Μανώλης ΣιμιτσάκηςΤο “Πνεύματα”, της Ευθυμίας Ε. Δεσποτάκη, θα σου μείνουν στο μυαλό για μέρες και μια φωνή θα σε συνοδεύει σε κάθε σου πράξη: “Είμαι η δροσιά της Γης”
Μιας και τα πνεύματα των περισσότερων αναγνωστών αυτήν την περίοδο απασχολούνται με το πού υπάρχει ελεύθερο camping να παραθερίσουμε – με τουλάχιστον ένα πολύ καλό βιβλίο – εγώ θα σας προτείνω και τα δύο. Να πάτε στην Ταυρίδα, στην Απέλλα ή σε ένα από τα νησιά του Μυλείου πελάγους. Εάν θέλετε να πάτε παραέξω και έχετε περισσότερα χρήματα, να πάτε στη Νήσο Παιπάλη. Ό,τι και αν επιλέξετε όμως, ένα από τα βιβλία που θα έχετε μαζί σας θα πρέπει να φέρει την υπογραφή της Ε. Δεσποτάκη.
Το “Πνεύματα: μια ιστορία της Πικρής Στροφής”, της Ευθυμίας Ε. Δεσποτάκη, είναι ένα αυτοτελές μυθιστόρημα φαντασίας και διαδραματίζεται σε έναν κόσμο που θυμίζει την εποχή των Επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σε μια πόλη που θυμίζει την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Μόνο που δεν υπάρχει ο Μέγας Αλέξανδρος, υπάρχει ο Μέγας Δάμας. Δεν υπάρχει Αλεξάνδρεια, υπάρχει Δαμασινή. Δεν υπάρχει Αίγυπτος, υπάρχει Αισωπεία. Και δεν υπάρχει ο Πτολεμαίος, υπάρχει ο βασιλιάς Περιγένης ο Τρίτος, ο Ξάνθος. Στα κοσμοπολίτικα δρομάκια της Δαμασινής, ζει κι αγωνίζεται να επιβιώσει ο Παγκράτης, ένας νεαρός εύστροφος και καταφερτζής.
Για να εξασφαλίζει την επιβίωση τη δική του και του γέροντα κηδεμόνα του, ο Παγκράτης χρησιμοποιεί κάθε τρόπο: από το να πουλάει εφευρέσεις που δουλεύουν με ατμό στη βαριεστημένη αυλή του βασιλιά και να παρέχει ερωτικές υπηρεσίες σε πλούσιες χήρες, μέχρι να βρίσκει σπάνια υλικά για τις ντόπιες ή τις ξένες μάγισσες. Η ζωή του μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά είναι στρωμένη, ξέρει που βαδίζει, ξέρει τις δυνατότητές του και ξέρει ν’ αρπάζει τις ευκαιρίες του εγκαίρως. Ωστόσο, όλα αυτά θα ανατραπούν, όταν ένας έκπτωτος, πρόσφυγας πρίγκιπας από το γειτονικό βασίλειο της Νεσίλης, θα κάνει την εμφάνισή του στην ουσιαστικά απομονωμένη για πολιτικούς λόγους καλή κοινωνία της Δαμασινής. Μαζί του θα φέρει μια μάγισσα σκλάβα κι οι δύο ξένοι ίσως ζητήσουν από τον Παγκράτη κάτι που ούτε κι ο ίδιος δε γνωρίζει ότι διαθέτει.
“Σε κάθε βιβλιοθήκη θα βρίσκομαι. Σε κάθε μέρος ανάγνωσης, σε κάθε σκαλισμένη πέτρα πάνω. Σε κάθε πήλινη πινακίδα με ύμνους θα υπάρχει η ιστορία μου γραμμένη, ο σκοπός μου. Όταν μια βιβλιοθήκη θα καταστρέφεται, θα θρηνώ. Όταν μια σκαλισμένη πέτρα θα γκρεμίζεται, θα μανιάζω. Όταν μια πήλινη πινακίδα θα ξαναζυμώνεται, θα εξοργίζομαι”
Διαβάζοντας το βιβλίο “Πνεύματα: μια ιστορία της Πικρής Στροφής”, αυτό που σίγουρα θα εκτιμήσει κάποιος, ανάμεσα σε πολλά άλλα, είναι η γραφή της Ε. Δεσποτάκη. Είναι ένα από τα δυνατότερα χαρτιά του βιβλίου γιατί καταφέρνει με άμεσο τρόπο να σου περάσει ακόμη και μέσα από μία λέξη μια ολόκληρη εικόνα και να σε μεταφέρει πλήρως στην Ελληνιστική χρονική περίοδο 2300 χρόνια πριν- κι αν αυτή η λέξη δεν υπάρχει, θα στη δημιουργήσει με τέτοιο τρόπο που θα νομίζεις πως προϋπήρχε. Προσωπικά, ύστερα από 2 ημέρες και έχοντας ξεκινήσει ήδη άλλο βιβλίο, τα πνεύματα ακόμη μου ψιθυρίζουν.
Με πληθώρα αρχαίων ελληνικών πολιτισμικών στοιχείων και με γνώσεις βγαλμένες από την τότε καθημερινή ζωή – ήθη και έθιμα, ενδυμασίες, διάλογοι, αρώματα, φαγητά, ακόμη περισσότερα φαγητά – δημιουργεί μια κοσμοπλασία πλούσια από ιστορικά γεγονότα που θα καλύψουν τα πώς και τα γιατί φτάσαμε να μιλάμε σήμερα για τους σκοπούς του ήρωα Παγκράτη ή των υπόλοιπων χαρακτήρων, ενώ απλώνεται ακόμη και σε ερωτήματα που ίσως ποτέ δεν σκεφτήκατε, όπως: Γιατί ενώ είχε ανακαλυφθεί η χρήση του ατμού, ξαφνικά χάθηκε η γνώση και χρειάστηκε να περάσουν χιλιετίες σχεδόν για να υπηρετήσει τον άνθρωπο ξανά; Τι είναι αυτό που τελικά καθυστέρησε τη βιομηχανική επανάσταση, διέκοψε την εξέλιξη της τεχνολογίας και, άρα, και του ανθρώπου; Όποιος δεν το έχει αναρωτηθεί στο παρελθόν θα το ανακαλύψει μέσα από τα πολύ όμορφα πλασαρίσματα στη μυθοπλασία της Ε. Δεσποτάκη.
Και εάν δεν είχατε ιδέα για τους αυτοματισμούς των αρχαίων Ελλήνων, με τα “πνευματικά αυτόματα” θα μπείτε στον κόπο να τους ψάξετε.
Στο ταξίδι που διανύουμε γνωρίζουμε σχεδόν όλα τα μέρη στον χάρτη και η συγγραφέας μάς ξετυλίγει την περιπέτεια εμπλέκοντας ίντριγκες, εφευρέσεις και μηχανική με τα “πνευματικά αυτόματα”, μαγεία πιστή στην εποχή – δίχως υπερβολές – και με μαντζούνια αγνά και όχι στο πλαίσιο του μεταφυσικού, θα μας συστήσει με θεούς και ξεχασμένους θεούς και θα τα κάνει όλα με έναν τρόπο που θα πιστέψετε πως όλα – η γλώσσα, τα χούγια τους, ο αέρας τους – σάς είναι οικεία. Ανήκουμε εκεί. Και αυτό, για μένα, σημαίνει πως το βιβλίο είναι επιτυχημένο, εξυπηρετεί τον σκοπό του.
Με μυθιστορηματικό τρόπο μάς ξεναγεί εκεί που τα μουσεία δεν μπορούν.
” Έπεφτε καιρό ετούτη η στάχτη από τον ουρανό, μήνες τώρα. Είχε σκιάξει τους ανθρώπους όλου του κόσμου στην αρχή. Πια κανείς δεν της έδινε σημασία. Πια κανείς δεν αναρωτιόταν σαν τι να ‘ταν τούτο το σημάδι τ’ ουρανού. Στο αίθριο του υποστατικού, καταμεσής της ξεραμένης, παραμελημένης χλόης, ο ναΐσκος των οικιακών θεών είχε τα πορτάκια του κλειστά κι ο άντρας, που γονάτιζε μπρος του, είχε το κεφάλι χαμηλωμένο και προσευχόταν. Φορούσε ένα ρούχο από ακατέργαστο μαλλί και τα ψαρά μαλλιά του ήταν μακριά ως τη μέση, έπεφταν ελεύθερα στην πλάτη του. Από τις άκρες των δαχτύλων του, κρέμονταν σταγόνες νερού. Ο άνεμος λυσσομανούσε, αλλά οι σταγόνες έμεναν εκεί, σταθερές, να κρέμονται από τ’ ακροδάχτυλα χωρίς ποτέ να πέφτουν. «Είσαι η Δροσιά της Γης», είπε κάποια στιγμή ο άντρας. «Είμαι η Δροσιά της Γης». “
Το προτείνω σε κάθε αναγνώστη που σέβεται τον εαυτό του και για όλες τις ηλικίες 15+
Το βιβλίο “Πνεύματα: μια ιστορία της Πικρής Στροφής” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Mamaya και μπορείτε να βρείτε τα χαρακτηριστικά του βιβλίου αλλά και επιπλέον κριτικές αναγνωστών στην εφαρμογή Goodreads.