FrapressO James Watson, γνωστός σε πολλούς ως ένας απ’ τους «πατέρες του DNA» για τις επιστημονικές του ανακαλύψεις, πρόσθεσε το βραβείο Νόμπελ, που κέρδισε το 1962, στη λίστα με τα αντικείμενα δημοπρασίας με τιμή κράτησης 2,5 εκατομμύρια δολάρια. Γιατί αποχωρίστηκε το πολύτιμο βραβείο, μετά από 50 χρόνια; Εξάλλου, κανένας ζωντανός κάτοχος του βραβείου δεν το είχε πουλήσει ξανά.
Με λίγα λόγια, ο Watson έκανε μερικά ρατσιστικά σχόλια το 2007 και η δημοσίευση αυτών είχε άμεση επιρροή στο εισόδημά του. Παρόλο που φαίνεται πολύ επιθετική η κίνησή του, ο Watson ήθελε να πουλήσει το βραβείο του, ώστε να ενισχύσει το εισόδημά του – και ίσως να αγοράσει μερικούς πίνακες ζωγραφικής.
Ωστόσο, ο 86άχρονος γεννημένος στο Chicago, Watson, που είπε στις Financial Times ότι είχε μετατραπεί σε «μη-άνθρωπο» μετά τα σχόλιά του το 2007, δε δέχεται και μεγάλη συμπάθεια. Πλέον η δουλειά του δε λαμβανόταν σοβαρά υπόψη, ενώ το εισόδημά του έπεφτε συνεχώς. Αντ’ αυτού, η ευρεία διαφήμιση της πώλησης απέδωσε περισσότερη προσοχή στα συγκεκριμένα σχόλια που τον εξόρισαν από την ακαδημία εξαρχής.
O Watson είναι πραγματικά ένας εξαιρετικός επιστήμονας και ο κόσμος θα έπρεπε να τον ευχαριστεί για πολλά. Με τον Francis Crick και τον Maurice Wilkins, ο Watson αποκάλυψε τη δομή του DNA – τη διπλή έλικα που διαμορφώνει τη φύση της ύπαρξής μας – το 1953. Ενώ η ανακάλυψη θα ήταν απίθανη χωρίς τη δουλειά μιας γυναίκας με το όνομα, Rosalind Franklin, που παρείχε την πρώτη ακτινογραφία DNA, πέθανε όταν ήταν να λάβει το βραβείο Νόμπελ – αφήνοντας τον Watson και τον Crick να λάβουν τα περισσότερα εύσημα στα μάτια της ιστορίας. Η Franklin πέθανε από καρκίνο στο στομάχι το 1958, αλλά έχει αναγνωριστεί από τότε για τα κατορθώματά της στην επιστήμη από πολλά ινστιτούτα. Ο ίδιος έγραψε για την συνεισφορά της στο έργο τους στο best-seller του «The Double Helix» και σύστησε ότι αυτή θα έπρεπε να λάβει το Νόμπελ Χημείας. Όμως, εκτός από τη μαμά, που συνήθως την ξεχνάμε, ο Watson είναι σίγουρα ένας από τους πατέρες του DNA. Του άξιζε το βραβείο Νόμπελ.
Πάντως, οι μεγάλοι επιστήμονες δεν είναι πάντα και εξαιρετικοί άνθρωποι. Σε μια συνέντευξή του το 2007 στην Sunday Times, ο Watson εξέφρασε την άποψη ότι κάποιες φυλές είναι έμφυτα λιγότερο ευφυείς από άλλες.
Ήταν «έμφυτα απαισιόδοξος σχετικά με την Αφρική», είπε, διότι «όλες οι κοινωνικές πολιτικές μας βασίζονται στο γεγονός ότι η ευφυΐα τους είναι όμοια με τη δική μας- ενώ όλα τα τεστ δε συμφωνούν ιδιαίτερα». Πρόσθεσε ότι ενώ ήλπιζε όλοι να ήταν πραγματικά όμοιοι, «οι άνθρωποι που πρέπει να συναναστραφούν μαύρους εργαζόμενους δεν το θεωρούν αληθές».
Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά: το 2000, κατά τα λεγόμενα, συνέδεσε σε μία του διάλεξη το χρώμα του δέρματος και τη σεξουαλική έλξη. «Γι’ αυτό έχεις Λατίνους εραστές», πηγές λένε ότι ανέφερε ο Watson στην αίθουσα διαλέξεων. «Δεν έχεις ακούσει ποτέ για Άγγλο εραστή. Μόνο για Άγγλο ασθενή». Κάποια άλλη φορά, είπε ότι αν γνωρίζαμε από τη μήτρα πότε ένα παιδί θα είναι ομοφυλόφιλο , τότε η μητέρα θα έπρεπε να επιτρέπεται να κάνει έκτρωση.
Οπότε, ο Watson λογικά θα έπρεπε να απολογείται για το θρασύ ρατσισμό στα σχόλιά του, σωστά;
Όχι. Ο Watson δεν απολογείται καθόλου.
«Σας ζητώ συγνώμη … (ο δημοσιογράφος) κάπως έγραψε ότι ανησύχησα για τους ανθρώπους στην Αφρική λόγω του χαμηλού IQ τους – και δεν πρέπει να το λες αυτό», είπε στην Financial Times.
Η δημοπρασία του Watson μάλλον θα τον διευκολύνει ν’ αγοράσει τον πίνακα του David Hockney, τον οποίο είχε υποτίθεται είχε βάλει στο μάτι – τα βραβεία παρουσιάζουν πάντα ενδιαφέρον στους συλλέκτες, και αυτό εδώ αφορά στην ανακάλυψη της διπλής έλικας. Για εμάς, όμως, που δεν έχουμε 2,5 εκατομμύρια δολάρια να δώσουμε στον Watson, το γεγονός είναι μια poignant υπενθύμιση ότι οι επιστήμονες δε χρειάζεται να υψώνονται πάντα σε βάθρα: Είναι άνθρωποι. Κάποιες φορές, μπορούν να κάνουν κάτι πολύ cool, αλλά άλλες φορές μπορούν να κάνουν κάτι όχι-cool, και να τίθενται υπόλογοι των πράξεών τους.
«Κανείς δε θέλει πραγματικά να παραδεχτεί ότι υπάρχω», λέει ο Watson. Δεν είναι αυτό. Είναι κάτι παραπάνω από το ότι κανείς δε νοιάζεται για τις ρατσιστικές, σεξιστικές του απόψεις. Ο Watson μαζί με τον Crick θα είναι πάντα ο εξερευνητής της διπλής έλικας, ίσως της σημαντικότερης ανακάλυψης του 20ου αιώνα. Αυτή είναι η δική μας πρόκληση: να επιβραβεύουμε την επιστήμη όταν είναι εξαιρετική και τους επιστήμονες, όταν το αξίζουν. Και όταν καταλήγουν απαίσιοι μισαλλόδοξοι, ας είμαστε ειλικρινείς. Τελικά οι άνθρωποι είναι όπως το DNA: χαοτικοί, πολύπλοκοι και μερικές φορές γεμάτοι από απαράδεκτα λάθη.
Αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο από ένα απομονωμένο πρόβλημα. Ένας επιστήμονας της Ευρωπαϊκής Agency Διαστήματος (ESA) έλαβε κριτική online επειδή φορούσε ένα πουκάμισο με εικόνες από πρόστυχα ντυμένες γυναίκες livestream. Ενώ, ο Matt Taylor ζήτησε συγνώμη, αυτοί που τον κατέκρινε έλαβαν πολύ άσχημα σχόλια από τους υποστηρικτές του επιστήμονα, πολλοί από τους οποίους ανέφεραν πολλά από τα κατορθώματά του ως επαρκή λόγο για κανένα σχόλιο πάνω σε οτιδήποτε έχει ο ίδιος αναφερθεί πάνω στα κοινωνικά θέματα σεξισμού.
Και ο Richard Dawkins, του οποίου το βιβλίο, «The Selfish Gene» (1976), βοήθησε στο να γνωστοποιήσει τη θεωρία της εξέλιξης, είναι γνωστός για τα περιστασιακά παραληρήματά του στο Twitter, που αφήνουν τους followers του να αναρωτιούνται αν απολογείται για βιασμό ή αν τα αντι-θρησκευτικά του αισθήματα έχουν εισέλθει στην περιοχή του ρατσισμού και της ισλαμοφοβίας.
Πέρα από τις απόψεις του Watson, το βραβείο του θα κόστιζε πολλά λεφτά. Πέρυσι, ένα γράμμα του Crick προς το γιο του, όπου κατέγραφε την πρόσφατη ανακάλυψή του για τη διπλή έλικα πουλήθηκε με παραπάνω από 6 εκατομμύρια δολάρια – κι αυτό χωρίς να είναι φτιαγμένο από χρυσό 18 καρατίων.
Ο brainian του DNA, James Watson, λοιπόν, το πούλησε. Και μετά το πήρε πίσω από τον πλουσιότερο Ρώσο, που του έδωσε 4,8 εκατομμύρια δολάρια. Και ενώ ο Watson θα κρατήσει το μετάλλιό του, τα χρήματα που κέρδισε, θα πάνε στην επιστήμη.
Κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας, το μετάλλιο έφτασε τα 4,8 εκατομμύρια δολάρια. Ο νικητής – ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Alisher Usmanov – είπε άμεσα ότι το έδινε πίσω στον Watson, ως αναγνώριση του έργου του προς την ανθρωπότητα.
«Κατά τη γνώμη μου, η κατάσταση κατά την οποία ένας απίστευτος επιστήμονας πρέπει να πουλήσει το μετάλλιο που αναγνωρίζει τα κατορθώματά του είναι απαράδεκτη», δήλωσε ο Usmanov. «Η δουλειά του δρ. Watson βοήθησε στην έρευνα για τον καρκίνο, την ασθένεια από την οποία πέθανε ο πατέρας μου. Είναι σημαντικό για εμένα ότι τα χρήματα που ξόδεψα για το μετάλλιο θα αξιοποιηθούν σε επιστημονική έρευνα, και ότι το μετάλλιο θα παραμείνει σε αυτόν που του αξίζει».
Ο Usmanov δε θα καταλάβει την απώλεια. Εκτιμάται ότι αξίζει περίπου 18 δις δολάρια, γεγονός που τον κάνει τον πλουσιότερο άντρα στη Ρωσία. Κατοικεί στη Μεγάλη Βρετανία και είναι συνιδιοκτήτης της Arsenal.
Ο Usmanov, λέγεται, ότι είχε επικοινωνία με τον Watson πριν τη δημοπρασία, προσφέροντάς του δωρεά με αντάλλαγμα ο επιστήμονας να κρατήσει το μετάλλιο. Αλλά ο Watson αποφάσισε να συνεχίσει με την πώληση, για να δει πόσο άξιζε το βραβείο Νόμπελ.
Ένας εκπρόσωπος του Watson, είπε ότι ήταν φιλοτιμημένος από τη χειρονομία. Σκοπεύει να δωρίσει τα χρήματα στο Εργαστήριο Cold Spring Harbor, το ινστιτούτο που διηύθυνε και που τον απέλυσε μετά τα σχόλιά του για τις φυλές.