Μαρία ΚαιρίδουO Mπράιαν γεννήθηκε σε ένα στάβλο την ημέρα των Χριστουγέννων, ακριβώς δίπλα από τον στάβλο που γεννήθηκε… ξέρετε ποιος. Έκτοτε, η ζωή του είναι ένα χάος
Υπάρχει όριο στην σάτιρα; Μπορούν όλες ανεξαιρέτως οι ιδέες να αποτελέσουν αντικείμενο κριτικής και διακωμώδησης; Αντί να απαντήσουμε ευθύς αμέσως αυτά τα ερωτήματα προτείνουμε να δείτε την ταινία “The Life of Brian”. Γυρισμένη το 1979, δυο μόλις χρόνια μετά την υπερπαραγωγή τουFranco Zeffirelli “Jesus of Nazareth”, η ταινία θα μιλήσει για έναν συμπατριώτη του Χριστού.
Ο Brian Cohen είναι ένας Εβραίος που έχει την ατυχία να γεννηθεί την ίδια μέρα με τον Χριστό. Στην διάρκεια της ζωής του τα μπερδέματα που προκύπτουν από αυτήν την παράξενη σύμπτωση δεν θα τον αφήσουν να ησυχάσει. Η ομάδα των “Monty Python” στην τρίτη της ταινία επιχειρεί να δει με μια ανατρεπτική ματιά τα γεγονότα που αποτέλεσαν την βάση του χριστιανισμού.
Έχοντας στην παραγωγή τους ένα μέλος από το συγκρότημα που ισχυρίστηκε στο απόγειο της δόξας του πως είναι διασημότερο από τον Χριστό, δεν θα μπορούσαν να είναι λιγότερο ασεβείς με το χιούμορ τους (απολαυστικότατο). Το “ Life of Brian”, παρ’ όλες τις αντιξοότητες, κατάφερε να γίνει η βρετανική ταινία που έκοψε τα πιο πολλά εισιτήρια στην άλλη όχθη του Ατλαντικού την χρονιά που προβλήθηκε.
Κεντρικό θέμα της ταινίας είναι η διακωμώδηση της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας, της τάσης των ανθρώπων να μπερδεύουν το μέσο με το σκοπό και τελικά της εκμετάλλευσης της ανάγκης των ανθρώπων να ανήκουν σε ένα σύνολο. Είτε αυτό το σύνολο είναι μια πολιτική οργάνωση, είτε μια θρησκεία στην ταινία διαπιστώνουμε μια κοινή οπτική. Ο Brian είναι αυτό που λέμε ο λάθος άνθρωπος στην λάθος στιγμή.
Και ιδού, 13 facts για μια ταινία την οποία πρέπει να δείτε οπωσδήποτε
1. Η σύλληψη του σεναρίου έγινε στο Άμστερνταμ, γράφτηκε στα Μπαρμπέιντος και γυρίστηκε στην Τυνησία.
Οι Monty Python ήταν ένα πολύ “Βρετανικό” κωμικό σχήμα, αλλά το “Life of Brian” ήταν ένα πραγματικά διεθνές εγχείρημα. Η ιδέα για το βιβλικό έπος προέκυψε κατά την προώθηση της ταινίας τους “Monty Python and the Holy Grail”, στο Άμστερνταμ (δεν υπάρχουν νύξεις για τα άλλα πράγματα που προσφέρει το Άμστερνταμ, το μόνο σίγουρο είναι ότι το αλκοόλ τιμήθηκε δεόντως).
Το τελικό σενάριο γράφτηκε τα Χριστούγεννα του 1977 στα Μπαρμπέιντος, όπου έκανε τις διακοπές του ο Eric Idle, ο οποίος κατάφερε να πείσει τα υπόλοιπα μέρη του σχήματος να πάνε εκεί για να τελειώσουν το σενάριο, αντί να γυρίσει ο ίδιος στο Λονδίνο. Και επειδή η Αγγλία έχει έλλειψη σε άνυδρες πεδιάδες, επισκέφτηκαν την Τυνησία όπου είχαν γυριστεί πρόσφατα το Star Wars και Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ.
2. Χρησιμοποίησαν εναπομείναντα σκηνικά και τα κοστούμια από μια κανονική ταινία για τον Ιησού.
Ο Ιταλός σκηνοθέτης Φράνκο Τζεφιρέλι -που μπορεί να τον ξέρετε από την ταινία Ρωμαίος και Ιουλιέτα του 1968- είχε κάνει την εξάωρη σειρά για την αγγλική τηλεόραση, ” Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ”. Για τους Pythons, ένα από τα προνόμια του γυρίσματος του “The Life of Brian” στην Τυνησία ήταν ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κάποια από τα σκηνικά και τα κοστούμια που είχε αφήσει ο Τζεφιρέλι πίσω.
3. Έκαναν συνειδητή επιλογή να μη διακωμωδήσουν τον Ιησού.
Οι επικριτές της ταινίας επέμειναν ότι γίνεται διακωμώδηση χωρίς οι περισσότεροι από αυτούς να έχουν δει την ταινία στην πραγματικότητα, αλλά στο Life of Brian δεν γελοιοποιούν τον Ιησού ή τις διδασκαλίες του. Τους ακολούθους του, τους ανθρώπους που τον παρεξηγούν, την οργανωμένη θρησκεία γενικότερα, σίγουρα.
Οι Monty Python συνειδητοποίησαν νωρίς στη διαδικασία συγγραφής ότι ο Ιησούς δεν θα πρέπει να είναι ένας στόχος. Αυτό δεν ήταν από σεβασμό, όμως, όσο από πρακτικότητα: κανείς δεν πίστευε τα λόγια ή πράξεις του Ιησού ήταν άξια χλευασμού. Όπως το έθεσε και αργότερα ο Eric Idle, «Αυτός δεν είναι ιδιαίτερα αστείος. Αυτά που έλεγε δεν είναι αξιοχλεύαστα, αλλά πολύ αξιοπρεπή πράγματα».
4. Ο Ιησούς ήταν τραυλός.
Αν και το Life of Brian είναι για έναν άνθρωπο του οποίου η ζωή είναι παράλληλη με τον Ιησού, ο ίδιος ο Ιησούς εμφανίζεται μόνο για λίγο και με πολύ σεβασμό, όπως έσπευσαν να επισημαίνουν οι Pythons.
Σύμφωνα με τον Terry Gilliam, ο Kenneth Colley, ο ηθοποιός που έπαιξε τον Ιησού, είχε φοβερό τραύλισμα στην πραγματική του ζωή που σταματά όταν ήταν απαγγέλλει διάλογο στη σκηνή ή μπροστά από μια κάμερα. (Με την ευκαιρία, Colley έπαιξε επίσης το ναύαρχο Piett, έναν αυτοκρατορικό αξιωματικό στα The Empire Strikes Back and Return of the Jedi.)
5. Ο John Cleese ήταν υπέρ του STUNT CASTING για το ρόλο του Ιησού.
Η πρότασή ήταν του George Lazenby. Ο Cleese εξήγησε: “Νόμιζα ότι στην αφίσα, το να υπάρχουν οι λέξεις, « … και ο George Lazenby ως Ιησούς Χριστός», θα ήταν κάτι που οι άνθρωποι θα θυμόντουσαν για τουλάχιστον την επόμενη χιλιετία.” Είχε πιθανότατα δίκιο, καθώς είναι γεγονός ότι ο Ιησούς δεν είχε παιχτεί από οποιονδήποτε αναγνωρίσιμο.
6. Ο Σωτήρας της ταινίας “Life of Brian” ήταν ένα… σκαθάρι
Δύο ημέρες πριν το cast και το crew φύγουν για την Τυνησία για να ξεκινήσουν τα γυρίσματα, το αφεντικό της EMI Films, Bernard Delfont, ακύρωσε τη χρηματοδότηση, φοβούμενος ότι η ταινία ήταν πολύ αμφιλεγόμενη για να αποφέρει κέρδος. Σύμφωνα με τον Gilliam, το πρόβλημα ήταν ότι Delfont τελικά διάβασε το σενάριο.
Όλα τέθηκαν σε αναμονή, ενώ οι Pythons προσπάθησαν να βρουν έναν άλλο υποστηρικτή. Προστάτης τους αποδείχθηκε ο George Harrison, οπαδός των Monty Python, που είχε πολλά χρήματα λόγω των Beatles. Ο Harrison δημιούργησε μια εταιρεία παραγωγής, την HandMade Films, για να το κάνει επίσημα, και να διαθέσει 4.000.000 $ από δικά του χρήματα. “Μου άρεσε το σενάριο και ήθελα να δω την ταινία“, είπε αργότερα.
Ο Terry Jones, το αποκάλεσε «το πιο ακριβό εισιτήριο ταινίας όλων των εποχών“. Όσο για τον Delfont, η ταινία τελειώνει με μικρό αστείο που στοχεύει αυτόν, καθώς κατά τη διάρκεια του finale με το “Always Look on the Bright Side of Life” μπορεί να ακουστεί μια φωνή που λέει μουρμουρίζοντας, “Του το είπα, του είπα, Bernie, είπα, ποτέ δεν θα πάρουν πίσω τα χρήματα.” ( “I told him, I said to him, ‘Bernie,’ I said, ‘they’ll never make that money back.’”)
7. Απαιτήθηκε αυτοσχέδια περιτομή.
Σύμφωνα με τον Eric Idle, όταν ήρθε η ώρα να κινηματογραφήσει τη σκηνή όπου ένας γυμνός Brian πηγαίνει στο παράθυρο και ακούσια εκθέτει τον εαυτό του σε ένα πλήθος μαθητών, ο σκηνοθέτης Terry Jones επεσήμανε ένα πρόβλημα με τα γεννητικά όργανα του Graham Chapman: “Μπορούμε να το δούμε, δεν είσαι Εβραίος”.
Αυτό ήταν μια καλή παρατήρηση. Ο Brian σίγουρα θα είχε κάνει περιτομή, ενώ ο Chapman όχι. Η λύση: ο Chapman πήρε ένα λάστιχο, το οποίο χρησιμοποίησε για να γίνει ο ίδιος πιο Εβραίος. Θυσίες για την τέχνη!
8. Πριν να αναστατώσει κανέναν άλλο, αναστάτωσε μερικούς μουσουλμάνους.
Για την προαναφερόμενη σκηνή, ο κόσμος αποτελείτο από Τυνήσιους extras, σχεδόν όλοι τους μουσουλμάνοι. Η θέα ενός γυμνού άνδρα, εκτός από το σύζυγό είναι απαγορευμένη για τις Μουσουλμάνες γυναίκες, και ως Chapman αργότερα θυμήθηκε, «Όταν άνοιξα διάπλατα τα παντζούρια, το μισό πλήθος έτρεξε μακριά ουρλιάζοντας. Αυτό, είχε μια βαθιά επίδραση στην ψυχή μου.”
9. Οι δημιουργοί της ταινίας εργάστηκαν σκληρά για να μην κάνουν καμιά ζημιά σε οποιαδήποτε από τις θέσεις λήψης (αλλά έκαναν έτσι κι αλλιώς).
Μερικά από τα σκηνικά είχαν κατασκευαστεί για τον Ιησού της Ναζαρέτ και μερικά έγιναν ειδικά για το Life of Brian, αλλά κάποια σημεία ήταν πραγματικά παλιά κτίρια μέσα και γύρω από το Monastir. Το crew φρόντισε να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις σε αυτές τις τοποθεσίες, αλλά δεν τα κατάφερναν πάντα.
Για παράδειγμα, ο Terry Gilliam, σχεδιαστής παραγωγής, πίστευε ότι ο μαύρος λεκές που έβαλε στις πέτρες, όπου το UFO συντρίβεται (στα 44 λεπτά της ταινίας), θα έβγαινε αμέσως. Όταν αυτό δεν έγινε, έστειλε ανθρώπους υπό την κάλυψη της νύχτας για να ζωγραφίσουν τις πέτρες στο σωστό χρώμα και ήλπισε ότι κανείς δεν θα το παρατηρούσε.
10. Υπήρξε ένας στρατηγικός λόγος που το “The Life of Brian” προβλήθηκε πρώτα στην Αμερική αντί για την Αγγλία.
Οι Monty Python είχαν ένα μεγάλο κοινό στις ΗΠΑ, αλλά ήταν ένα τίποτα σε σύγκριση με αυτό στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επομένως, γιατί το Life of Brian προβλήθηκε πρώτα στην Αμερική; Οι Pythons γνώριζαν ότι κάποιοι άνθρωποι θα χαρακτηρίζαν την ταινία βλάσφημη και η Αμερική, σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο, δεν είχε νόμους περί βλασφημίας. Δεν ήταν παρανοϊκοί, καθώς μια περίπτωση βλασφημίας είχε πρόσφατα διωχθεί στην Αγγλία σχετικά με ένα ερωτικό ποίημα για τον Ιησού.
11. Οι πρώτοι άνθρωποι που διαμαρτυρήθηκαν για την ταινία ήταν … ραβίνοι;
Το σχήμα περίμενε αντίδραση από τους χριστιανούς κατά τη διάρκεια της ταινίας, αλλά πιάστηκαν στον ύπνο, όταν οι πρώτες καταγγελίες προέρχονταν από ένα συμβούλιο ραβίνων. Οι αντιρρήσεις τους; Η σκηνή του λιθοβολισμού, όπου σατιρίζεται ο σεβασμός των Εβραίων για το όνομα του Θεού, και στην οποία ο John Cleese παίζοντας ένα Εβραίο επικεφαλής φοράει μια ιερή φορεσιά προσευχής.
12. Τα γυρίσματα της σκηνής με το UFO ήταν ένας αγώνας δρόμου ενάντια στο χρόνο και… φορολογικούς νόμους.
Κατά τη διάρκεια της παραγωγής της ταινίας, ο Graham Chapman ζούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες και για φορολογικούς λόγους δεν είχε δικαίωμα να είναι πίσω στο σπίτι του στην Αγγλία για περισσότερο από 24 ώρες σε έναν χρόνο. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας γυρίστηκε στην Τυνησία, αυτό δεν ήταν πρόβλημα.
Αλλά, η σκηνή όπου ο Brian ταξιδεύει για λίγο μέσα σε ένα εξωγήινο διαστημόπλοιο γυρίστηκε στο Λονδίνο. Ο Chapman πέταξε στην Αγγλία, έσπευσε στο στούντιο, πέρασε αρκετές ώρες στο εσωτερικό του UFO και κατόπιν έπρεπε να βιαστεί να φύγει πάλι πριν να τελειώσει το διαθέσιμο 24ωρο που διέθετε.
13. Ο Graham Chapman ήταν ο επικεφαλής γιατρός
Ο Chapman ήταν φοιτητής της ιατρικής πριν στραφεί στην κωμωδία, ενώ ήταν ήδη ένας επιτυχημένος συγγραφέας και ερμηνευτής για τη βρετανική τηλεόραση, όταν τελείωσε τις σπουδές του και έγινε και γιατρός με κανονική άδεια. Ασκούσε και τα δύο επαγγέλματά του στο Life of Brian, κινηματογραφώντας κατά τη διάρκεια της ημέρας και όντας επικεφαλής μιας κλινικής για το cast, το crew, και τους extras το βράδυ.
+1 Στη σκηνή που συλλαμβάνεται ο Brian οι extras ήξεραν μόνο ότι έπρεπε να είναι απολύτως σοβαροί!
Η αγαπημένη μου σκηνή σε αυτήν την ταινία, έγινε ακόμα πιο αστεία όταν έμαθα ότι οι Ρωμαίοι στρατιώτες (extras) δεν είχαν λάβει το σενάριο, παρά μόνο την εξής οδηγία: «Άμα γελάσετε δεν θα πληρωθείτε». Οι εκφράσεις και οι αντιδράσεις είναι πραγματικές, καθώς κρατήσανε την πρώτη λήψη της σκηνής. Επίσης, όλοι πληρώθηκαν, μην ανησυχείτε. Το αποτέλεσμα εξαιρετικό και το βλέπετε στο βίντεο που ακολουθεί:
(και μετά λένε ότι οι Βρετανοί δεν έχουν χιούμορ…)