Φλώρα ΗλίαΤο πανκ συμπληρώνει φέτος σαράντα χρόνια παρουσίας και επιρροής στη λονδρέζικη κουλτούρα και οι πολιτιστικοί φορείς της μητρόπολης γιορτάζουν την επέτειο, ενώ εμείς του αφιερώνουμε λίγες γραμμές..
Το πανκ ήταν και είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα μουσικό genre, παρόλο που ίσως το πρώτο πράγμα που μας έρχεται κατά νου με την αναφορά στον όρο είναι οι Ramones, οι Clash και οι Sex Pistols – στους οποίους βρίσκεται και η αλήθεια, γκέγκε; Γύρω από τις ολιγομελείς μπάντες με τον επιθετικό ήχο και τα οργισμένα φωνητικά συγκεντρώθηκε ένα πλήθος ετερόκλητων ανθρώπων που αναζητούσε εναγωνίως νέες μορφές έκφρασης όχι απλά πέρα από τις καθιερωμένες, αλλά και εναντίων τους.
Έκφραση και αμφισβήτηση
Λογοτεχνία, κινηματογράφος, χορός και μόδα είναι μόνο μερικές από τις καλλιτεχνικές προεκτάσεις που ξεπήδησαν υπό την επιρρή των uderground πανκ σκηνών από τα μέσα της δεκατίας του 70′ και έπειτα. Βέβαια, όλα αυτά θα παρέμεναν ένα απλό ρεύμα της τότε εποχής, αν δε συνοδεύονταν από ιδεολογικές βάσεις που δημιούργησαν μια από τις επιδραστικότερες και ενεργότερες αστικές φυλές του περασμένου αιώνα.
Γύρω από την προέλευση του πανκ επικρατεί διχογνωμία. Οι πρώτες πανκ σκηνές ανιχνεύονται στη Νέα Υόρκη και – από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού – στο Λονδίνο. Σε λίγο χρονικό διάστημα το πανκ κίνημα εξαπλώθηκε παγκοσμίως σε μέρη τόσο διαφορετικά μεταξύ τους που μόνο η ερμηνεία του ως φορέα γνήσιας αμφισβήτησης μπορεί να δικαιολογήσει.
Έτσι, καθόλου τυχαία δεν είναι η σύνδεση της πανκ μουσικής σκηνής με την πολιτική αντίθεση εναντίον του μιλιταριστικού καθεστώτος στη Βραζιλία, που εκφράστηκε πρώτα από τους Restos de Nada το 1978. Παρόμοιες ήταν και οι ιδέες που ενστερνίστηκαν οι Grazhdanskaya Oborona, που άρχισαν να παίζουν τη μουσική τους στη Σοβιετική Ένωση λίγο αργότερα, στις αρχές τις δεκατίας του 80.
Ιδεολογία και επιρροή
Τις πανκ κοινότητες ανά τον κόσμο ένωσε μια κοινή κοσμοθεωρητική βάση, παρόλη τη σταδιακή διάσπαση σε διακριτά sub-genres όπως το post punk, το street punk, το no-wave και το Oi! Σε γενικές γραμμές ο προσανατολισμός ήταν προς την κατεύθυνση αριστερών και προοδευτικών ιδεών, με την προσθήκη νέων στοιχείων.
Το σύνολο της πανκ κουλτούρας εναντιώθηκε στο status quo, εκφράζοντας ελευθεριακές αντιλήψεις με ηχηρά αντιρατσιστικά και φεμινιστικά ενίοτε μηνύματα – ιδιώς από το κίνημα riot grrrl. Τεράστια σημασία δόθηκε επίσης στον αντικομφορμισμό ως αίτημα, αλλά και στην προσωπική ανεξαρτησία και η αυτόνομη δράση. Συμβολή στη διάδοση και την ανάπτυξη αυτών είχαν σίγουρα και τα punk-zines, ο underground πανκ τύπος.
Οι ιδέες αυτές κατέστησαν το πανκ σε μεγάλο βαθμό ένας από τους ισχυρότερους πρεσβευτές του D.I.Y., δίνοντας τρόπον τινά πνοή στην indie σκηνή των επόμενων δεκαετιών. Έτσι, τέθηκαν οι βάσεις για τη λειτουργία μικρών δισκογραφικών και την ανάδειξη μουσικών από τη βάση προς τα πάνω, μακριά από τη mainstream σκηνή. Μια από τις μεγαλύτερες αμαρτίες άλλωστε για ένα πανκιό είναι το selling-out, κοινώς ξεπούλημα.
Αναμφίβολα, ο νιχιλισμός που αναδύθηκε κατά τα μέσα της δεκαετίς του 70 – ιδίως από τους Sex Pistols – και η συνακόλουθη τριβή με σκληρά ναρκωτικά, όπως η ηρωίνη και η μεθαμφεταμίνη αποτέλεσαν στοιχεία του κινήματος. Δε θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε όμως ότι αυτό εξαντλείται εκεί. Η δυναμική του εξέλιξη και η πολυμορφία του συνηγορούν στο αντίθετο.
Το Λονδίνο γιορτάζει!
Λίγες πανκ κοιτίδες ταυτίστηκαν τόσο πολύ με τη συγκεκριμένη σκηνή, όσο το Λονδίνο. Η φυσιογνωμία της βρετανικής μητρόπολης άλλαξε από τη σύνδεση αυτή. Και παρόλο που οι αρχικές αντιδράσεις σε ένα τόσο ανατρεπτικό κίνημα δεν ήταν ευοίωνες, σαράντα χρόνια μετά οι μεγαλύτεροι πολιτιστικοί φορείς της πρωτεύσουσας θα γιορτάσουν την επέτειο αυτής της συνύπαρξης.
Για όλο το 2016, θα διοργανώνονται συναυλίες, εικαστικές και μουσειακές εκθέσεις, performances, προβολές ταινιών και visual arts, ως μέρη ενός ετήσιου event με το λιτότατο όνομα Punk.London. Στόχος είναι να προσεγγιστεί το punk μέσα από όλες τις μορφές έκφρασεις που επηρρέασε, ακόμα και τις στυλιστικές, όπως η D.I.Y. μόδα με τις παραμάνες και τα μεταποιημένα ρούχα ή τα tattoo.
Αναλυτικά η λίστα με τα events υπάρχει στην ιστοσελίδα του Punk.London, και σίγουρα οι επιλογές είναι πολλές για όποιον βγάλει ο δρόμος προς τη Μεγάλη Βρετανία αυτή τη χρονιά. Αξίζει να σημειωθεί πως ανάμεσα στους φορείς που συμμετέχουν συγκατελέται το Μουσείο του Λονδίνου, η Βρετανική Βιβλιοθήκη και το Βρετανικό Συμβούλιο Μόδας. Προς τιμήν τους φυσικά, αφού το όλο εγχείρημα φαίνεται να διαπνέεται από σεβασμό.
Ενδεικτικά, δίνεται η δυνατότητα σε οποιονδήποτε να δημιουργήσει ένα δικό του event, με ευκαιρίες χρηματοδότησης και μιντιακής προώθησης, προκειμένου να εορταστεί η punk κληρονομιά με τον D.I.Y. τρόπο που της αρμοζει. Συγχαρητήρια, Λονδίνο!