FrapressΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ
Η μεταναπολεόντεια Ευρώπη
Η ήττα του Ναπολέοντα Βοναπάρτη στο Βατερλό τον Ιούνιο του 1815, σήμανε το κλείσιμο της μακράς περιόδου πολέμων ανάμεσα στην επαναστατική και ναπολεόντεια Γαλλία αλλά και την παλαιά δυναστική Ευρώπη. Άνοιξε ο δρόμος για την εποχή της Παλινόρθωσης, την ουσιαστική ανασύσταση, δηλαδή της παλαιάς ευρωπαϊκής τάξης, οδηγώντας σιγά σιγά στη σύσταση της Τετραπλής Συμμαχίας (Μεγάλη Βρετανία, Ρωσία, Αυστρία, Πρωσία) τον Νοέμβριο του 1815. Οι στόχοι τους, ήταν αφενός η εξάλειψη των συνεπειών της προηγούμενης επαναστατικής εικοσιπενταετίας και αφετέρου η αποφυγή παρόμοιων γεγονότων, υποστηρίζοντας μια νέα, έγκυρη και με γερά θεμέλια ευρωπαϊκή ισορροπία.
Η θέση των Μεγάλων Δυνάμεων
Το ελληνικό “πρόβλημα” απασχόλησε για πρώτη φορά τα μέλη της Συμμαχίας στο Συνέδριο του Λάιμπαχ, πληροφορούμενοι την εκδήλωση επαναστατικoύ κινήματος στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Με επιστολή του προς τον Τσάρο, ο ελληνικής καταγωγής Ρώσος αξιωματικός Αλέξανδρος Υψηλάντης γνωστοποίησε το γεγονός ζητώντας τη συνδρομή του. Όπως ήταν αναμενόμενο η είδηση προκάλεσε μια οξεία διπλωματική αντιπαράθεση. Στην πραγματικότητα, η καταστολή του επαναστατικού κινήματος δεν έμοιαζε δύσκολη υπόθεση για τις πανίσχυρες χώρες της Ευρώπης, που ήθελαν να διατηρήσουν το status quo της περιοχής, ωστόσο η Ελλάδα αποτελούσε εξαίρεση στα επαναστατικά κινήματα της περιόδου για δύο βασικούς λόγους: πρώτον, γιατί η Ελλάδα αποτελούσε το σταυροδρόμι των τριών ηπείρων, και δεύτερον, διότι μια πιθανή διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δημιουργούσε πολλές αλλά και απρόβλεπτες ισορροπίες στην περιοχή.
Τα δύο πρώτα χρόνια της επανάστασης, οι Μεγάλες Δυνάμεις κράτησαν αρνητική στάση απέναντι στην επαναστατημένη Ελλάδα, με σκοπό να προστατευθούν οι δρόμοι προς την Ασία και να αποφευχθεί η αλλαγή του συσχετισμού δυνάμεων στην περιοχή. Επιπροσθέτως, στα πλαίσια της γεωπολιτικής διελκυνστίδας, εμπόδιζαν, με αυτόν τον τρόπο, τους Ρώσους να εκπληρώσουν τις δικές του βλέψεις (κάθοδος στη Μεσόγειο). Υπήρχε, άλλωστε, έντονη φημολογία πως η επανάσταση υποκινήθηκε από τον Τσάρο, καθώς τότε υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας ήταν ο Ι.Καποδίστριας. Ο ίδιος ο Τσάρος, αν και επιθυμούσε διαφορετική αξιολόγηση για το κίνημα των ομόδοξων Ελλήνων, αναγκάστηκε να το καταδικάσει, πιέζοντας παράλληλα να μη ληφθούν κατασταλτικά μέτρα από την Συμμαχία. Η Συμμαχία αποκήρυξε την Ελληνική Επανάσταση κρατώντας, όμως, μια ουδέτερη στάση.
Η αναθεώρηση της Αγγλίας
Μετά τον θάνατο του υπουργού εξωτερικών Κάστλεριγ και την επάνοδο του Τζ. Κάνιγκ στη θέση αυτή, η στάση της Βρετανίας άρχισε να διαφοροποιείται, αλλά όχι σημαντικά. Ο ‘’φιλέλληνας’’ Κανιγκ συνέχισε την πολιτική του προκατόχου του, γνωστοποιώντας αινιγματικά πως θα μεσολαβούσε μόνο αν το ήθελαν και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Ο Κάνιγκ το 1823 αναγνωρίζει τους Έλληνες ως εμπόλεμη δύναμη και το ελληνικό κράτος ως χρήσιμο συνεργάτη και συνομιλητή της Αγγλίας.
Η στάση της Ρωσίας
Η Ρωσία θα παραμείνει καθ’όλη τη διάρκεια του αγώνα, η μοναδική χώρα που αντιμετώπιζε πιο ευνοϊκά την ελληνική εξέγερση. Θορυβημένη, όμως, από την μεταστροφή της Αγγλίας ,και υπό τον φόβο να χάσει την επιρροή της στους Έλληνες, γνωστοποίησε το 1824, το σχέδιο των τριών τμημάτων, με σκοπό τον σχηματισμό 3 αυτόνομων ηγεμονιών. Ένα σχέδιο που προκάλεσε αντίδραση και απογοήτευση αλλά και την στροφή των Ελλήνων για βοήθεια στην Αγγλία, με την πρώτη να δανείζεται χρήματα από την ισχυρή χώρα.
Ο Τσάρος εκνευρισμένος από την αδιάλλακτη στάση της Πύλης για μία τετράμηνη ανακωχή, αλλά και έχοντας την υποψία για καθοδήγηση του σουλτάνου από τον Μέτερνιχ, γνωστοποιεί πως σε μια ενεχόμενη απραξία των άλλων δυνάμεων,θ α ενεργούσε μόνη της, απειλώντας ανοιχτά την Υψηλή Πύλη.
Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα το 1825 συνάπτει και δεύτερο δάνειο με την Αγγλία, με τους Έλληνες ηγέτες να υπογράφουν την περίφημη ‘’Πράξις Υποταγής’’. Με το έγγραφο αυτό ζητούσαν να αναλάβει η Αγγλία την προστασία της Ελλάδας.
Με την Αγγλία, την Ρωσία και τη Γαλλία να παρεμβαίνουν όλο και περισσότερο στα ελληνικά πράγματα, πολλοί Έλληνες πείστηκαν πως η λύση θα έρθει από τις Μ. Δυνάμεις.
Παράλληλα, αναπτυσσόταν τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική ο φιλελληνισμός, ένα κίνημα συμπαράστασης στους Έλληνες. Βασικοί παράγοντες που γέννησαν τον φιλελληνισμό ήταν ο φιλελευθερισμός και ο επαναστατικός ριζοσπαστισμός που είχε σπείρει η γαλλική επανάσταση.
Ιουλιανή Συνθήκη Λονδίνου
Η επιθυμία των Δυνάμεων για επίλυση του ελληνικού ζητήματος ήταν τόσο μεγάλη που στις 6 Ιουλίου 1827 υπογράφεται η Ιουλιανή Συνθήκη από Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία με την οποία προβλέπεται η ίδρυση αυτόνομου ελληνικού κράτους. Ο σουλτάνος, όμως, αρνείται την Συνθήκη προκαλώντας την αντίδραση των Δυνάμεων.
Η ναυμαχία του Ναβαρίνου και το τέλος του πολέμου
Στις 8 Οκτωβρίου του 1827 οι στόλοι της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας συνέτριψαν τον οθωμανικό και αιγυπτιακό στόλο. Εκ των υστέρων φάνηκε ότι, από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, εκείνη που ικανοποιήθηκε από την καταστροφή ήταν η Ρωσία. Η Γαλλία έδειξε ανησυχία, η Αυστρία θεώρησε την ναυμαχία ως αρχή ενός γενικού χάους, ενώ στην Αγγλία επικράτησε αμηχανία λόγω του ‘’ατυχούς’’ και ‘’ανεπιθύμητου’’ συμβάντος.
Μετά την ήττα της Τουρκίας στον ρωσοτουρκικό πόλεμο που ακολούθησε (1828-1829), ο Σουλτάνος υποχρεώθηκε να δεχτεί όλες τις αποφάσεις των Δυνάμεων για την Ελλάδα. Την στιγμή, όμως, που η Ρωσία θεώρησε πως θα αποκομίσει όλα τα διπλωματικά οφέλη, η Αγγλία και η Γαλλία πρότειναν τη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Το Πρωτόκολλο της ανεξαρτησίας του Ελληνικού κράτους (γνωστό και ως Πρωτόκολλο του Λονδίνου, 1830) υπογράφηκε από τις: Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία στις 3 Φεβρουαρίου του 1830. Ήταν η πρώτη επίσημη, διεθνής διπλωματική πράξη που αναγνώριζε την Ελλάδα ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος.
Πηγές- Βιβλιογραφία- Αποσπάσματα:
- Από το γένος στο έθνος η θεμελίωση του ελληνικού κράτους 1821-1862, Παπαγεωργίου Στέφανος, Εκδόσεις: Παπαζήσης, Αθήνα, 2005
- Ιστορία του ελληνικού Εθνους, Παπαρηγοπουλος, Εκδόσεις: Οξύ, Αθήνα ,1971
- Δυο πρίγκηπες στην ελληνική επανάσταση, αδελφοί Καντακουζηνού, Μετάφραση: Χ. Οικονόμου Εκδόσεις: Ασίνη, Αθήνα, 2015
- Η φιλική εταιρεία στη Ρωσία, Γκριγκορι Αρς, Εκδόσεις: Παπασωτηριου, Αθήνα 2014
- https://sites.google.com/site/bishopphotios/home/dokimia/oiparagontesoiopoioisynetelesanstenellenikeepanastasetou1821
- http://www.slideshare.net/dromeas/1821-40369549
- http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL106/282/2015,6859/
- http://www.lifo.gr/articles/book_articles/93091