Shakespeare Made In Asia: Ινδία

Η Ινδία, χώρα με ιστορία αιώνων και πλούτο παραδόσεων έχει δικούς της μύθους να καυχηθεί. Τα έπη Ramayana και Mahabharata θεωρούνται οι βάσεις του Ινδικού λογοτεχνικού πολιτισμού και βρίσκονται στη καρδιά του ινδικού λαού. Με τους αποίκους όμως, η Ινδία δέχτηκε και άλλα έργα στην λογοτεχνική της κοιτίδα: τα έργα του Σαίξπηρ. Οι ιστορίες του Άγγλου συγγραφέα αγαπήθηκαν από τον αυτόχθονα πληθυσμό και απετέλεσαν πηγή συγκίνησης, διασκέδασης και αγάπης για τους Ινδούς που μετέφεραν στην μεγάλη οθόνη τις ιστορίες αυτές ούκω λίγες φορές, δίνοντας παράλληλα το δικό τους πολιτιστικό στίγμα.

Bhrantibilas

Η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά σαιξπηρικού έργου έγινε το 1941, με την ταινία Zalim Saudagar, βασισμένη στο έργο “Ο Έμπορος της Βενετίας”, η οποία δυστυχώς είναι εξαιρετικά δυσεύρετη. Δύο δεκαετίας αργότερα, γυρίζεται η ταινία Bhrantibilas, το 1963 – μια διασκευή του έργου “Η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων” – , στα Μπενγκάλι και τοποθετημένη στη σύγχρονη πραγματικότητα που θα εμπνεύσει 3 remake και 1 μιούζικαλ.
Tο πρώτο remake βγήκε το 1982, με το τίτλο Angoor. Μιά από τις καλύτερες πλέον κωμωδίες του Bollywood, το Angoor κέρδισε 2 βραβεία . Το δεύτερο remake, Bade Miyan Chote Miyan, του 1998 συνδυάζοντας αρκετά στοιχεία από την Χολυγουντιανή ταινία Bad Boys, χάρη στους αγαπητούς πρωταγωνιστές και την χορογραφία του πήρε την δεύτερη θέση στα box office της χρονιάς σε αντίθεση με το δεύτερο remake, το Humshakals (2014), που απέτυχε στα ταμεία και αποδοκιμάστηκε από τους κριτικούς ενώ το μιούζικαλ με τίτλο Do Dooni Chaar, του 1968, δεν κατάφερε να εντυπωσιάσει το κοινό.

Maro Charitra

Το 1978, γυρίζεται η πρώτη ταινία βασισμένη στο “Ρωμαίος και Ιουλιέτα” με τίτλο Maro Charitra, στη γλώσσα Τέλουγκου. Η ιστορία πραμματεύεται τον έρωτα ενος αγοριού και κοριτσιού διαφορετικών μειονοτήτων του νότου- της μειονότητας Ταμίλ και Τέλουγκου αντίστοιχα – που εξαιτίας των προκαταλήψεων των οικογενειών τους οδηγούνται στο γνωστό τραγικό τέλος. Η επιτυχία της ταινίας, που πλέον θεωρείται κλασσική, θα οδηγήσει σε 2 remake τα έτη 1981 και 2010.

Edit: Έπειτα από πληροφόρηση αναγνώστη, ο τίτλος της πρώτης ταινίας βασισμένης στο Ρωμαίος και Ιουλιέτα ανήκει στην ομότιτλη και δυσεύρετη ταινία Romeo and Juliet, χρονολογίας 1947.

Ek Duuje Ki Liye

Το πρώτο remake, και το μόνο αξιόλογο, βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες με τον τίτλο Ek Duuje Ke Liye, στην ινδική γλώσσα, και εκτός από τεράστια επιτυχία, συγκέντρωσε και διθυραμβικές κριτικές, κερδίζοντας 4 βραβεία και άλλες 9 υποψηφιότητες. Η ιστορία αυτή τη φορά αφορά ένα αγόρι της μειονότητας Ταμίλ και ενα κορίτσι με βορειοϊνδική καταγωγη. Η οικογενεια του κοριτσιού ειναι πλουσιότερη και ανώτερου κοινωνικού επιπέδου από αυτην του αγοριού ενώ τρώνε και κρέας – κάτι που δεν μπορεί να αποδεχθεί η οικογένεια Ταμίλ λόγω της θρησκείας της. Η ταινία παράλληλα με την εξιστόρηση του ερωτικού δράματος ασκεί κοινωνική κριτική στον ρατσισμό της ινδικής κοινωνίας και στην σεξουαλική κακοποίηση των γυναικών. Η ινδουιστική νοοτροπία αφήνει το στίγμα της από την αρχή κιόλας της ταινίας καθώς ξεκινά με το ζευγάρι, πριν ακόμα γνωριστεί στην ταινία, να περιγυρίζει στο μέρος όπου πέθανε στο τέλος και να αναλογίζεται την αιωνιότητα του έρωτα ανά τις μετεμψυχώσεις και το πως η συμφορά και το ανεκπλήρωτο είναι η ουσία της αγάπης.

Qatamat Se Qayamat Tak

Το 1988, με το αυτόχειρες ζευγάρι να εμπνέει ακόμα, βγαίνει στις αίθουσες η ταινία Qayamat Sai Qayamat Tak, που τάραξε τα νερά του Bollywood. Οι οικογένειες του ζευγαριού χωρίζονται και αυτή την φορά από διαφορές καταγωγής και τάξης. Ο ρατσισμός και η καταπίεση των γυναικών τίθεται πάλι υπο το κριτικό βλέμμα των δημιουργών ενώ καυτηριάζεται το κοινωνικού status και η ανηθικότητα του πλούτου που κακοποιεί την κατώτερη τάξη στην προσπάθεια της να διατηρήσει την τιμή της. Η προσωπική αξιοπρέπεια έρχεται σε κόντρα με μια αυστηρή πατριαρχική κοινωνία, προσκολλημένη σε αρχαίες παραδόσεις και παρόλο που η ουσία της ιστορίας είναι εξαιρετικά τραγική, η ταινία μάγεψε το κοινό. Η ταινία ανέδειξε τους πρωταγωνιστές σε αστέρια του Bollywood εν μία νυκτί, άλλαξε την πορεία των κινηματογραφιστών από τη βία και την ηλεκτρονική μουσική σε ένα πιο ρομαντικό κινηματογραφικό ρεύμα ενώ κατέκτησε την θέση μίας από τις καλύτερες ταινίες του Ινδικού κινηματογράφου, κερδίζοντας 8 βραβεία και 3 υποψηφιότητες.

Maqbool

Μετά από αυτήν την ταινία, πέρασαν πολλά χρόνια για να ασχοληθεί το Bollywood με τον Σαίξπηρ. Ο σκηνοθέτης Vishal Bhardwaj, το 2003 εγκαινίαζει, με την ταινία Maqbool, μία σειρά ταινιών βασισμένες σε γνωστά λογοτεχνικά έργα, και επιλέγει τον Μακμπέθ για την πρώτη αυτή ταινία. Η ταινία χαρακτηρίζεται από πολλές ελευθερίες στην διασκευή του έργου, μπλέκοντας την διαφθορά της αστυνομίας με ανεκπλήρωτους έρωτες, το κυνήγι του μαύρου χρήματος και την σκληρή πραγματικότητα του εκληματικού υπόκοσμου στην Ινδία του σήμερα. Το Maqbool, δεν θα έχει εισπρακτική επιτυχία αλλά αντίθετα θα είναι το μέσο που θα αναδείξει τον σκηνοθέτη στο εξωτερικό ως έναν από τους καλύτερους της χώρας του.

Omkara

Το 2006 ο Vishal Bhardwaj προχωρά στον Οθέλο με την ταινία Omkara και πετυχαίνει. Στην ταινία, ο Οθέλο δεν ειναι Μαυριτανός, αλλά ένας άντρας της μαφίας με πολιτικές βλέψεις, νόθος, με πατέρα της ανώτερης κάστας Bhrahmin αλλά με μητέρα από μια πολύ κατώτερη, και μελαμψός. Η Δυσδαιμόνα είναι η κόρη ενός μεγαλοστεκούμενου εισαγγελέα, όμορφη και ανοιχτόχρωμη – διότι στην Ινδία όσο πιο ανοιχτόχρωμος είσαι τόσο πιο όμορφος θεωρείσαι. Οι πολιτικές επιδιώξεις του Οθέλλου οδηγούν στον Ιάγο να αρχίσει να πλέκει τα ψέματα που θα τον οδηγήσουν να σκοτώσει την αγαπημένη του και τον εαυτό του. Η ταινία θίγει την δίψα για δόξα και καταξίωση χωρίς ενδοιασμούς και την ανομία των πολιτικών προσώπων, καθρεφτίζοντας το χάος της μοντέρνας ινδικής κοινωνίας που ακόμα διατηρεί κάποιες από τις παραδόσεις της. Το Omkara θα διαγράψει μεγάλη επιτυχία οχι μόνο στην Ινδία αλλά και στο εξωτερικό -θα προβληθεί στις Κάννες-, κερδίζοντας 15 βραβεία και δεκάδες υποψηφιότητες.

Goliyon Ki Raasleela: Ram-Leela

Η επιστροφή στον σαιξπηρικό ρομαντισμό γίνεται μόλις το 2013 με την ταινία Goliyon Ki Raasleela: Ram-Leela ή απλά Ram-Leela. Δύο οικογένειες σε ένα φανταστικό μέρος στη συγχρονη Ινδία και εμπλεκόμενες σε νομικά ολισθηρές επιχειρήσεις οδηγούν το νέο ζευγάρι – τον Ram και την Leela – στην αυτοκτονία με το μίσος τους. Στην ταινία παρατηρούμε την εξέλιξη της σχέσης του ζευγαριού μέσα απο τα πολλά καρναβάλια και τελετές της ινδικής κουλτούρας, με μεγαλύτερο το καρναβάλι του Vijayadashami στο οποίο γίνεται η παρέλαση Ramlila (παρέλαση που απεικονίζει την ήττα του Ravana από τον Rama από το έπος Ramayana) και κατά την οποία κορυφώνεται η ιστορία. Με πρωταγωνιστές τα νέα αστέρια του Bollywood και σκηνοθέτη τον Sanjay Leela Bhanshali (Devdas, Guzaarish, Rowdy Pathore), η ταινία χαρακτηρίζεται από πανδαισία χρωμάτων, μαγευτικές χορογραφίες και αριστοτεχνικές σκηνές δράματος. Η ταινία ήταν από τις καλύτερες της χρονιάς και κέρδισε 3 βραβεία από 8 υποψηφιότητες.

Haider

Τέλος, η πιο πρόσφατη σαιξπηρική ταινία του Bollywood είναι το Haider του προαναφερόμενου σκηνοθέτη Vishal Bhardwaj που βγήκε φέτος, το 2014, και απέσπασε διεθνείς αξιώσεις, καθώς είναι η πρώτη Ινδική ταινία που κέρδισε το βραβείο επιλογής του κοινού στο φεστιβάλ της Ρώμης. Το Haider τοποθετεί τον Αμλετ στην Ινδία, και συγκεκριμένα στο Κασμίρ το 1995 με τις στρατιωτικές εντάσεις να αυξάνονται συνεχώς. Μία άκρως πολιτική ταινία, που απεικονίζει τον διχασμό των κατοίκων του Κασμίρ, το Haider καθηλώνει με την ευθύτητα του δράματος των πρωταγωνιστών ενώ οι πρωτότυπες χορογραφίες και η μουσική κλέβουν την παράσταση.

Σύμφωνα με τον ίδιο τον σκηνοθέτη, η ταινία αυτή κλείνει την τριλογία του Σαίξπηρ και δεν σχεδιάζει επόμενες διασκευές. Οι πιθανότητες να δούμε περισσότερες ιστορίες του Άγγλου ποιητή στην μεγάλη οθόνη είναι βέβαια αρκετές. Ο Σαίξπηρ είναι παγκόσμιος και οι κινηματογραφιστές του Bollywood δεν θα σταματήσουν ποτέ να εμπνέονται από αυτόν.