Μαρία ΚαιρίδουΤα συστατικά του Chinatown; Μυστήριο, περιπέτεια, ένας ντετέκτιβ με σκοτεινό παρελθόν και μια μοιραία γυναίκα που ανατρέπει τα πάντα.
Το Chinatown είναι μια κομβική ταινία για την αναβίωση και ανανέωση του φιλμ νουάρ. Εκτυλίσσεται το 1937, όπου ο ντετέκτιβ Gittes (JackNicholson) προσλαμβάνεται για να διερευνήσει πιθανή συζυγική απιστία του αρχιμηχανικού της εταιρίας ύδρευσης του Λος Άντζελες εν μέσω μιας ανυπόφορης ξηρασίας.
Στην πορεία όμως αποκαλύπτεται ότι η προσωπική ιστορία είναι η κορυφή του παγόβουνου πίσω από την οποία κρύβονται συμφέροντα που έχουν σχέση με την ύδρευση της περιοχής.
Ο τίτλος της ταινίας έχει σχέση περισσότερο με την συναισθηματική κατάσταση των πρωταγωνιστών παρά με την πλοκή. Όπως έχει δηλώσει και ο σεναριογράφος, ένας αστυνομικός του είπε κάποτε ότι ήταν πολύ δύσκολο να εισχωρήσει η αστυνομία και να ελέγξει τα κυκλώματα στην Chinatown του Λος Άντζελες.
Έτσι η Chinatown συμβολίζει κάτι που είναι δύσκολο να προβλεφθεί, να κατακτηθεί, ή έστω να γίνει κατανοητό. Για τον πρωταγωνιστή η παρουσία της χήρας (Faye Dunaway) είναι αινιγματική ενώ στο τέλος θα καταλάβει ότι υπάρχουν κάποιοι που δεν μπορείς να τους αγγίξεις ή να τους απειλήσεις όσα και αν ξέρεις για αυτούς.
Με αυτή την ταινία ο Πολάνσκι τιμά το κινηματογραφικό αυτό είδος και παράλληλα το ανανεώνει. Υπάρχουν όλα τα καλά συστατικά: ντετέκτιβ με αινιγματικό παρελθόν, η μοιραία γυναίκα, η ατυχής εμπλοκή της αστυνομίας, περιβάλλον σήψης και διαφθοράς. Όμως ο πρωταγωνιστής είναι περισσότερο ευάλωτος σε σχέση με το αγέρωχο χαρακτήρα που συνήθως ενσαρκώνει ο Μπόγκαρτ, ενώ η femme fatale τελικά έχει περισσότερα ηθικά κίνητρα από όσο νομίζουμε και έχουμε συνηθίσει.
Η χρήση του εγχρώμου φιλμ αποδεικνύει ότι δεν χρειάζεται ένα νουαρ να γυρισθεί άσπρο-μαύρο. Ακόμα η τοποθέτηση του δράματος σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο, είναι ασυνήθιστη για τέτοια ταινία, με αυτό τον τρόπο όμως ο σκηνοθέτης καταφέρνει να ενσωματώσει ένα πραγματικό γεγονός : την μάχη για τον έλεγχο του νερού στην Καλιφόρνια, ανάμεσα στις πόλεις και τις αγροτικές περιοχές.
Ο χαρακτήρας που ενσαρκώνει ο John Houston είναι το κλειδί για την κατανόηση της ταινίας. Η βίαιη κατάληψη της κοιλάδας από τους πλούσιους γαιοκτήμονες έρχεται σε ευθεία αναλογία με το σεξουαλικό δράμα που αποκαλύπτεται, καθώς φαίνεται ότι άνθρωποι με οικονομική και συνεπώς κοινωνική ισχύ συμπεριφέρονται με τον ίδιο αυταρχικό (ή αρρωστημένο) τρόπο στη προσωπική και την κοινωνική ζωή.
Με λίγα λόγια η «είσοδος» στη κοιλάδα των μεγιστάνων του πλούτου παρομοιάζεται με βιασμό. Οι ερμηνείες είναι εξαιρετικές αλλά αυτή του Houston ξεχωρίζει. Ενσαρκώνει ένα αδίστακτο επιχειρηματία όχι των σαλονιών, αλλά κάποιον που ξεκίνησε από «χαμηλά» και με αμφισβητήσιμες μεθόδους ανελίχθηκε οικονομικά, κυριολεκτικά μέσα από την λάσπη.
Η ταινία κρατά μια θαυμαστή ισορροπία σε όλα τα επίπεδα. Η πλοκή ενώ μοιάζει η συνηθισμένη για νουάρ, ο Πολάνσκι καταφέρνει με μικρές διαφοροποιήσεις να δώσει ένα απρόσμενο χαρακτήρα. Η φωτογραφία είναι υποδειγματική όπως και η χρήση της υποκειμενικής κάμερας.
Συνολικά το έργο θυμίζει καλοκουρδισμένο ελβετικό ρόλοι και αν δεν συγκαταλέγεται στις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών – όπως θεωρούν πολλοί κριτικοί – σίγουρα πρόκειται για μια από τις καλύτερα υλοποιημένες. Συνίσταται ανεπιφύλακτα.