Χρήστος ΡούκοςΗ παιδοφιλία, η οποία κατηγοριοποιείται ως σεξουαλική παραφιλία, προκαλεί την οργή και την αποστροφή. Ας μάθουμε κάποια πράγματα για αυτή.
Αυτή τη φορά αποφάσισα να ασχοληθώ με ένα θέμα που δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε ευχάριστο και χρήζει προσεκτικής και ιδιαίτερης μεταχείρισης. Η παιδοφιλία είναι μια μάστιγα που ταλανίζει τις σύγχρονες κοινωνίες κάνοντας την ανάγκη για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της πιο απαραίτητη από ποτέ.
Τελευταία είχαμε πολλά κρούσματα παιδοφιλίας στην χώρα μας κυρίως μεταξύ δασκάλων-μαθητών αλλά και κρούσματα μέσα στα κοινωνικά δίκτυα ή και στο Ιντερνετ γενικότερα. Στη συνέχεια λοιπόν θα ασχοληθώ κυρίως με ψυχολογικά κίνητρα καθώς και με το προφίλ των ανθρώπων που πάσχουν από την συγκεκριμένη ψυχολογική πάθηση, αλλά και με πρόσφατα περιστατικά παιδοφιλίας στην Ελλάδα.
Ορισμός
Ως παιδοφιλία ορίζεται μία μορφή παραφιλίας η οποία περιγράφει επαναλαμβανόμενες και επίμονες σεξουαλικές τάσεις και φαντασιώσεις που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με παιδιά. Σύμφωνα με τον ορισμό αυτό, η παιδοφιλία αφορά άτομα τα οποία διαθέτουν τις προαναφερθείσες τάσεις, έστω κι αν ουδέποτε έχουν επιχειρήσει να τις πραγματώσουν, είτε από ηθικές αναστολές, είτε από τον φόβο της επιβολής του νόμου.
Αντίθετα, η παιδοφιλία δεν αφορά άτομα που δεν έχουν παρεκκλίνουσες φαντασιώσεις και επιθυμίες, έστω και αν σε κάποια δεδομένη στιγμή στη ζωή τους έχουν κακοποιήσει σεξουαλικά ένα παιδί και άσχετα του γεγονότος ότι η πράξη αυτή είναι εκ των πραγμάτων αξιόμεμπτη.
Χαρακτηριστικά
Οι φαντασιώσεις και συμπεριφορές που υποδεικνύουν παιδοφιλία, αναφέρονται στην έλξη προς παιδιά (αγόρια ή κορίτσια) προεφηβικής ηλικίας (μικρότερα των 13 ετών). Ο παιδόφιλος επίσης θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 16 ετών και τουλάχιστον κατά 5 χρόνια μεγαλύτερος από το παιδί. Αν και η παιδοφιλία αφορά και στα δύο φύλα, εν τούτοις η μεγάλη πλειονότητα των παιδόφιλων είναι άνδρες.
Οι περισσότεροι από αυτούς έλκονται από κορίτσια (κυρίως ηλικίας 8 – 10 ετών), λιγότεροι έλκονται από αγόρια (συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας των 10 ετών), αλλά υπάρχουν και ποσοστά παιδόφιλων που έλκονται και από τα δύο φύλα, καθώς και ποσοστά που έλκονται ταυτόχρονα από παιδιά και ενήλικους.
Έρευνες που έχουν διεξαχθεί σε διάφορες χώρες, δείχνουν ότι τουλάχιστον το 7% των γυναικών και το 3% των αντρών έχουν υποστεί κατά την παιδική τους ηλικία σεξουαλική κακοποίηση. Οι θύτες, προερχόμενοι από όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα, ανήκουν κατά πλειοψηφία στο ευρύτερο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον του παιδιού. Ανάμεσα στους παιδόφιλους έχουν καταγραφεί και άτομα εφηβικής ηλικίας, ενώ έχει αποδειχθεί πως στις περισσότερες των περιπτώσεων πρόκειται για πραγματικούς και όχι περιστασιακούς παιδόφιλους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η παιδοφιλία αποτελεί ταυτόχρονα και αιμομιξία.
H παιδοφιλία έχει ταξινομηθεί ξεχωριστά από την ηβηφιλία (αφορά έλξη προς παιδιά πρώιμης εφηβικής ηλικίας), την εφηβοφιλία (αφορά κύρια ή αποκλειστική έλξη προς παιδιά περιεφηβικής και εφηβικής ηλικίας και νεαρά άτομα, γενικά ηλικίας 15-19 ετών, η οποία δε θεωρείται παραφιλία και διαστροφή) και τη νηπιοφιλία (έλξη προς νήπια 0 – 3 ετών). Στις περισσότερες κοινωνίες του κόσμου η σεξουαλική κακοποίηση παιδιού αποτελεί ποινικά κολάσιμη πράξη και διώκεται (η ποινή μπορεί να φτάσει ακόμα και στο θάνατο), όπως και η κατοχή και διακίνηση παιδοφιλικού-πορνογραφικού υλικού.
Αιτιολογία
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες αναφορικά με τις αιτίες της παιδοφιλίας. Ένας μικρός αριθμός ερευνητών αποδίδουν την παιδοφιλία μαζί με τις άλλες μορφές παραφιλίας, σε βιολογικούς παράγοντες. Υποστηρίζουν ότι η τεστοστερόνη, μία από τις ανδρικές ορμόνες, προδιαθέτει τους άντρες να αναπτύσσουν παρεκκλίνουσες σεξουαλικές συμπεριφορές. Όσο αφορά στους γενετικούς παράγοντες, τα ερευνητικά δεδομένα δεν έχουν υποδείξει κάποιο γονίδιο που να σχετίζεται με την παιδοφιλία.
Οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν ότι η παιδοφιλία οφείλεται σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες παρά σε βιολογικά χαρακτηριστικά. Κάποιοι πιστεύουν ότι η παιδοφιλία είναι το αποτέλεσμα σεξουαλικής κακοποίησης του ατόμου κατά την παιδική ηλικία. Άλλοι πιστεύουν ότι απορρέει από το είδος της αλληλεπίδρασης που είχε το άτομο με τους γονείς του κατά τα πρώιμα χρόνια της ζωής του. Κάποιοι ερευνητές αποδίδουν την παιδοφιλία σε καθυστερημένη συναισθηματική ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει ότι ο παιδόφιλος έλκεται από παιδιά, επειδή δεν έχει προλάβει να ωριμάσει ψυχολογικά.
Μερικοί θεωρούν ότι η παιδοφιλία είναι αποτέλεσμα μιας διαστρεβλωμένης ανάγκης για κυριαρχία πάνω στο σεξουαλικό σύντροφο. Επειδή τα παιδιά είναι μικρότερα και συνήθως πιο αδύναμα από τους ενήλικες, μπορούν να θεωρηθούν ως μη απειλητικοί υποψήφιοι παρτενέρ. Αυτή η παρόρμηση για κυριαρχία θεωρείται κάποιες φορές ότι εξηγεί το γεγονός πως οι περισσότεροι παιδόφιλοι είναι άντρες.
Διαφορά παιδοφιλίας-παιδεραστίας
Πολύ συχνά όμως κάνουμε το λάθος να μπερδεύουμε τις έννοιες παιδοφιλία και παιδεραστία. Ένα λάθος που μπορεί να μη μας φαίνεται σημαντικό εκ πρώτης όψεως, είναι όμως καθοριστικό για την επεξήγηση των συγκεκριμένων παθήσεων. Παιδόφιλος μπορεί να χαρακτηριστεί κάποιος που διεγείρεται σεξουαλικά από ανήλικα παιδιά, έχει ερωτικές φαντασιώσεις που περιλαμβάνουν παιδιά και όλα όσα αναφέραμε στον γενικότερο ορισμό της παιδοφιλίας. Από τη στιγμή όμως που το εν λόγω άτομο ασελγήσει πάνω σε ανήλικο τότε θεωρείται και παιδεραστής και όχι απλά παιδόφιλος.
Με δυο λόγια η διαφορά του ενός χαρακτηρισμού από τον άλλο είναι ότι ο όρος «παιδοφιλία» δεν περιλαμβάνει απαραίτητα την προσπάθεια σεξουαλικής επαφής με ανήλικο, ενώ ο πιο ειδικός όρος «παιδεραστία» αναφέρεται ακριβώς στην σεξουαλική πράξη. Από όσο γνωρίζω στην αγγλική γλώσσα ο όρος «pederast» και «pederastic» αναφέρεται σε ομοφυλοφιλική σχέση μεταξύ ανδρός και μικρού αγοριού.
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του παιδόφιλου
Ο παιδόφιλος συχνά είναι πολύ ελκυστικός στα παιδιά που αποτελούν υποψήφια θύματα. Μπορεί να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του σε αθλητικές ομάδες, ομάδες προσκόπων, θρησκευτικές ή πολιτικές οργανώσεις που αφορούν τους νέους. Σε κάποιες περιπτώσεις, παιδόφιλοι που έλκονται από παιδιά του ευρύτερου οικογενειακού τους περιβάλλοντος, μπορεί να προσφερθούν στους συγγενείς τους για τη φύλαξη των παιδιών. Συχνά έχουν καλές διαπροσωπικές ικανότητες με τα παιδιά και μπορούν εύκολα να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους.
Κάποιοι παιδόφιλοι κάνουν εκλογικεύσεις ή φτιάχνουν δικαιολογίες που τους επιτρέπουν να αποφεύγουν την ανάληψη ευθύνης για τις πράξεις τους. Μπορεί να κατηγορήσουν τα παιδιά επειδή είναι πολύ ελκυστικά ή σεξουαλικώς προκλητικά. Επίσης μπορεί να υποστηρίζουν ότι «διδάσκουν» στο παιδί «τα μυστικά της ζωής» ή «την αγάπη». Αυτή η εκλογίκευση συχνά γίνεται από παιδόφιλους που έχουν παρενοχλήσει παιδιά του οικογενειακού τους περιβάλλοντος. Όλες αυτές οι εκλογικεύσεις συναντώνται στην παιδική πορνογραφία.
Δημογραφικά στοιχεία
Σύμφωνα με διεθνή δεδομένα, η παιδοφιλία μαζί με την ηδονοβλεψία και την επιδειξιομανία, αποτελούν τις τρεις μορφές παραφιλίας που οδηγούν συνήθως στη σύλληψη από την αστυνομία. Η έναρξη της παιδοφιλικής συμπεριφοράς (όπως και των περισσότερων σεξουαλικών παρεκκλίσεων) συνήθως γίνεται κατά την εφηβεία και την αρχή της ενήλικης ζωής, αν και υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις παιδόφιλων που ξεκινούν τις δραστηριότητές τους κατά τη μέση ηλικία.
Η συχνότητα εκδήλωσης της παιδοφιλικής συμπεριφοράς ποικίλει ανάλογα με το ψυχοκοινωνικό στρες. Όσο αυξάνονται τα επίπεδα στρες του παιδόφιλου, αυξάνεται και η συχνότητα δράσης του ως παιδόφιλου. Το αλκοόλ επίσης επιτείνει αυτή τη συμπεριφορά. Η παιδοφιλία εκδηλώνεται περισσότερο στους άντρες παρά στις γυναίκες.
Επίσης, το ποσοστό υποτροπής (επανάληψη των πράξεων) για τους παιδόφιλους που προτιμούν αγόρια είναι περίπου διπλάσιο από το ποσοστό υποτροπής για τους παιδόφιλους που προτιμούν κορίτσια. Οι παιδόφιλοι μπορεί να περιορίζουν τις δραστηριότητές τους στα παιδιά τους ή σε παιδιά συγγενών ή να αναζητούν παιδιά εκτός της οικογένειας. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι ετεροφυλόφιλοι.
Η παιδοφιλία στην Ελλάδα
Τα τελευταία χρόνια η παιδοφιλία στην Ελλάδα βρίσκεται σε ιδιαίτερη έξαρση. Οι παιδόφιλοι αυξάνονται και τα μέτρα, αλλά και οι ποινές που ορίζει το κράτος για περιπτώσεις παιδεραστίας δεν ανταποκρίνονται στο πραγματικό βάρος του συγκεκριμένου προβλήματος. Οι ποινές τείνουν να γίνονται εξαγοράσιμες δίνοντας τη δυνατότητα στους παιδεραστές να εκτίουν μια «μικρή» ποινή και στη συνέχεια να εξαγοράζουν την υπόλοιπη και να αφήνονται ελεύθεροι.
Σε δέκα περιπτώσεις παιδιών, μόνο στην Αθήνα, που αποπλανήθηκαν από παιδόφιλο μέσω ενός παιχνιδιού στο διαδίκτυο, αναφέρθηκε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ο επικεφαλής του Σώματος Δίωξης του Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, Μανώλης Σφακιανάκης. Υποστήριξε μάλιστα ότι βρέθηκαν να αυτοφωτογραφίζονται γυμνά στις τουαλέτες από τους γονείς τους.
Στα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο ίδιος, έκανε λόγο για 1028 κατηγορούμενους και 271 από αυτούς για παιδική πορνογραφία από το 2011 ως το 2014. Μέσα σε οκτώ χρόνια, δε, υποστήριξε ότι υπήρξε αποτροπή 1060 αυτοκτονιών και 36 περιπτώσεις που πήγαν στην εντατική.
«Ήμουν στην Νέα Υόρκη και μου λένε “κάτι γίνεται στην χώρα σου, με μία πιτσιρίκα που αυτοτραυματίζεται σε πραγματικό χρόνο”. Μπαίνω στο κανάλι και τη βλέπω. Αμέσως ειδοποιώ την μονάδα, εκείνοι την εντοπίζουν και ενημερώνουν την ομάδα ΔΙΑΣ και το ΕΚΑΒ και προλάβαμε την μικρή στο παρά πέντε», είπε, σημειώνοντας ότι για αυτή την υπόθεση η υπηρεσία βραβεύθηκε από το FBI.
Όσο για τις αιτιάσεις περί παραβίασης των προσωπικών δεδομένων, ο κ. Σφακιανάκης αναφέρθηκε στο πρόγραμμα TLO που σαρώνει όλο το ελληνικό δίκτυο και ότι περνά μέσα από τα «κανάλια» και «τσιμπάει» υλικό πχ παιδικής πορνογραφίας. «Το περάσαμε από την ΑΔΑΕ (Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών) και από την εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Αυτό το πρόγραμμα και με τη βούλα έχουμε την έγκριση ότι δεν παραβιάζει τα προσωπικά δεδομένα», είπε, σημειώνοντας όμως ότι ενώ μπορεί να βρει ίχνη για απειλές ζωής, η νομοθεσία δεν του το επιτρέπει.
Πώς όμως μια οικογένεια μπορεί να προστατεύσει το παιδί της από τους κινδύνους στο Διαδίκτυο; «Όπως λέμε στα παιδιά όταν είναι δύο, τριών, τεσσάρων ετών, μην ακουμπάς την πρίζα με βρεγμένα χέρια, γιατί θα σε σκοτώσει το ηλεκτρικό ρεύμα, ακριβώς το ίδιο και λίγο χειρότερο είναι το Διαδίκτυο. Εάν δεν μάθεις τους κανόνες σε ένα μικρό παιδί τριών, τεσσάρων, πέντε, έξι, επτά ετών στα 10 θα βγάλουμε ένα φοβικό παιδί, με αποτέλεσμα να έχουμε θέματα και προβλήματα κοινωνικοποίησής του. Έτσι, λοιπόν, βλέποντας το μέλλον και πάνω απ’ όλα βλέποντας ότι μέσα από το Διαδίκτυο χτίζουμε τη νέα κοινωνία, επενδύσαμε σε αυτό και πάνω απ’ όλα επενδύουμε στα παιδιά μας», είπε ο κ. Σφακιανάκης, ο οποίος παρουσίασε και στους βουλευτές όλη την δράση της υπηρεσίας του και τις εφαρμογές για την ασφαλή πλοήγηση στο Διαδίκτυο.
Παρεμβαίνοντας στο θέμα, ο υπουργός Παιδείας, Ανδρέας Λοβέρδος, παρουσίασε τις αδυναμίες της πρακτικής που ακολουθείται με ένα παράδειγμα: «Καθηγήτρια που είχε αποπλανήσει επανειλημμένως μαθητή της ΣΤ Δημοτικού στα Χανιά, τη διορίσαμε φέτος αναπληρώτρια στο Ηράκλειο, γιατί ο φάκελος γράφει μόνο «ανάρμοστη κατά την υπηρεσία συμπεριφορά», είπε με νόημα.