Μαρία ΤσιμάραΟ Αλέξης Τσίπρας, που αύριο συμπληρώνει τα 41 του έτη, όντας ο νεώτερος Πρωθυπουργός στην ελληνική ιστορία, αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα κυρίαρχα πρόσωπα στην εγχώρια αλλά και διεθνή πολιτική σκηνή. Ανεξάρτητα από την πρόθεση ή το αποτέλεσμα, τήρησε την προεκλογική του δέσμευση πως θα έκανε τους εταίρους να χορεύουν στον ζουρνά του, αφού με την προκήρυξη δημοψηφίσματος, καθώς και με τις κόκκινες γραμμές που έθεσε, ταρακούνησε συθέμελα το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Όντας εγκλωβισμένος όμως, στα εκβιαστικά διλήμματα των δανειστών, υπέκυψε και συναίνεσε σε πολλά ζητήματα, μέχρι πρωτίστως αδιάλλακτα. Πλέον, το εσωτερικό του ΣΥ.ΡΙΖ.Α βρίσκεται σε ιδιαίτερη αναταραχή. Ο πρωθυπουργός ήρθε σε έντονη αντιπαράθεση με την αριστερή πλατφόρμα, πρωτοστάτης της οποίας είναι ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Η καταψήφιση του νομοσχεδίου των προαπαιτούμενων μέτρων από αυτή την μερίδα των βουλευτών, καθώς και η καθαίρεση ορισμένων από υπουργικά αξιώματα, έκανε πιο οξεία αυτή την ένταση. Κατά τον ίδιο τον Πρωθυπουργό, δεν είναι εφικτό να είναι μέλος της κυβέρνησης, βουλευτής που δεν προτίθεται να εφαρμόσει την καθορισμένη πολιτική. Πλην, όμως, της αριστερής πλατφόρμας κι άλλες συνιστώσες του ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ έχουν εκφράσει την αντίθεση τους για την τρέχουσα κυβερνητική πολιτική, όπως η κομμουνιστική τάση του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ άλλωστε, είναι ένα κόμμα, εν γένει, πολυσυλλεκτικό, που δεν τηρεί την τακτική της κομματικής πειθαρχίας και επικρατεί η ελευθερία της εκάστοτε άποψης. Αν αισθάνεστε πως δεν έχετε ξεκάθαρες στο μυαλό σας έννοιες και ορολογίες όπως αυτές που προαναφέρθηκαν, τότε στο παρόν αρθρο θα ξεδιαλύνουν όλες οι απορίες σας.
Όλα ξεκινήσαν το 1968, έτος ορόσημο για την αριστερά, καθώς τότε το ΚΚΕ διασπάστηκε επίσημα για πρώτη φορά. Επρόκειτο βασικά για την εθνική έκφραση μιας διεθνούς αντιπαράθεσης στον απόηχο των σχέσεων ΕΣΣΔ-Κίνας. Από την μια λοιπόν, στο ΚΚΕ παρέμειναν οι κλασικοί απάδει του σοβιετικού μοντέλου εκφράζοντας αμέριστη πιστή στις αρχές τις ΕΣΣΔ, με αρχηγό τον Χ.Φλωράκη. Από την άλλη, δημιουργήθηκαν μικρά μ-λ κόμματα, άλλα κυρίως μεγάλη μερίδα ατόμων συντάχθηκε γύρα από τον Λ.Κύρκο, δημιουργώντας το νεοσύστατο κόμμα ΚΚΕ γραφείο εσωτερικού. Στο ΚΚΕ εσωτερικού, όπως επικράτησε να λέγεται, λόγω του γεγονότος ότι η ηγεσία του κόμματος βρισκόταν σε χώρες του εξωτερικού από το δικτατορικό καθεστώς, στραφήκαν πολλά ιστορικά στελέχη της αριστεράς, του αντιστασιακού και αντιδικτατορικού αγώνα, καθώς και πολλοί νέοι, διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί. Διέγραψε εντελώς διαφορετική πορεία από το αδελφό ΚΚΕ, καθώς πίστευε σε έναν δημοκρατικό σοσιαλισμό ασκώντας έντονη κριτική στον υπαρκτό σοσιαλισμό. Ιδεολογικά δηλαδή, συντάχθηκε με ένα κίνημα που βρισκόταν σε ιδιαίτερη αίγλη την εποχή εκείνη στην Ευρώπη και ιδιαίτερως στη Γαλλία, αυτό του ευρωκομουνισμού. Βασικές αρχές του κόμματος ήταν ο εκσυγχρονισμός, η ευρωπαϊκκή πολιτική κουλτούρα και μια εναλλακτική πορεία για την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Οι πρώτες εκλογές της μεταπολίτευσης δίνουν την πρωτοκαθεδρία, αρχικά στον Κ.Καραμανλή και εν συνεχεία στον Α. Παπανδρέου. Ο δεύτερος δε, ασπαζόμενος την φρασεολόγια της αριστεράς (“ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο”), πήρε με το μέρος του μεγάλη μερίδα υποστηρικτών των δυο ΚΚΕ. Τα εκλογικά ποσοστά, λοιπόν, ήταν απογοητευτικά στον απόηχο της κυριαρχίας του αντιδεξιού Αντρέα.
Λίγα χρόνια αργότερα όμως το 1985, σημειώνεται ακόμα μια χρονιά σταθμός για το μέλλον της αριστεράς, σε διεθνές αλλά κυρίως σε εθνικό επίπεδο. Ο Μ.Γκορμπατσώφ αναλαμβάνει γενικός γραμματέας του ΚΚΣΕ και η πολιτική που εφαρμόζει είναι αυτή της αποσταλινοποίησης. Στον απόηχο των διεθνών εξελίξεων, το κομμουνιστικό κίνημα επηρεάστηκε θετικά. Απόρροια των διεθνών εξελίξεων ήταν η δημιουργία ενός ενιαίου συνασπισμού κομμάτων, δηλαδή του ΚΚΕ και της ΕΑΡ- πρώην ΚΚΕ εσωτερικού. Η αποδοχή του εκδημοκρατισμού εκφράστηκε πολιτικά με αλληλεγγύη εντός του αριστερού χώρου και με υπέρβαση διαφόρων τους. Αυτές οι σύνθηκες οδήγησαν το ΣΥΝασπισμό σε κυβερνητική σύμπραξη με την ΝΔ, έτσι ώστε να επέλθει η κάθαρση στον κρατικό μηχανισμό, λόγω εκτεταμένων φαινομένων διαφθοράς και σκανδάλων από τη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το σκάνδαλο Κοσκοτά.
Η συμμαχία αυτή με την ΝΔ, τον άλλωστε αιώνιο εχθρό της αριστεράς, σε συνδυασμό και με την πτώση της ΕΣΣΔ λίγα χρόνια αργότερα, προκάλεσε αλλεπάλληλα ρήγματα στο εσωτερικό του ΣΥΝ. Έτσι, στις αρχές του ΄90 το κομμουνιστικό κίνημα βρέθηκε και πάλι διασπασμένο. Το ΚΚΕ έκανε και πάλι μια ακόμα πιο συντηρητική στροφή, απορρίπτοντας την ανανεωτική οδό και μένοντας προσκολλημένο στις αρχές του μαρξισμού λενινισμού, απολογούμενο θετικά για την έκβαση της ΕΣΣΔ. Παράλληλα, το 1991 δημιουργήθηκε το νέο κόμμα ”Συνασπισμός της αριστεράς και της προόδου’‘. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μετεξέλιξη του ΚΚΕ εσωτερικού, αφού στον Συνασπισμό εντάχθηκαν πολλά μέλη που μέχρι πρότινος ήταν ενταγμένα εκεί, αλλά και αρκετά μελή του ΚΚΕ. Πρώτη ηγέτιδα του κόμματος ήταν η γνωστή από τα FM του υπό κατάληψη πολυτεχνείου Μαρία Δαμανάκη. Στο πολιτικό πρόγραμμα του Συνασπισμού βρισκόταν μια σύγχρονη μεταρρυθμιστική αριστερά που συνέτασσε όλο τον προοδευτικό χώρο ακόμα και το ΠΑΣΟΚ. Η συντριπτική ήττα του Συνασπισμού στις εκλογές του 1993, που δεν του επέτρεψε καν την είσοδο του στη Βουλή, οδήγησε σε αλλαγή ηγεσίας. Τα ηνία, λοιπόν, ανέλαβε ο Κ.Κωνσταντόπουλος, πατέρας της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Ο Κωνσταντόπουλος εντασσόταν στην πιο αριστερή πλευρά της σοσιαλδημοκρατίας. Κατά την διάρκεια της ηγεσίας του, ο Κωνσταντόπουλους από την μια ασκούσε σφοδρή κριτική στην εκσυγχρονιστική πολιτική Σιμήτη και από την άλλη, έπαιζε ρόλο διαιτητή ανάμεσα στα δυο ιδεολογικά ρεύματα που κυριαρχούσαν μέσα στον Συνασπισμό. Τα ρεύματα αυτά ήταν τα πιο αριστερά μεν, που τάσσονταν υπέρ του νεοκομμουνισμού και της αντιπαράθεσης με την κεντροαριστερά και τον ευρωκομουνισμό και η πτέρυγα, δε, που ήταν υπέρ μιας αριστερής μεταρρύθμισης της σοσιαλδημοκρατίας σε πιο αριστερά και σοσιαλιστικά μονόπατια.
Το 2004, σημειώθηκε μια σημαντικότατη αλλαγή στον συνασπισμό. Από το συνέδριο του κόμματος, νέος αρχηγός εκλέχθηκε ο Αλέκος Αλαβάνος. Η ονομασία του κόμματος άλλαξε από Συνασπισμός της Αριστεράς, των Κινημάτων και της Οικολογίας σε Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Το κόμμα είχε ξεκινήσει να αποκτά περισσότερο κινηματική πάρα κομματική κουλτούρα, ερχόμενο σε διαλόγους με την εξωκοινοβουλευτική αριστερά. Η εκλογή Αλαβάνου, έδωσε στον ΣΥΡΙΖΑ μια πιο αριστερή χροιά και ήρθε σε προσεταιρισμό με νεοαναρχικές ομάδες και κινήματα. Έτσι ο χαρακτήρας του κόμματος έγινε πιο αντισυμβατικός από οποιαδήποτε άλλη φορά. Σε μια προσπάθεια ανανέωσης του ΣΥΡΙΖΑ και προώθησης της νέας γενιάς στελεχών, ο Αλέκος Αλαβάνος δίνει την σκυτάλη στον ανερχόμενο πολίτικο Αλέξη Τσίπρα. Ο Τσίπρας είχε ενταχθεί από τα μαθητικά και φοιτητικά του χρόνια στον χώρο της αριστεράς και συγκεκριμένα στην ΚΝΕ, όμως οι διασπάσεις του κινήματος τον οδήγησαν στον ΣΥΡΙΖΑ. Η ανανέωση του ΣΥΡΙΖΑ συνέπεσε και με την φθορά του δικομματισμού και είχε ως αποτέλεσμα την θεαματική άνοδο των ποσοστών του κατά τις δημοσκοπήσεις του 2008. Η σύνδεση του ΣΥΡΙΖΑ, όμως, στη δολοφονία Γρηγορόπουλου και στα γεγονότα του Δεκέμβρη του 2008, του κόστισαν εκλογικά και στις επόμενες εκλογές επέστρεψε στα χαμηλά ποσοστά του. Μερικά μέλη βρήκαν αφορμή μάλιστα και διασπάστηκαν από το κόμμα, δημιουργώντας την ΔΗΜΑΡ, με αρχηγό το πρώην πρωτοκλασάτο στέλεχος του Συνασπισμού και του ΣΥΡΙΖΑ Φώτη Κουβέλη.
Με την έλευση της οικονομικής κρίσης και ύφεσης ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, υποστήριξε πως το κόμμα του δεν είναι κόμμα αντιπολίτευσης και πως είναι σε θέση να αναλάβει την ευθύνη να βγάλει την χωρά από την κρίση. Μάλιστα ο ΣΥΡΙΖΑ από συνασπισμός κομμάτων μετατράπηκε σε ενιαίο κόμμα για να μπορέσει να λάβει το bonus των 40 εδρών σε ενδεχόμενη εκλογική του νίκη. Με σημαία το αντιμνημονιακό χαρακτήρα του κόμματος αναδείχτηκε δεύτερο κόμμα στις βουλευτικές εκλογές του 2010, καθώς και πρώτο κόμμα στις ευρωεκλογές και στις περιφερειακές εκλογές του 2014, και εν τέλη το 2015 ανέλαβε την εξουσία συμμαχώνατς με τους ΑΝΕΛ. Πάρα την αντιμνημονιακή του ταυτότητα και το 61% του ΟΧΙ στο πρόσφατο δημοψήφισμα, ο ΣΥΡΙΖΑ προ λίγων ημερών έφερε νέο, τρίτο μνημόνιο στη Βουλή. Οι προθέσεις της κυβέρνησης αυτής είναι ακόμη αβέβαιες, αφού άλλωστε έχει συμπληρώσει μόλις 7 μήνες που βρίσκεται στο κυβερνητικό τραπέζι. Σε κάθε περίπτωση, το μόνο καταφανές είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα που δεν κυριαρχεί αποκλειστικά και μόνο η άποψη του ηγέτη του, εξού και προκύπτουν τα σημερινά ζητήματα των ”αποστατών”. Ποιο θα είναι όμως το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ και κατ’ επέκταση της ίδιας Ελλάδας; Ο χρόνος θα δείξει.