Γεωργία ΚουμαράΑναρωτηθήκατε ποτέ γιατί επιλέγουμε να διαβάζουμε;
Πιστεύω ότι οι ιστορίες είναι εξαιρετικά σημαντικές γιατί, πιθανόν χωρίς να το καταλαβαίνουμε, μας επιτρέπουν να καταλάβουμε τη ζωή μας, να γεμίζουμε εμπάθεια και να δημιουργούμε το κόσμο που ζούμε. – Neil Gaiman
Είτε πρόκειται για το αγαπημένο μας μυθιστόρημα, είτε για κάποιο δυσνόητο βιβλίο γραμμένο από τον καθηγητή του πιο μπερδεμένου μαθήματος στο πανεπιστήμιο, η διαδικασία είναι η ίδια. Ανοίγουμε το εξώφυλλο, το kindle, τη παρουσίαση, παίρνουμε μια βαθιά ανάσα και «βουτάμε» μέσα στο κείμενο. Γιατί όμως;
Η ικανότητα του ανθρώπου να γράφει και να διαβάζει είναι συνδεδεμένη με τη γέννηση του πολιτισμού. Για ποιο λόγο όμως δημιουργήσαμε αυτή την υπέροχη πρακτική εξαρχής; Για να μιλάμε μεταξύ μας φυσικά! Για να επικοινωνούμε περίπλοκες ιδέες, γνώσεις και εμπειρίες με ανθρώπους που όχι μόνο βρίσκονται μακριά μας στο χώρο, αλλά και στο χρόνο, αφού η γραφή μιλάει συχνά με τη φωνή των νεκρών (λίγο creepy, αλλά αληθινό).
Η λογοτεχνία και η ποίηση πήγαν αυτή την ανάγκη για επικοινωνία στο επόμενο επίπεδο και αυτές οι ιδέες, οι εικόνες και οι ιστορίες που γεννιόντουσαν στον μυαλό των συγγραφέων ανά τους αιώνες έγιναν τα κρυμμένα σύμβολα στον Καβάφη και οι ζοφερές περιγραφές των αδελφών Bronte, όχι όμως για να βασανίζουν τα λυκειόπαιδα (και κάποια μεγαλύτερα παιδιά) στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο, αλλά γιατί ήθελαν η δικιά τους ιστορία να δημιουργηθεί ξανά και ξανά και ξανά στο μυαλό των αναγνωστών και να ζήσει για άλλη μια φορά μέσα από όλους εμάς.
Καταλήγουμε λοιπόν ότι το διάβασμα είναι επικοινωνία μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη. Όμως σε αυτό το σημείο πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι για τη σχέση μεταξύ συγγραφέα και αναγνώστη. Καθώς αντίθετα με το τι λέει η επίμονη φιλόλογος που είχα στο λύκειο, το τι σκεφτόταν ο συγγραφέας ενώ έγραφε το συγκεκριμένο ποίημα ή μυθιστόρημα δεν είναι τόσο σημαντικό όσο το τι θα κάνει ο αναγνώστης με αυτό, δηλαδή εσύ!
Γιατί έχεις τη δύναμη να μετατρέψεις αυτή την επικοινωνία σε κάτι πολυτιμότερο και πιο χρήσιμο, αν αποφασίσεις να πάρεις την ιστορία και να φέρεις στο δικό σου κόσμο! Θα μου πεις, τι λες φιλαράκι, εγώ διαβάζω Neil Gaiman και Τόλκιν, τι από αυτά τα βιβλία μπορώ να φέρω στον πραγματικό κόσμο; Μα τις ιδέες φυσικά! Μεγάλο κομμάτι των αξιών, των ονείρων και των ιδεών που φτιάχνουν τον κόσμο στον οποίον ζει ο καθένας δεν προέρχεται από κάτι πραγματικό και απτό, αλλά από κάτι φανταστικό. Έργα όπως το Λογική και Ευαισθησία, το Πόλεμος και Ειρήνη, το Χάκλμπερι Φιν, εξέφρασαν και ταυτόχρονα σχημάτισαν τις σκέψεις εκατομμύριων ανθρώπων για το φύλο, τη πολιτική και τις κοινωνικές τάξεις.
Και δεν είναι μόνο η κλασσική λογοτεχνία που πλάθουν τη κουλτούρα και τον πολιτισμό μας, αλλά και η μοντέρνα, με τον καθηγητή Ξαβιέ από τα κόμικς των X-men να μας διδάσκει για την ηθική, την Κάτνις Έβερντιν των Αγώνων Πείνας για τη θυσία και τον αγώνα για αυτούς που αγαπάμε και το Χάρι Πότερ να έχει επηρεάσει τη γενιά μας πιο βαθιά από ότι φανταζόμαστε, και σε λίγα χρόνια θα το καταλάβουμε και καλύτερα αυτό!
Για να κάνουμε μια σούμα λοιπόν. Γιατί διαβάζουμε; Γιατί μέσα από την ιστορία του χαρακτήρα του βιβλίου μας μαθαίνουμε για τους ανθρώπους γύρω μας, για αυτούς που έζησαν πριν από εμάς αλλά και για τους εαυτούς μας.
Όταν μπαίνουμε τόσο βαθιά στις ζωές κάποιον άλλων, όχι μόνο γεμίζουμε κατανόηση και ενσυναίσθηση, αλλά αναπτύσσουμε εργαλεία και ικανότητες που θα μας βοηθήσουν να μοιραστούμε τη δική μας ιστορία με τον πιο ωραίο τρόπο. Και όπως λέει ο αγαπημένος καθηγητής Κίτινγκ «Το δυνατό παιχνίδι συνεχίζεται και μπορείς να συμβάλλεις με ένα στίχο. Ποιος θα είναι ο στίχος σου;»
«For the powerful play goes on, and you may contribute a verse. What will your verse be?”