Αλεξάνδρα ΜιχοπούλουΟι ψυχικές ασθένειες είναι κάτι από το οποίο μπορούν να πληγούν οι πάντες, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αποτρέπει τη δημιουργία, όπως αποδεικνύεται!
Η Παγκόσμια Ιστορία διαθέτει πληθώρα παραδειγμάτων γνωστών προσώπων τα οποία έπασχαν από σοβαρές ψυχικές ασθένειες, με αποτέλεσμα πολλές φορές η μεγαλοφυία να συνδέεται με διανοητικές και ψυχικές διαταραχές.
Μία από τις πιο γνωστές φράσεις, παγκοσμίως, επί του θέματος ήταν αυτή του γνωστού συγγραφέα ΄Εντγκαρ Άλαν Πόε, ο οποίος συχνά διαμαρτυρόταν ότι “οι άνθρωποι τον αποκαλούν τρελό”. Αυτοί οι άνθρωποι είτε υπέφεραν από σοβαρές ψυχικές νόσους είτε εμφάνιζαν ορισμένες πιο ήπιες ψυχικές διαταραχές.
Στον χώρο της Τέχνης βρίσκουμε τα πιο γνωστά παραδείγματα:
Βίνσεντ Βαν Γκογκ
Ο περίφημος μετα-ιμπρεσσιονιστής ζωγράφος εμφάνιζε από πολύ μικρός τάσεις μελαγχολίας και είχε συχνές επιληπτικές κρίσεις, ενώ, το 1889 εισάγεται στο ψυχιατρικό κέντρο του μοναστηριού του Αγίου Παύλου στον Σαιν Ρεμύ, για ένα περίπου χρόνο πάσχοντας από κατάθλιψη.
Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ και συγκεκριμένα αψεντίου ενέτειναν τα ψυχολογικά του προβλήματα, τα οποία αποκαλύπτονται και μέσα από τα έργα του. Ο Βαν Γκογκ έχει θεωρηθεί από πολλούς μελετητές ότι έπασχε από Διπολική Διαταραχή λόγω των κυκλοθυμικών του τάσεων και των μεγάλων περιόδων μελαγχολίας.
Έντγκαρ Άλαν Πόε
Ο γνωστός εκπρόσωπος του αμερικανικού ρομαντισμού με έφεση κυρίως στις ιστορίες τρόμου έπασχε πιθανότατα και αυτός από Διπολική Διαταραχή. Ο Πόε ήταν εθισμένος στο αλκοόλ κάτι το οποίο ξεκίνησε το 1842 με αφορμή τη φυματίωση από την οποία έπασχε η σύζυγός του και συνεχίστηκε μέχρι και το θάνατό του.
Ο θάνατός του ήταν πιθανόν αποτέλεσμα του αυτοκτονικού ιδεασμού που είχε παραδεχτεί και ο ίδιος στην τελευταία του επιστολή στον Δρ. Snodgrass, αν και ο ίδιος βεβαίωνε ότι ο θάνατός του ήταν αποτέλεσμα του αλκοολισμού του . Ωστόσο, δεν μπορούμε να μιλήσουμε με απόλυτη βεβαιότητα καθώς η πραγματική αιτία θανάτου του παραμένει αμφιλεγόμενο ζήτημα ακόμα και σήμερα.
Λούντβιχ βαν Μπετόβεν
Ο πασίγνωστος συνθέτης έπασχε και αυτός απο τη “δημιουργικη κατάρα”, τη Διπολική Διαταραχή. Ο Μπετόβεν είχε ανά διαστήματα έντονα ξεσπάσματα μανιακών ενεργειών, τα οποία εναλλάσσονταν με μεγάλα διαστήματα μοναξιάς και μελαγχολικής διάθεσης. Ο ίδιος φαίνεται να αναγνώριζε το πρόβλημά του και προσπαθούσε να το αντιμετωπίσει κάνοντας χρήση ναρκωτικών(όπιου) και αλκοόλ,ανεπιτυχώς, όπως είναι λογικό.
Πιότρ Τσαικόφσκι
Ο Ρώσος συνθέτης Τσαικόφσκι αποτελεί μία ακόμα ψυχικά προβληματική προσωπικότητα που βίωσε έντονες προσωπικές κρίσεις και περιόδους κατάθλιψης. Ο ίδιος βασανιζόταν καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του από την εμμονή του για την τελειότητα, εμποδίζοντάς τον να νιώθει ευτυχής. Σε ένα γράμμα του, μάλιστα, διαβάζουμε: “Πάσχω όλη τη ζωή μου από την ανικανότητά μου για να πιάσω τη μορφή γενικά. Έχω παλέψει ενάντια σε αυτήν την έμφυτη αδυναμία, χωρίς καλά αποτελέσματα. … θα πάω στον τάφο μου χωρίς να έχω παράγει κάτι πραγματικά τέλειο στη μορφή.”
Τα ψυχολογικά του προβλήματα (που πιθανότατα του κόστισαν και τη ζωή) οφείλονται, ίσως, στην προβληματική του σχέση με την μητέρα του και στην παθολογική του προσκόλληση στο πρόσωπό της καθώς και στις ομοφυλοφιλικές του τάσεις που υπήρξαν μεγάλη αιτία ενοχών.
Βιρτζίνια Γουλφ
Η Αγγλίδα μυθιστοριογράφος που θεωρήθηκε μία από τις σημαντικότερες μορφές της λογοτεχνίας του 20ου αιώνα, μετά τον απρόσμενο θάνατο της μητέρας και της αδερφής της εμφάνισε μια σειρά νευρικών κλονισμών και επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά επεισόδια, γεγονός το οποίο την οδήγησε, για μικρό χρονικό διάστημα, στον εγκλεισμό της σε ψυχιατρική κλινική.
Ωστόσο, εκτός από το θάνατο των δικών της ανθρώπων βασική αιτία της ψυχικής της διαταραχής αποτέλεσε η σεξουαλική κακοποίηση που είχε υποστεί η ίδια και η αδερφή της από τους ετεροθαλείς αδελφούς τους Τζωρτζ και Τζέραλντ, κάτι που και η ίδια αναφέρει στα αυτοβιογραφικά έργα της. Σύμφωνα, μάλιστα, με σύγχρονους μελετητές της η Βιρτζίνια Γουλφ υπέφερε βασικά από Διπολική Διαταραχή η οποία επέφερε και την αυτοκτονία της.
Τέλος, πρέπει να αναφερθούμε και σε δύο ακόμα εξέχουσες προσωπικότητες που δεν σχετίζονται, βέβαια, με τον τομέα της τέχνης, αλλά αντιμετώπιζαν ψυχικές ασθένειες.
Αβραάμ Λίνκολν
Ο 16ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Πρόεδρος της ελευθερίας και της ισότητας, όπως τον αποκαλούσαν πολλοί, που ελευθέρωσε τους Αφρο-αμερικάνους από τα δεσμά τους έπασχε από κατάθλιψη ή όπως την αποκαλούσε ο ίδιος “τάση προς τη μελαγχολία”. Ο Λίνκολν βίωνε έντονες περιόδους μελαγχολίας και απομόνωσης με αποτέλεσμα να εξουθενώνεται ψυχικά όλο και πιο πολύ από αυτό.
Με τα σημερινά δεδομένα της επιστήμης της Ψυχολογίας, ο Λίνκολν θα χαρακτηριζόταν μανιοκαταθλιπτικός καθώς σύμφωνα με τους βιογράφους του ο ίδιος ξεσπούσε συχνά σε ανεξέλεγκτα κλάματα, είχε την αίσθηση του αβοήθητου και πολλές φορές κατέφευγε σε θρησκευτικές και μοιρολατρικές προσεγγίσεις για να ελέγξει την κακή του διάθεση. Παράλληλα χρησιμοποιούσε το χιούμορ του ως αντιστάθμισμα και ως άμυνα στη μόνιμη λύπη του.
Ισαάκ Νέυτων
Ένας από τους σπουδαιότερους ανθρώπους της διανόησης και του επιστημονικού κόσμου, ο Ισαάκ Νέυτων, ο άνθρωπος που ανέπτυξε τους νόμους της κίνησης, εξήγησε τη βαρύτητα και κατασκεύασε το πρώτο κατοπτρικό τηλεσκόπιο ήταν τρελός όπως πιστεύουν πολλοί. Στην πραγματικότητα, ο Νέυτων ήταν μία αρκετά ιδιότροπη προσωπικότητα με αρκετά ψυχολογικά προβλήματα, κάτι που διαφαίνεται και από το γεγονός ότι ως έφηβος είχε απειλήσει να κάψει το σπίτι του μαζί με τους γονείς του.
Έζησε μια αρκετά μοναχική ζωή βασανιζόμενος από παρανοικο-σχιζοειδείς κρίσεις και δύο τουλάχιστον νευρικούς κλονισμούς. Πολλοί μελετητές της βιογραφίας του τον χαρακτηρίζουν σχιζοφρενή αλλά ακόμα και αν δεν θεωρείται σχιζοφρενής με τη σημερινή έννοια του όρου, σίγουρα όλη του η ζωή καθώς και οι πολυάριθμες κρίσεις που βίωνε υποδηλώνουν έναν διαταραγμένο ψυχισμό.