Μαγδαληνή ΓκόγκουΗμερομηνία γέννησης της διάσημης κούκλας Barbie θεωρείται η 9 Μαρτίου 1959, όταν η κούκλα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Διεθνή Έκθεση Παιχνιδιών (American Toy Fair) στη Νέα Υόρκη. Η ιδέα για την κατασκευή μιας “ενήλικης” κούκλας ανήκει στην Αμερικανίδα επιχειρηματία Ρουθ Χάντλερ και εφαρμόστηκε από το σύζυγό της, Έλιοτ, συνιδρυτή της εταιρείας παιχνιδιών Ματέλ. Η Χάντλερ, ταξιδεύοντας στη Γερμανία, ανακάλυψε την ύπαρξη μιας κούκλας με το όνομα “Bild Lilli“, η οποία ενώ είχε κυκλοφορήσει το 1955 έχοντας ως επιθυμητό καταναλωτικό κοινό ενήλικες, βρήκε τελικά απήχηση μεταξύ των νεαρών κοριτσιών. Μέχρι τη δεκαετία του 1950 οι κούκλες που κυκλοφορούσαν στα σπίτια των μικρών κοριτσιών αναπαριστούσαν μορφές νηπίων. Δεν υπήρχαν κούκλες – ενήλικες αεροσυνοδοί, τραγουδίστριες, μοντέλα, ηθοποιοί, σεφ κλπ.
Η “Γερμανίδα” Λίλι κρατώντας στα χέρια της τη γερμανική εφημερίδα Bild. Το γεγονός δεν είναι τυχαίο, αφού η κούκλα βασιζόταν σε ένα γνωστό χαρακτήρα κόμικς του Ράινχαρντ Μπόιτιν για την εφημερίδα Bild.
Η Barbie, που πήρε το όνομά της από την κόρη της Χάντλερ, Μπάρμπαρα, έκανε “πρεμιέρα” στη Διεθνή Έκθεση Παιχνιδιών της Νέας Υόρκης στις 9 Μαρτίου 1959. Κατά τον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας της κούκλας, οι πωλήσεις έφτασαν και τις 350.000. Η Barbie του 1959 ήταν μελαχρινή ή ξανθιά και φορούσε ριγέ ολόσωμο μαγιό. Μέχρι και σήμερα η κούκλα έχει αλλάξει πολλές φορές τόσο εμφάνιση, όσο και ιδιότητες: Barbie πριγκίπισσα, σχεδιάστρια μόδας, κτηνίατρος κλπ. Η Barbie κατάφερε να γεμίσει τα ταμεία της Ματέλ και να επεκτείνει τη δράση της πρωταγωνιστώντας σε βιβλία, ταινίες και ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Η Ματέλ και η Μπάρμπι δέχθηκαν και δέχονται κατά καιρούς αρνητικές κριτικές και επιθέσεις τόσο για τα σεξιστικά πρότυπα που δημιούργησε η εταιρεία μέσω της κατασκευής και προώθησης μιας κούκλας με τις “τέλειες” αναλογίες για μία γυναίκα – ταυτόσημη με την έννοια της “θηλυκότητας”, όσο και για τις συνθήκες κατασκευής των παιχνιδιών της και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Όταν η εταιρία προσπάθησε να προωθήσει μία σειρά Barbie στον αραβικό κόσμο, η Σαουδική Αραβία και άλλες μουσουλμανικές χώρες αντέδρασαν έντονα, θεωρώντας την εμφάνιση των παιχνιδιών προσβολή για το Ισλάμ. Τότε, οι χώρες του Ισλάμ κατασκεύασαν τη δική τους Μπάρμπι, όπως την ήθελαν, και την ονόμασαν “Fulla“.
Μία από τις μεγαλύτερες οργανώσεις προστασίας του περιβάλλοντος, η Greenpeace, κατήγγειλε τη Ματέλ ότι χρησιμοποιεί για την κατασκευή της κούκλας Μπάρμπι χαρτί που κατασκευάζεται από ξυλεία που προέρχεται από τα παρθένα δάση της Ινδονησίας, γεγονός που συμβάλλει στην καταστροφή και ερημοποίηση των δασών, και κατά συνέπεια στην απειλή της πανίδας της περιοχής. Το 2011, ακτιβιστές της Greenpeace, ντυμένοι ως Ken και Barbie, πραγματοποιήσαν διαδήλωση στα κεντρικά γραφεία της Ματέλ στο Λος Άντζελες, αναρτώντας πανό με τον Ken, ο οποίος δηλώνει: “Μπάρμπι, χωρίζουμε. Δεν βγαίνω με κορίτσια που συμβάλλουν στην αποψίλωση”. Να σημειώσουμε ότι τα δάση της Ινδονησίας είναι τα τρίτα μεγαλύτερα στον κόσμο.
Από το 2014 οι πωλήσεις της Barbie μειώθηκαν κατά 15%, ενώ η δημοφιλής εταιρεία Lego ξεπέρασε τη Ματέλ σε πωλήσεις. Τα τελευταία χρόνια η Ματέλ έχει δεχθεί οικονομικά πλήγματα, ίσως λόγω της γενικότερης στροφής προς τα ψηφιακά παιχνίδια και τις συσκευές υψηλής τεχνολογίας. Μεταξύ άλλων πολυεθνικών εταιρειών, η Hasbro, η οποία έχει τα δικαιώματα των Transformers, του Star Wars και της σειράς Marvel, έχει επίσης κάνει μεγάλα οικονομικά άλματα και έχει αυξήσει τα κέρδη της, σε αντίθεση με τη Ματέλ, η οποία πλέον αναζητά τρόπους να επανακάμψει.