει αυτό που βρίσκεται πίσω από μια πόλη: την μνήμη, το όνειρο, την επιθυμία, την αναπαράσταση, τα σύμβολα, ακόμα και το θάνατο.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί με χιλιάδες τρόπους είτε απλώς ως ένα αφήγημα για το μετρό είτε ως ένα διακειμενικό παιχνίδι (ο Μάρκο Πόλο είχε γράψει ένα ταξιδιωτικό αφήγημα για την επίσκεψη του στην Κίνα) ακόμα και ως μια κοινωνιολογική προσέγγιση στην έννοια της Πόλης.
Όπως και να έχει, είναι ένα λογοτεχνικό ταξίδι γεμάτο σοφία και προβληματισμούς που αντανακλά φευγαλέες σκέψεις που κάνουμε όταν οδεύουμε προς έναν προορισμό.
Ο Ίταλο Καλβίνο, δια μέσου του Μάρκο Πόλο, περιγράφει με μια κάποια ψυχρότητα για να αποφύγει τους εύκολους μελοδραματισμούς, τις πόλεις που παραδόξως έχουν όλες γυναικείο όνομα (Ζηνοβία, Ισιδώρα, Διομίρα, Αναστασία κτλ.). Όμως, σε κάθε διήγηση του, συνυπάρχει και μια σκιά από την πρώτη-δική του- πόλη του ταξιδιώτη, η Βενετία, πράγμα που ο αυτοκράτορας καταλαβαίνει.
-Κύριε σου μίλησα πλέον για όλες τις πόλεις που γνωρίζω.
“Απομένει μόνο μια για την οποία δεν μιλάς ποτέ”.
Ο Μάρκο Πόλο έσκυψε το κεφάλι. “Η Βενετία”, είπε ο Χαν.
Ο Μάρκο χαμογέλασε. “Και για τι άλλο νομίζεις σου μιλούσα;”
Έτσι, το θέμα που διαπερνάει όλη η αφήγηση είναι πως ο κάθε ταξιδιώτης που έρχεται σε επαφή με το καινούργιο, το ξένο στην πραγματικότητα αυτό που κάνει είναι να ξανά έρχεται σ’ επαφή με την πόλη στην οποία ζει, δηλαδή με τον εαυτό του. Διότι οι πόλεις είναι οι αντανακλάσεις ή οι εικόνες που φαντασιώνεται γι’ αυτόν, ο άνθρωπος.
Το μεγάλο ερώτημα βρίσκεται στον τίτλο: ποιες είναι οι Αόρατες Πόλεις;
Ο Ί. Καλβίνο δεν το προδίδει ποτέ γιατί στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να αποκαλύψει την απάντηση. Τα στοιχεία βρίσκονται μέσα στο βιβλίο. Ίσως είναι οι αναμνήσεις μας, ίσως οι επιθυμίες, ίσως οι κρυμμένες αλήθειες που ψάχνουμε σε κάθε προορισμό. Ίσως και όχι. Άλλωστε γι’ αυτό ταξιδεύουμε.
Για να απαντήσουμε σε ερωτήσεις για τις οποίες δεν υπάρχει σωστή ή λάθος απάντηση, παρά μόνο η δική μας. Η δική μας Αόρατη Πόλη.