Περί πίστης και θρησκείας

Η ανάγκη του ανθρώπου να πιστεύει, η μεγάλη ανταπόκριση στις αιρετικές διδασκαλίες και ο ρόλος του κράτους και της οικογένειας σχετικά με τη θρησκεία.

Ο άνθρωπος έχει ανάγκη να πιστεύει. Την στιγμή που συνειδητοποιεί πόσο λίγα πράγματα εξαρτώνται από εκείνον και ταυτόχρονα πως όλα αυτά που θεωρεί δεδομένα μπορούν οποιαδήποτε στιγμή, απροειδοποίητα να σταματήσουν να υπάρχουν, καταφεύγει σε μια ανώτερη δύναμη προκειμένου να διαχειριστεί τη ζωή του. Δεν έχει καμία σημασία πού θα αποφασίσει να στραφεί και πώς θα ονομάσει την δύναμη στην οποία καταφεύγει, μέσα από οποιαδήποτε θρησκεία. Αυτό που έχει σημασία είναι πως μόνος του δεν αντέχει να διαχειριστεί μια κατάσταση που δεν ελέγχει και κυρίως τον φόβο του θανάτου.

Ακόμα και οι πιο ένθερμοι οπαδοί της αθεΐας, σε μια επικίνδυνη περίσταση ή λίγο πριν τον θάνατό τους τελικά προσεύχονται και πιστεύουν στο θεό. Αντίστοιχα, περιπτώσεις άθεων αρχικά επιστημόνων, που προς το τέλος της ζωής τους ομολογούν, πως όλα αυτά δεν γίνεται να μην τα έχει δημιουργήσει κάποιος, είναι ένα ακόμα πιο τρανταχτό παράδειγμα του ότι την στιγμή που ο νους του ανθρώπου σταματά να μπορεί να αιτιολογήσει και να ελέγξει τις καταστάσεις που συμβαίνουν γύρω του, εφευρίσκει και πιστεύει σε κάτι ανώτερο από αυτόν για να καταφέρει έστω και έτσι, με ένα τόσο πρόχειρο επιχείρημα, να καλύψει την άγνοιά του και να κατευνάσει τον φόβο του. Ότι ξεφεύγει άλλωστε από τα όρια της αντίληψης μας και είναι άγνωστο είναι λογικό να μας φοβίζει.

Κι αν δεν πιστέψει σε κάποια ήδη υπάρχουσα θρησκεία, θεωρεί σωστή επιλογή να δημιουργήσει μια δική του θεωρία, που τίποτα το κακό δεν έχει αν την κρατήσει για τον εαυτό του, εφόσον τον καλύπτει και τον βοηθά να διαχειριστεί την ζωή του.

Ωστόσο οι περισσότεροι δεν αρκούνται σε αυτό και το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας τεράστιας γκάμας αιρέσεων, χωρίς ιδιαίτερες διαφορές μεταξύ τους ,που εξαρτώνται αποκλειστικά από την ερμηνευτική φαντασία του εκάστοτε δημιουργού.

Το θέμα είναι όμως ότι ο κόσμος ανταποκρίνεται και δέχεται να πιστέψει σε κάτι που ένας άνθρωπος σαν κι εκείνον δημιούργησε. Γιατί ο φόβος ξεπερνάει την λογική του και όλη αυτή η ομαδική διαδικασία λατρείας τον κάνει να αισθάνεται δυνατός και ασφαλής. Μεγάλο πράγμα άλλωστε να νιώθεις ότι ανήκεις σε μια ομάδα που έχετε κοινές αντιλήψεις, αξίες και σκοπούς. Και ακριβώς αυτή την ανάγκη εκμεταλλεύονται οι αιρέσεις.

Δεν θεωρώ βέβαια πως και όσοι διατείνονται ότι είναι άθεοι ή έστω αγνωστικιστές σημαίνει πως δεν πιστεύουν σε τίποτα. Πιστεύουν! Πιστεύουν όμως σε παγιωμένα επιστημονικά συμπεράσματα, στην δύναμη του ανθρώπου και στις δυνατότητές τους. Και κάποια στιγμή αναγκαστικά συμφιλιώνονται με την ιδέα του θανάτου. Γιατί δεν γίνεται να ζεις χωρίς να πιστεύεις πουθενά. Αυτό μπορεί να σε οδηγήσει στην τρέλα.

Μια άλλη πλευρά του θέματος της πίστης τώρα είναι και η αντιμετώπιση του κράτους ως προς το ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας των πολιτών. Μπορεί πλέον το Σύνταγμά μας, στο 13^ο άρθρο του, να κατοχυρώνει το δικαίωμα της ανεξιθρησκίας, ωστόσο στο 3^ο άρθρο του ορίζει πως επίσημη θρησκεία της Ελλάδος είναι η Ορθόδοξη Χριστιανική. Κι αυτό, ναι μεν σημαίνει πως αν πιστεύεις σε κάτι διαφορετικό δεν θα διωχθείς, ούτε θα υποστείς αρνητικές συνέπειες (πράγμα πολύ σημαντικό καθώς κάποτε δεν ήταν δεδομένο), παρόλα αυτά το κράτος σε μαθαίνει να πιστεύεις στον Χριστό.

Δεν προωθεί την σφαιρική γνώση όλων των θρησκειών, μέσω φιλοσοφικών και μη συζητήσεων πάνω στο θέμα, αλλά στο μάθημα των θρησκευτικών διδάσκεται μόνο η ορθοδοξία, τα παιδιά πάνε στην εκκλησία στις γιορτές και τις αργίες και πάνω από τον πίνακα υπάρχουν εικόνες του Χριστού και της Παναγίας. Ας μην είμαστε άδικοι βέβαια, αφού έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι προβλέπεται σήμερα η δυνατότητα πολιτικού όρκου, πολιτικού γάμου και ονοματοδοσίας εκτός της εκκλησίας. Πρόκειται για τεράστια βήματα προόδου.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν βέβαια θέμα γενικότερης κοινωνικής νοοτροπίας, αλλά πρωτίστως θέμα οικογένειας. Έχει τεράστια σημασία πως θα μεγαλώσει το παιδί μέσα στην οικογένεια του και τι αντιλήψεις θα του περάσουν οι γονείς σχετικά με τη θρησκεία. Δεν είναι φυσικά κανείς σε θέση να κρίνει κανέναν. Το μόνο που έχει σημασία είναι να κατανοούμε τα κίνητρα του καθενός, να βλέπουμε πως έχει μεγαλώσει και εφόσον σέβεται και εκείνος τις δικές μας απόψεις δεν υπάρχει λόγος να μας χωρίζει απολύτως τίποτα.

“ No one laughs at God in a hospital
No one laughs at God in a war
No one’s laughing at God
When they’ve lost all they’ve got
And they don’t know what for”