Δημήτρης Κούλαλης
Βρισκόμαστε στο σωτήριον έτος 2016, εν Αθήναι. Τρίτη σε όλη την Ευρώπη η Αθήνα μας, στη λίστα με τις επικινδυνότερες πόλεις της Ηπείρου. Στην Αθήνα του 3ου ( σε αναμονή το 4ο) μνημονίου , της προσφυγιάς, της ανέχειας, της κατάθλιψης, των μπουζουξίδικων ( 10Ε στο μπαρ, τρεις τέσσερις ώρες πρόγραμμα), του Αλέξη, της «πρώτης φοράς αριστερά»(;) · της ελπίδας που άργησε «μια μέρα και μια αιωνιότητα», του σοβαρού, πλέον, Λεβέντη · του Κυριάκου, της σοβαρής και πολέμιας του λαϊκισμού αξιωματικής αντιπολιτεύσεως – τώρα πως μπορεί να παρουσιάζουν εαυτούς σοβαρούς και να μέμφονται τον λαίκισμό, έχοντας ορίσει ως αντιπρόεδρο του κόμματος, έναν κύριο, ο οποίος επιχειρηματολογούσε πολιτικά παίζοντας με τρενάκια, δεν το γνωρίζω- · του Σταύρου που ακροβατεί σε «ένα σκοινί που είναι έτοιμο να σπάσει», μεταξύ νεοφιλελεύθερης θατσερικής Δεξιάς και της πολυμίλητης Κεντροαριστεράς που “πρέπει” να ανασυσταθεί για να αναβιώσει το ‘’New Deal’’, αλλά με (νεο)φιλελεύθερο πάντα πρόσημο, γιατί αλλιώς θα μας διώξουν από το Ευρώ και την Ευρω- αποικιακή Ένωση, και τότε θα είμαστε φτωχοί. Αυτά· στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Σε μια Ευρώπη φρούριο, με φράκτες και ανθρώπους να κυλιούνται στη λάσπη! Σε μια Ε.Ε, αυτή των μνημονίων και της λιτότητας, στην οποία τα χρόνια της κρίσης 30 εκατομμύρια πολίτες έχασαν τη δουλειά τους και 120 εκατομμύρια ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Την ίδια ώρα που 485 δισεκατομμυριούχοι κατέχουν πλούτο άνω των 2 τρις. Δολαρίων. Όσο για τα νότια σύνορα της Ε.Ε, τη χώρα μας, «τόσο επί ‘’ ευημερίας’’ όσο και επί κρίσης η εισοδηματική απόσταση μεταξύ των ‘’εχόντων’’ και των πενητών αυξήθηκε κατά 6 και 7 φορές». Αυτά!
Τα τελευταία χρόνια, στη γαλανή πατρίδα μας, ο όρος φιλελευθερισμός έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Ιδίως τώρα, μετά την κατάρρευση των όποιων προσδοκιών είχε γεννήσει σε ένα μεγάλος μέρος του λαού- όχι αδικαιολόγητα, αλλά με τον ‘’τσιπρικό’’ ΣΥΡΙΖΑ θα ασχοληθούμε σε επόμενο κείμενο- η άνοδος του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ στην εξουσία. Από τη μία πλευρά, λοιπόν, ων ουκ έστιν άνθρωποι, παρά τις σοβαρές ενστάσεις τους για την πορεία της συλλογικότητας, στην οποία ανήκουμε· δεν νιώθουν έτοιμοι για μια μετωπική σύγκρουση με το εντευκτήριο των Βρυξελλών, θεωρώντας την Ε.Ε ως μονόδρομο! Υπάρχουν βέβαια και αυτοί, που είτε δρουν ως, εν Ελλάδι, γκεμπελίσκοι, είτε έχουν επιλέξει να κάνουν την ουτοπία δεύτερη φύση, βλέπουν την Ε..Ε ως δυνάμει «απάνεμο λιμάνι» των λαών! Από την άλλη πλευρά, η οποία σε πρόσφατη έρευνα άρχισε να αποκτά μια ενδιαφέρουσα δυναμική, η Ε.Ε είναι η αιτία που η «βιομηχανική και βιοτεχνική παραγωγή της χώρας, εκτεθειμένη στον διπλό θανάσιμο ανταγωνισμό της αντιστοίχου παραγωγής των 28», εξαφανίσθηκε, όπως αντίστοιχα και η γεωργική παραγωγή. «Και, αντί αυξήσεως των εξαγωγών ελληνικών γεωργικών προϊόντων» οδηγηθήκαμε «στον περιορισμό και της γεωργικής παραγωγής». Μα, θα αναρωτηθεί κάποιος, γιατί σε μια κουβέντα για τον φιλελευθερισμό καταλήγουμε πάλι να συζητάμε για την Ε.Ε, το σπίτι μας; Πρωτίστως, γιατί όσον αφορά τον όρο ”φιλελευθερισμός”, υπάρχει μια εννοιολογική σύγχυση που είναι αντιστρόφως ανάλογη με την εννοιολογική σαφήνεια του όρου. Δευτερευόντως, γιατί η Ε.Ε αποτελεί το ενδιαίτημα του φιλελευθερισμού, και μάλιστα της πιο ακραίας του μορφής: του (νεο)φιλελευθερισμού.
Για το μεγαλύτερο μέρος της Αριστεράς, της κατακερματισμένης, αλλά πάντα υπολογίσιμης ελληνικής Αριστεράς, η Ε.Ε «είναι η ένωση των καπιταλιστών, των ιμπεριαλιστών ενάντια στους λαούς της Ευρώπης που στο εσωτερικό της δεν βασιλεύει η «ισοτιμία» και η «κοινωνική δικαιοσύνη», αλλά η ανισομετρία και το «δίκαιο» του ισχυρού». Άρα δυοίν θάτερον: « Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ευρωζώνη και όλη η δομή του ευρωενωσιακού κατεστημένου» εκφράζει μια πολιτική, με την οποία μόνο η πολιτική των Αθηναίων απέναντι στους Μηλίους μπορεί να συγκριθεί: «πολιτική η τέχνη του ισχυρού» . Για τους Αριστερούς, η Ε.Ε δεν είναι τίποτα άλλο, από μια ένωση που, ήδη από την ουρανοβάμονα συνθήκη του Μάαστριχτ, έχει εξαπολύσει λυσσαλέα επίθεση έναντι των εργαζομένων και των αδύναμων αυτού του κόσμου, με μόνο και κύριο στόχο: την «κατάλυση των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών που στέκονται εμπόδιο στην «ανταγωνιστικότητα» των μονοπωλίων».
Αλλά, ας μην ασχολούμαστε άλλο με την παμφόλυγα της αριστερής λογοδιάρροιας (!). Ας μιλήσουμε σοβαρά για τον (νέο)φιλελευθερισμό. « Οι (νέο)φιλελεύθεροι ανακάλυψαν στα τέλη του 20ου αιώνα τις αξίες του 19ου, όταν το πρότυπο της αρετής ήταν ο εργατικός, δυναμικός, και εφευρετικός επιχειρηματίας, και το μαύρο πρόβατο ο οκνηρός, απροσάρμοστος και επικίνδυνος φτωχός.( Αυτήν την εικόνα του ανατρεπτικού και ηρωικού καπιταλισμού, που σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά του, φιλοτεχνεί ο ανερυθρίαστα (νεο)φιλελεύθερος Nial Ferguson στα βιβλία του και από τηλεοράσεως, φροντίζοντας να μας υπενθυμίσει και σχετικά σχόλια για τον Μαρξ». Στην Ελλάδα, οι διαπρύσιοι του (νεο)φιλελευθερισμού ,έχουν κηρύξει τον πόλεμο κατά του κρατισμού, προσδίδοντας μάλιστα μια εικονοκλαστική διάσταση, σε αυτήν την ‘’ριζοσπαστική’’ τιτάνια μάχη, στην οποία θα τα «αλλάξουν όλα χωρίς να καταστρέψουν τη χώρα». Τάσσονται, αρειμανίως , κατά του εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσόντα δημόσιου τομέα, των συντεχνιών του ιδιωτικού και των κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών. Προσπαθούν εν ολίγοις, να διαμορφώσουν ένα οικονομικό μελλοντικό μοντέλο, στο οποίο, μεταξύ άλλων, «ο ρόλος της ιδιωτικής ασφάλισης και της ιδιωτικής ιατρικής περίθαλψης θα έχουν αναβαθμιστεί, και στην ανώτατη εκπαίδευση θα έχουν προστεθεί τα ιδιωτικά πανεπιστήμια (ή τουλάχιστον θα υπάρχουν δίδακτρα στα δημόσια). Κοντολογίς, μικρότερο κράτος και χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές ώστε οι άνθρωποι με περισσότερα χρήματα να επιλέξουν πως θα τα ξοδέψουν, επιβραβεύοντας τους καλούς και αποδοτικούς επιχειρηματίες και δικαιώνοντας τη Thatcher».
Σε αντίστιξη με τα προηγούμενα, οφείλουμε να παρατηρήσουμε, εκτενέστερα, ορισμένες θέσεις των εκασταχού εκπροσώπων του λουστραρισμένου κυνισμού του (νέο)φιλελευθερισμού. Οι επίγονοι του Άνταμ Σμίθ, του πατέρα του καπιταλισμού, διαλαλούν ,για να θυμηθούμε και τον Bastiat , ότι είναι υπέρ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, «για να μπορέσει το δημιουργικό άτομο να απαλλαγεί από τα δεσμά του κράτους».
Παρατήρηση 1η: Εδώ υπάρχει μια εξόφθαλμη αντίφαση: οι (νέο)φιλελεύθεροι δεν εισηγούνται την κατάργηση του κράτους, αλλά απαιτούν η δραστηριοποίησή του να περιοριστεί στη διασφάλιση των συμφερόντων που εξασφαλίζει στους ισχυρούς η απουσία του– Thomas Pain: το ‘’κράτος είναι αναγκαίο κακό’’-. Ένα απλό παράδειγμα είναι η ατομική σύμβαση, στην οποία οι όροι εργασίας και αμοιβής πρέπει να καθορίζονται από ελεύθερες διαπραγματεύσεις ανάμεσα στον υποψήφιο εργαζόμενο και τον εργοδότη, «χωρίς η κυβέρνηση να χώνει τη μύτη της με κατώτατους μισθούς και άλλα τέτοια ‘’σοσιαλιστικά μέτρα’’». «Την ίδια στιγμή, όμως, και εφαρμόζοντας σε διαφορετικά συμφραζόμενα το απαραβίαστο της προσωπικής περιουσίας», άρθρο 17 ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως το εξασφάλισε η αστική τάξη κατά τη Γαλλική Επανάσταση, η κυβέρνηση υποχρεούται να είναι έτοιμη να προστατέψει τα κέρδη που αποκομίζει ο εργοδότης από μια τόσο ανισομερή διαπραγμάτευση.
Παρατήρηση 2η: Όπως προαναφέρθηκε, οι τιμητές του ‘’εκσυγχρονισμού’’ επιδιώκουν την κατάργηση του φαύλου κρατισμού. Εδώ, όμως, υποπίπτουν σε εννοιολογικό σφάλμα (ηθελημένα κατά τη γνώμη μου). Σε αδρές γραμμές, όταν γίνεται λόγος περί κρατισμού, οι (νεο)φιλελεύθεροι συμψηφίζουν το «πελατειακό» κράτος με το «κράτος πρόνοιας». Εδώ, ας μου επιτραπεί μια βραχεία ιστορική αναδρομή. Ως «κράτος πρόνοιας» ορίζουμε την κεϋνσιανή σοσιαλδημοκρατική εκδοχή τού “New Deal” και της έκθεσης του Beveridge (1942). Εν προκειμένω, την απάντηση της Δύσης στο ‘’Αντίπαλο Δέος’’, εν είδει αναχώματος – πρόληψης των κοινωνικών αντιδράσεων, που προκάλεσε η ανισομερής διανομή των βαρών στις εθνικές οικονομίες, εξαιτίας της ‘’μεγάλης ύφεσης’’ του ’29 και του πολέμου, καθώς και η γλίσχρα κρατική μέριμνα για τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών. Αυτή η μικρή ιστορική παρένθεση, για να ξέρουμε τι πραγματευόμαστε.
Ερχόμενοι στα καθ’ ημάς, οι (νέο)φιλελεύθεροι δακτυλοδεικτούν τα κακώς κείμενα του Δημοσίου, -που αν το έκαναν άδολα θα ήταν δικαιολογημένοι – κρύβοντας, κάτω από το μανδύα της ανανέωσης, τον υφέρπων πόθο τους, που δεν είναι άλλος από την κατάργηση του «κράτους πρόνοιας», προκειμένου να γίνουμε «ανταγωνιστικοί» και πόλος έλξης για νέους επενδυτές, ανταποκρινόμενοι στους νέους όρους της αγοράς.
Παρατήρηση 3η: Στο στόχαστρο των εκπροσώπων του φιλοταρισμού , έχει βρεθεί η ‘’εργατική αριστοκρατία’’ ή τα ρετιρέ του δημοσίου, όπως έλεγε και ο Ανδρέας Παπανδρέου. Με λίγα λόγια οι οργανωμένες ομάδες συμφερόντων, που δρώντας τυχοδιωκτικά αποτελούν την αφρόκρεμα της διαφθοράς και του νεποτισμού, δίνοντας την αίσθηση ότι το Δημόσιο, στο σύνολο του, δεν υπηρετεί τον πολίτη αλλά οργανωμένα ιδιωτικά συμφέροντα. Ακριβώς σ’ αυτό το σημείο εντοπίζεται το παράδοξο της (νέο)φιλελεύθερης ρητορείας. Ήγουν, καταγγέλοντας τις συντεχνίες του Δημοσίου, προτείνοντας εν παραλλήλω ως μόνη λύση την ιδιωτικοποίηση, παραβλέπουν :«ότι το Δημόσιο νοσεί», ακριβώς, «όταν ‘’ιδιωτικοποιείται’’ από τα συνδικάτα που νοιάζονται μόνο για τα προνόμια των μελών τους». Το Δημόσιο, δηλαδή αποκτά εκείνη την τερατώδη μορφή του, « όχι επειδή το υπαγορεύει η φύση του», όπως υποστηρίζουν οι ταγοί του «δεν υπάρχουν κράτη μόνο άτομα», αλλά όταν παύει να είναι πλέον δημόσιο. Προφανώς, όμως, έχει διαφορετική ποιότητα η απληστία και ο ατομικισμός των αστών από αυτή των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων. (!)
Παρατήρηση 4η: Στις μέρες μας, πολλάκις έχουμε ακούσει τη φράση «να κάνουμε την κρίση ευκαιρία». Πρόκειται για μια φράση βγαλμένη από τα σπλάχνα του Manhattan και της Wall Street, ενταγμένη σε κύκλους σεμιναρίων «για στελέχη επιχειρήσεων που διδάσκονται πώς να σκέφτονται θετικά, μεγιστοποιώντας τα οφέλη και ελαχιστοποιώντας τις ζημιές» . Αφετηρία αυτού του αισιόδοξου αφηγήματος, ιδιαιτέρως προβεβλημένο από μερικές ‘’εναλλακτικές’’ εκπομπές, είναι η κρίση, η οποία παρά τον εγκληματικό και αδίστακτο χαρακτήρα της, μας ταρακουνά, αφυπνίζοντας τα δημιουργικά αντανακλαστικά μας· ωθώντας μας στην αναζήτηση καινοτόμων ιδεών που θα μας βγάλουν από την άβυσσο της ‘’χρεοκρατίας’’. Σημείο πρώτο: Ας δεχθούμε την οπτιμιστική διάθεση των (νέο)φιλελευθέρων και ας δεχθούμε ότι η πρόταση τους θα δημιουργήσει ένα διαφορετικό μέλλον, μακριά από την ζέουσα καθημερινότητα και τα σφάλματα του παρελθόντος. Σημείο δεύτερο: Δεχόμενος, αυτήν την -κατά τα άλλα- απλή σκέψη διαπράττουμε ένα ουρανομήκες -λογικό- σφάλμα. Προσπαθούμε να σχεδιάσουμε το μέλλον χωρίς να ακολουθουμε τη «γραμμική ακολουθία των γεγονότων, η οποία προκύπτει από το νόημα που μια άγνωστη ιδεολογία, άρα επίμαχη, αποδίδει στο καθένα από αυτά». Δηλαδή, «οι απανταχού (νέο)φιλελεύθεροι παραδέχονται μεν ότι κάτι πήγε στραβά το 2008, αλλά δεν θεωρούν το γεγονός επαρκώς τραυματικό ή σημαντικό για να διαταράξει το Πανγκλόσιο όραμά τους: ολοένα και πιο ανοιχτές αγορές».
Σημειώστε επίσης, ότι στην Ελλάδα οι ‘’ριζοσπάστες μεταρρυθμιστές’’ του ‘’ρεαλισμού’’ και της ‘’υπευθυνότητας’’, έχοντας συμψηφίσει το ‘’πελατειακό’’ με το «κράτος πρόνοιας», όπως προαναφέραμε, απαιτούν την άμεση κατάργηση του, αφού, όπως υποστηρίζουν, η νομοτελειακή κατάληξη του δεύτερου είναι το πρώτο. «Υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της Δανιμαρκίας». Πλείστοι όσων εξίστανται για το καθημαγμένο Δημόσιο, φυγομαχούν, αρνούμενοι να απαντήσουν σε μερικά απλά ερωτήματα. Λόγου χάρη, ποιοι ήταν αυτοί, οι οποίοι διαμόρφωσαν και έθρεψαν με τις πολιτικές τους, το δημοσιονομικό τέρας του ελληνικού Δημοσίου (διαφθορά, κακοδιαχείρηση, λεηλασία των αποθεματικών, χαριστικές ρυθμίσεις στην εργοδοσία, διάβρωση του συνδικαλιστικού κινήματος ,κομματικοποίηση των υπηρεσιών, PSI κ.α); Ποιοι ήταν άραγε, αυτοί που βάφτιζαν « ‘’μονόδρομο’’ , άλλοτε τον «μαυρογιαλουρισμό», άλλοτε τον ταρτουφισμό, και άλλοτε τον ταξικό κανιβαλισμό» ενισχύοντας την πολιτική των « γεμάτων θησαυροφυλακίων για τους λίγους, των υποβρυχίων που «γέρνουν», της αρπαχτής, της ρεμούλας, της λαμογιάς, της διαπλοκής και της ξέχειλης ξιπασιάς»; Ποιοι ήταν αυτοί που διόριζαν παντού φίλους και συγγενείς αγνοώντας επιδεικτικά ένα εξαιρετικά αξιόλογο και σχολάζον δυναμικό , με εγνωσμένη πείρα και δοκιμασμένη εντιμότητα; Ποιοι ήταν εκείνοι, που καθ’ όλη την περίοδο 1990-2015 «παρά την αντίθετη ρητορική τους, δεν θέλησαν να μεταρρυθμίσουν πραγματικά τη δημόσια διοίκηση και να την κάνουν αποτελεσματική και χρήσιμη στο κοινωνικό σύνολο»; Ποιοι ήταν, άραγε, αυτοί, οι οποίοι προς άγραν ψήφον διακήρυτταν ότι ακολουθώντας το άρμα τους θα περάσουμε από το «βασίλειο τα αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας, όπου το πρωί θα είμαστε ψαράδες και το βράδυ υπουργοί» και που τώρα τους φταίει ο τεμπέλης Έλληνας και το «δυσλειτουργικό Δημόσιο»;
«Η άποψη περί “κακών” δημοσίων υπαλλήλων, πέραν του στερεοτυπικού της φορτίου, είναι βαθιά υποκριτική και χρησιμοποιείται ευρέως από τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις (παλαιές ή νέες)». Όσον αφορά το αφήγημα των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων , «που έπαψε πια να έχει δράκο {σσ: άλλωστε το κατ’ έτος κονδύλι για μισθούς και συντάξεις στο δημόσιο δεν ξεπέρασε ποτέ στο συγκεκριμένο διάστημα τα 23 δισ. ευρώ ενώ φέτος έχει πέσει στα 17 δισ. Ευρώ}, με την αγοραστική δύναμη των μισθών να έχει κατρακυλήσει στα επίπεδα της δεκαετίας του ’80», ας μας πουν όλοι αυτοί που έχουν πάει τα λεφτά των Ελλήνων φορολογουμένων; Που πήγαν τα λεφτά από τις μειώσεις των δαπανών, του προσωπικού και των μισθών στο Δημόσιο, που οδήγησαν σε υπολειτουργία πολλές υπηρεσίες; Γιατί σε μισθούς, σε Υγεία και σε Παιδεία δεν πήγαν…
Το 1986 ο Mckillop, ένα από τα κακομαθημένα παιδιά της ελίτ του Σίτυ, μετά το διαβόητο «big bang» , ανέλαβε κατ’ εντολή της Thacher την αποστολή κήρυξης του (νέο)φιλελεύθερου ευαγγελίου, της ελεύθερης -χωρίς όρια- αγοράς, που θα χάριζε την γη της (νέο)φιλελεύθερης επαγγελίας, χωρίς γραφειοκτατία, αγκυλώσεις, συνδικάτα, Αριστερά φληναφήματα, και ΤΕΜΠΕΛΗΔΕΣ δημόσιους υπαλλήλους· έτσι, μόνο ο οκνηρός και ο ακαμάτης δεν θα μπορούσε να γίνει πρωτοσέλιδο των ”The economist” . Αυτός είναι ο λεγόμενος δημιουργικός καπιταλισμός. Την συνέχεια την ξέρουμε: ανέχεια, ανεργία, αστυνομοκρατία, παραγκωνισμός από την παιδεία όσων δεν είχαν να πληρώσουν δίδακτρα, θνησιμότητα, εξευτελιστικοί όροι ή κατάργηση επιδομάτων, επισφαλείς εργασιακές σχέσεις και κοινωνικός αναβρασμός. Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Όχι; Μα, είναι ο (νέο)φιλελευθερισμός ηλίθιοι!
Βιβλιογραφία- Πηγές :
- Γιώργος Γιαννουλόπουλος.Σκέψεις για την πολιτική σήμερα. Πόλις, 2014
- Νίκος Μπογιόπουλος. Την άλλη φορά αριστερά. ΚΨΜ, 2015
- Νίκος Μπογιόπουλος. Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε. Λιβάνης, 2011
- Κώστα Λαπαβίτσας. Ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα για την Ελλάδα. Λιβάνης, 2014
- Krugman Paul. Η κρίση του 2008 και η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης. Καστανιώτης, 2009
- Adam Smith. Έρευνα για τη φύση και τα αίτια του πλούτου των λαών. Παπαζήσης, 1999
- Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος. Περί της πολιτικής, επίλεκτα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Μορφωτικό ίδρυμα εθνικής τραπέζης, 2008
- Μανόλης Αγγελίδης, Θανάσης Γκιούρας. Θεωρίες της πολιτικής και του κράτους. Σαββάλας, 2005
- Η Εφημερίδα των Συντακτών. 5-6 Mαρτίου 2016. Έτος 4/ Αρ. Φύλλου 981