Μαρία ΤσιμάραΣήμερα, 8 Μαρτίου, γιορτάζουμε την Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας ως ανάμνηση και φόρο τιμής στην μεγάλη απεργιακή κινητοποίηση που σημειώθηκε το 1857 στην Νέα Υόρκη. Γυναίκες εργάτριες διεκδικούσαν ουσιαστική αλλά και τυπική ισότητα έναντι του νόμου, καλύτερες συνθήκες εργασίας και δικαίωμα ψήφου. Πλέον, στις δυτικές κοινωνίες τα δικαιώματα αυτά μοιάζουν αυτονόητα. Κατ΄αντιδιαστολή με τις ανατολικές, η γυναίκα έχει το αναυθαίρετο δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης, επιλέγει ελεύθερα τι θα φορέσει και δεν τιμωρείται δια λιθοβολισμού για τυχόν αμαρτίες της. Είναι, όμως, τόσο ιδανικές οι συνθήκες για την γυναίκα στον σύγχρονο δυτικό κόσμο; Αν εμβαθύνουμε στις πιο σκοτεινές πτυχές της κοινωνίας, εύκολα θα καταλάβουμε πως η αλήθεια είναι πολύ σκληρή. Μια από τις σκληρότερες πραγματικότητες που αντιμετωπίζει το γυναικείο φύλλο στις δυτικές κοινωνίες, είναι το εμπόριο λευκής σαρκός, το λεγόμενο trafficking.
O όρος trafficking, ”διακίνηση” ελληνιστί, εμφανίζει την σχέση ”πωλητή-προϊόντος”, ενώ κατ΄ουσία πρόκειται για εγκληματία και θύμα. Ο ορισμός του trafficking περιγράφεται στο Πρωτόκολλο για το trafficking των Ηνωμένων Εθνών ως καταναγκαστική και παραπλανητική μεταφορά προσώπων υπό συνθήκες εκμετάλλευσης που προσομοιάζουν στη δουλεία και χρησιμοποιείται συχνά με τρόπους που εξομοιώνουν μια μεγάλη γκάμα διεργασιών. Αυτές έχουν να κάνουν κατ’ αρχάς με τη στρατολόγηση γυναικών και τη μεταφορά τους από τη χώρα αναχώρησης στη χώρα προορισμού, καθώς και με τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας μετά από την άφιξη στον προορισμό τους. Οι συνθήκες αυτές μπορεί να αποτελούν μια σύγχρονη μορφή δουλείας, με άσκηση ή απειλή βίας, κατάσχεση νομικών εγγράφων και απαγόρευση ελεύθερης κυκλοφορίας. Τα στοιχεία της Eurostat σχετικά με το trafficking είναι σοκαριστικά. Από το 2010 – 2012, καταγράφηκαν 30.146 θύματα στις 28 χώρες μέλη. Κατά την αναφερόμενη περίοδο, η κατανομή των στοιχείων κατά φύλο μας δείχνει ότι τα 80% των θυμάτων ήταν γυναίκες. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία που παρείχαν κράτη-μέλη που ανέλυσαν με βάση το φύλο και την ηλικία, οι γυναίκες αποτελούν το 67%, και τα μικρά ανήλικα κορίτσια 13% του συνολικού αριθμού των καταγεγραμμένων θυμάτων εμπορίας ανθρώπων. Με βάση στοιχεία από κράτη-μέλη που παρείχαν πιο λεπτομερή ανάλυση σε θέματα ηλικίας, το 45% των καταγεγραμμένων θυμάτων ήταν 25 ετών ή μεγαλύτερα. Το 36% των καταγεγραμμένων ήταν 18-24 ετών, το 17% ήταν μεταξύ 12-17 ετών και το 2% ήταν έως 11 χρόνων. Τα στοιχεία των καταγεγραμμένων θυμάτων που αναφέρονται στις διαφορετικές μορφές εκμετάλλευσης για τα τρία χρόνια αναφοράς, έδειξαν ότι η πλειοψηφία (69%) μετακινήθηκαν είτε εξαναγκαστικά είτε με παραπλάνηση με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση. Από όλα τα θύματα γένους θηλυκού, η συντριπτική πλειοψηφία (85%) μετακινήθηκε για σεξουαλική εκμετάλλευση.
Γυναίκες θύματα, λοιπόν, αποζητώντας ένα καλύτερο αύριο αποφασίζουν να μεταναστεύσουν σε μια ξένη χώρα. Έχοντας άγνοια σχετικά με το τι πρόκειται να αντιμετωπίσουν στην νέα τους πατρίδα, πέφτουν συχνά θύματα εξαπάτησης από κυκλώματα, τα οποία τις παγιδεύουν στο κράτος υποδοχής, και στην συνέχεια τις εκμεταλλεύονται και τις εξαναγκάζουν να εκπορνευτούν. Οι συνθήκες διαβίωσης των γυναικών αυτών είναι άθλιες. Έκτος από την σωματική βία που τους ασκείται επανειλημμένως, είτε πρόκειται για ακούσια σεξουαλική επαφή, για βιασμούς, βιαιοπραγίες και ξυλοδαρμούς, σημαντικό παράγοντα παίζει και η ψυχολογική βία. Ο φόβος είναι το κυριότερο συναίσθημα που κυριεύει αυτές τις γυναίκες. Φόβος σχετικά με το πως θα δραπετεύσουν από τον λαβύρινθο μέσα στον οποίο έχουν παγιδευτεί. Φόβος για τους οικείους τους και τα συγγενικά τους πρόσωπα. Γι’ αυτό και η μόνη τους επιλογή εν τέλει, είναι η σιωπή. Γίνονται έρμαια των άρρωστων σεξουαλικών ορέξεων και διαστροφών του εκάστοτε πελάτη, μόνο και μόνο για να μπορέσουν να ζήσουν και για να έχουν τα απολύτως στοιχειώδη αγαθά. Σίτιση, στέγαση και ένδυση. Τίποτα περισσότερο. Όλα τα δικαιώματά τους έχουν εξαπατηθεί . Η έννοια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας έχει κονιορτοποιηθεί πλήρως, και πλέον πωλείται για 10 και 20 ευρώ, από τα οποία ένα πολύ μικρό ποσό (ενδέχεται) να καταλήξει σε αυτές τις γυναίκες, και τα υπόλοιπα καταλήγουν στην τσέπη του εκάστοτε ”νταβατζή” και στο υψηλά ιστάμενο πρόσωπο που συνήθως κρύβεται πίσω από το κύκλωμα και κινεί όλα τα νήματα. Είναι σαφές, λοιπόν, πως το trafficking, αποτελεί ένα καλά οργανωμένο έγκλημα, το οποίο αποφέρει τεράστια κέρδη στους εκμεταλλευτές των γυναικών, καθώς κατατάσσεται στις πιο επικερδείς παράνομες δραστηριότητες, μαζί με το εμπόριο ναρκωτικών και το παράνομο εμπόριο όπλων.
Κρίσιμο, ακόμη, είναι το ζήτημα του πως καταλήγουν οι γυναίκες αυτές στις χώρες υποδοχής, αλλά και πως οδηγούνται στην εκμετάλλευση. Η πλειοψηφία των γυναικών αυτών, προέρχεται από οικονομικά ασθενείς χώρες, όπως του πρώην ανατολικού μπλοκ. Ειδικότερα, από τα τέλη του ’90, όπου άρχισε η μαζική εισροή μεταναστών από την πρώην Σοβιετική Ένωση, χιλιάδες ήταν οι γυναίκες που βρέθηκαν εγκλωβισμένες σε κυκλώματα σωματεμπορίας. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται δραματική αύξηση των θυμάτων από χώρες της Αφρικής. Συνήθως αρχικός προορισμός είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως συνήθως παραμένουν σε ενδιάμεσες χώρες, όπως η Ελλάδα ή η Ιταλία, αν και το φαινόμενο απαντάται με μεγάλη βαρύτητα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στην μεγάλη βιομηχανία ταινιών ερωτικού περιεχομένου που ανθίζει στην Ευρώπη , άλλωστε, συμμετέχουν χωρίς την θέλησή τους πολλές κοπέλες θύματα trafficking.
Αν και το trafficking είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο πρόβλημα με εξίσου δύσκολη επίλυση, μόνο μέσω μιας σωστής μεταναστευτικής πολιτικής θα μπορούσε να καταπολεμηθεί, γνωρίζοντας πως αυτή άπτεται στην εξωτερική πολιτική κάθε κράτους. Εάν, όμως, αυτές οι γυναίκες δεν αναγκάζονταν να μεταναστεύσουν λαθραία σε ένα άλλο κράτος, ίσως να είχαν μια καλύτερη μοίρα. Αν το κράτος υποδοχής φρόντιζε να τις αποκαταστήσει εργασιακά, δεν θα είχαν ανάγκη να πέσουν τα χέρια των εκμεταλλευτών τους. Παρ΄όλα αυτά διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία και το Βέλγιο, έχουν θεσπίσει ειδικούς νόμους για την καταπολέμηση του trafficking. Η Ευρωπαϊκή Έπιτροπή , ακόμη, στο πλαίσιο της πολιτικής της, διόρισε πρόσωπο που θα συντονίζει την δραστηριότητα εναντίον του trafficking (EU ATC) τον Μάρτιο του 2011, για να πετύχει το στρατηγικό προσανατολισμό της πολιτικής και να διασφαλίσει συνεπή και συντονισμένο σχεδιασμό, ώστε να αντιμετωπίσει συνεκτικά την εμπορία ανθρώπων μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σε σχέση με τις εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης χώρες. Από το 2007, η 18η Οκτωβρίου ορίστηκε ως η ημέρα Anti-trafficking της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- http://ec.europa.eu/anti-trafficking/
- http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-is-new/news/news/docs/20141017_mid-term_report_on_the_2012-2016_eu_strategy_on_trafficking_in_human_beings_en.pdf