Μαγδαληνή ΓκόγκουΜια σύντομη ξενάγηση στη “νύφη” του Θερμαϊκού!
Η Θεσσαλονίκη, η δεύτερη μεγαλύτερη σε πληθυσμό και έκταση πόλη της Ελλάδας, ανέκαθεν προσέλκυε το ενδιαφέρον των ιστορικών ερευνητών, των αρχαιολόγων και εθνολόγων. Υπήρξε μία κοσμοπολίτικη και οικονομικά εύρωστη πόλη, στην οποία έμποροι από την Ελλάδα και άλλες χώρες ανέπτυσσαν τη δραστηριότητά τους. Πιστή στον πολυπολιτισμικό της χαρακτήρα, φιλοξένησε (και φιλοξενεί) ένα πλήθος φυλών, θρησκειών και πολιτισμών.
Η πόλη πήρε το όνομά της από την ετεροθαλή αδερφή του Μ. Αλεξάνδρου και γυναίκα του Κασσάνδρου, Θεσσαλονίκη, το όνομα της οποίας προέρχεται από το πάντρεμα των λέξεων “Θεσσαλών” και “Νίκη”. Ο Κάσσανδρος, προς τιμήν της συζύγου του ίδρυσε την ομώνυμη πόλη.
Οι Οθωμανοί και οι Ιουδαίοι αποκαλούσαν την πόλη “Σελανίκ“, οι τοπικοί Σλαβικοί πληθυσμοί “Σολούν“, και οι βλαχόφωνοι “Σαρούνα“.
Σύμβολο και χαρακτηριστικό μνημείο της Θεσσαλονίκης αποτελεί ο Λευκός Πύργος. Λίγοι όμως είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι στο παρελθόν, και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας, ο Λευκός Πύργος είχε το όνομα “Kanli Koule“, που σημαίνει “Πύργος του αίματος”, λόγω της χρήσης του ως φυλακής και τόπου μαζικών εκτελέσεων.
Σήμερα, ο Λευκός Πύργος λειτουργεί ως μουσείο, και είναι ανοιχτός για το κοινό. Ο επισκέπτης, αφού ανέβει τους 6 ορόφους που διαθέτει το κτίσμα, μπορεί να απολαύσει τη θέα της πόλης, διακρίνοντας το κέντρο της Θεσσαλονίκης, την Άνω Πόλη, τα ανατολικά και τα δυτικά της προάστια, ενώ χαρακτηριστική είναι η εικόνα των αυτοκινήτων επί της Λεωφόρου Νίκης.
Από το εσωτερικό του Λευκού Πύργου.
Όπως κάθε πόλη, έτσι και η Θεσσαλονίκη δεν μπορεί να ξεφύγει από το παρελθόν της. Η πόλη διαθέτει τζαμιά, τα οποία δεν χρησιμοποιούνται για λόγους λατρείας, αλλά έχουν μετατραπεί κατά κύριο λόγο σε χώρους εκδηλώσεων και εκθέσεων.
Το Αλατζά Ιμαρέτ (“Πολύχρωμο άσυλο”) είναι τζαμί του 15ου αιώνα και βρίσκεται στην οδό Κασσάνδρου. Σήμερα λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος, όπου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις και εκθέσεις. Το Γενί Τζαμί, που βρίσκεται στην οδό Αρχαιολογικού μουσείου, χτίστηκε το 1902 και χρησίμευε ως τόπος λατρείας για τους Εβραίους που είχαν εξισλαμιστεί. Το τζαμί του Λεμπέτ, βρίσκεται στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά στη Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης. Ο προσανατολισμός του είναι προς τη Μέκκα, την ιερή πόλη των μουσουλμάνων. Τέλος, το Χαμζά Μπέη Τζαμί, είναι τζαμί του 15ου αιώνα, χτισμένο στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Βενιζέλου. Στους κατοίκους είναι ευρύτερα γνωστό ως “Αλκαζάρ”. Όλοι οι μιναρέδες της Θεσσαλονίκης καταστράφηκαν το 1925.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης, αναστήλωσης και ανάδειξης ενός άλλου συμβόλου της Θεσσαλονίκης, της Ροτόντας. Το μνημείο που σηματοδοτεί ουσιαστικά το μεταίχμιο ανάμεσα στον ειδωλολατρικό και το χριστιανικό κόσμο, άνοιξε μετά από περίπου 40 χρόνια. Η Ροτόντα, η οποία ανήκει και στον κατάλογο των μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, χτίστηκε στα χρόνια του Καίσαρα Γαλέριου, και προοριζόταν για ναός του Δία ή Μαυσωλείο του Γαλέριου. Στα οθωμανικά χρόνια, χτίστηκε δίπλα στη Ροτόντα, όπως και σε όλες σχεδόν τις εκκλησίες, μιναρές, προκειμένου να μετατραπεί σταδιακά σε τζαμί.
Σήμερα, περνώντας μια βόλτα από την Ροτόντα, βλέπουμε το μιναρέ χωρίς την κωνική στέγη του και με κατεστραμμένο το υψηλότερο τμήμα του.
Από τα σύμβολα της Θεσσαλονίκης δεν θα μπορούσε να λείπει βέβαια το πιο κεντρικό σημείο της πόλης, που δεν είναι άλλο από την Καμάρα, ή πιο σωστά Θριαμβική Αψίδα του Γαλερίου. Η Καμάρα κατασκευάστηκε στις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα για να τιμηθεί ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Γαλέριος, έπειτα από νίκη του κατά των Περσών. Πάνω στην αψίδα του Γαλερίου υπάρχουν ανάγλυφες παραστάσεις που αφηγούνται τα γεγονότα που οδήγησαν το Γαλέριο στη νίκη εναντίων των Περσών και του βασιλιά τους, Ναρσή.
Η Θεσσαλονίκη είναι βέβαια πολλά περισσότερα: είναι οι άνθρωποί της, οι φοιτητές που την κρατάνε ξυπνητή τα βράδια, η θάλασσά της, το τροπικό της κλίμα, η ιστορία της. Είναι η αύρα που αποπνέει και η αίσθηση ότι ζεις στην καρδιά των Βαλκανίων, αυτό που σε κάνει να δεθείς μαζί της.