Νίκος Βογιατζής
Δεν έχω σκοπό να θυμηθώ και να θυμίσω από πού ξεκίνησε να παίζεται το ποδόσφαιρο ούτε να συγκρίνω μπαλαδόρους , τακτικές και συστήματα του εχθές και του σήμερα. Οι σκέψεις μου αφορούν το λαοφιλέστερο άθλημα του κόσμου όχι τόσο ως προς την επιφανειακή πλευρά του παιχνιδιού αλλά ως προς την βαθύτερη σημασία του ως προϊόν και ως αντικείμενο που χρησιμοποιείτε για απώτερους σκοπούς όπως πολιτικούς και οικονομικούς .
Όλες οι ομάδες κουβαλάνε την δικιά τους ιστορία. Όλες δημιουργήθηκαν εξ αιτίας κάποιων συγκεκριμένων περιστάσεων για αυτό και κάθε ομάδα αποτελεί τόσο για τους οπαδούς της όσο και για τους αντιπάλους κάτι ξεχωριστό. Καλό ή κακό. Τουλάχιστον αυτό γινόταν παλιά γιατί σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.
Ας πάρουμε σαν παράδειγμα την Ισπανία. Όλοι έχουμε ακούσει αναφορές στην Real Madrid ως ομάδα του δικτάτορα Franco. Αυτός ο χαρακτηρισμός μπορεί για εμάς τους νέους να μην σημαίνει κάτι ιδιαίτερο αλλά για τους Ισπανούς που δεν ήταν Μαδριλένοι το να υποστηρίζουν άλλες ομάδες σήμαινε αντίδραση στην πολιτική κατάσταση της χώρας τους. Πέρα από αυτό το ποδόσφαιρο, στις αρχές του τουλάχιστον, αποτελούσε μέσω διαφοροποίησης μεταξύ των ανθρώπων είτε τοπικιστικό Barcelona-Athletic Bilbao , θρησκευτικό Celtic-Rangers (καθολικοί- προτεστάντες ), οικονομικό Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός κλπ . Πιο συγκεκριμένα οι άνθρωποι για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στην καθημερινότητα τους χρησιμοποιούσαν το ποδόσφαιρο ως δήλωση της διαφορετικότητας τους και ασπίδα στις διάφορες καταστάσεις που βίωναν. Γιατί τότε το ποδόσφαιρο έχε αξία ως έννοια . Οι ομάδες ήταν ιδέες και οι ποδοσφαιριστές ήταν κοινοί άνθρωποι που δεν ζούσαν από την μπάλα αλλά δούλευαν όπως όλοι!
Ας επιστρέψουμε στο σήμερα τώρα. Σήμερα εν έτη 2014 ζούμε το ποδόσφαιρο πιο έντονα από ποτέ. Αυτό όχι γιατί οι ομάδες και οι φίλαθλοι το βλέπουν σαν αξία ,σαν έννοια με βαθιές σημασίες αλλά επειδή το ποδόσφαιρο αποτελεί μια από τις σημαντικότερες βιτρίνες του θεάματος. Η μπάλα που ξεκίνησε να παίζεται στις αλάνες και σε γήπεδα χωμάτινα, οι ποδοσφαιριστές που τότε ξεχώριζαν για το ταλέντο τους και οι οπαδοί που πήγαιναν τις Κυριακές στα γήπεδα για να ξεφύγουν από την ρουτίνα του μεροκάματου δεν υπάρχουν πια. Σήμερα υπάρχει το ποδόσφαιρο ως προϊόν και μάλιστα απίστευτα κερδοφόρο αφού γύρω από την στρογγυλή θεά έχουν στηθεί δουλείες τρελών εκατομμυρίων.
Τα χρήματα της μπάλας κινούνται σε πολλαπλούς άξονες. Δυστυχώς ως άνθρωποι έχουμε το ελάττωμα να βλέπουμε τα πράγματα επιδερμικά (οι πιο πολλοί τουλάχιστον ). Έτσι πάνω στο πάθος μας για την νίκη και τις συγκινήσεις αρνούμαστε να αντιληφθούμε άλλα πράγματα σημαντικά τα οποία και προφανώς κάποιοι εκμεταλλεύονται .
Ας πάρουμε λοιπόν για παράδειγμα αυτή τη φορά την Αγγλία. Εκεί που υπάρχει πολιτισμός, ποδοσφαιρικές παραδόσεις και το ευ αγωνίζεσθε. Μερικές από τις ομάδες του νησιού αποτελούν επιχειρηματικούς κολοσσούς. Οι ομάδες αυτές μπορεί να ξεκίνησαν ως συνοικιακές ή φοιτητικές πριν από 80 με 100 χρόνια και σήμερα έχουν φιλάθλους σε κάθε γωνιά της γης. Έχουν πουλήσει τα εμβλήματα τους ,τις ονομασίες των γηπέδων τους, τα δικαιώματα των ποδοσφαιριστών τους, και όχι μόνο τα ποδοσφαιρικά αλλά και αυτά της εικόνας που προβάλουν . Όταν η Liverpool πριν 3 περίπου χρόνια ανέθεσε την τεχνική της ηγεσία στον Brendan Rodgers δεν το έκανε μόνο επειδή ο Ιρλανδός είναι ικανότατος προπονητής. Μεγάλη σημασία έπαιξε ότι η ηλικία του ήταν κάτω από 45 και αυτό γιατί της το επέβαλε ένας από τους χορηγούς της καθώς το μοντέλο που ήθελε να προωθήσει στόχευε σε συγκεκριμένο αγοραστικό κοινό. Αντίστοιχο παράδειγμα είναι η δημιουργία των galacticos στην Ισπανία ( μόνο από τις πωλήσεις φανέλας του David Beckam στην Κίνα η Real είχε περισσότερα έσοδα από τα χρήματα που δαπάνησε για να τον αποκτήσει! ). Όμοια κατάσταση και με τα 95 εκατομμύρια ευρώ του Bale, τα 80 του James Rodriguez τα 70 του David Luiz και ούτω καθ’ εξής. Τέλος θα αναφερθώ στα ιλιγγιώδη ποσά που λαμβάνουν οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι για τα τηλεοπτικά τους δικαιώματα καθώς επίσης και τις αγορές των ομάδων από Άραβες και Ρώσους.
Θα μου πείτε και που είναι το κακό ? Αφού η μπάλα προσφέρει συγκινήσεις τι ενοχλεί που προοδεύουν οι ομάδες οικονομικά. Προσωπικά δεν με ενοχλεί καθόλου. Έτσι και αλλιώς η ζωή μας έχει εμπορευματοποιηθεί σε κάθε της πλευρά. Όπως ένας επιχειρηματίας που έχει οργανώσει την δουλεία του και κινείται με σκοπό το κέρδος έτσι κάνουν και οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι. Έτσι όταν ο τάδε Άραβας αγόρασε την Manchester City προφανώς δεν το έκανε γιατί ήταν ‘’citizen’’ από μικρό παιδί αλλά για οικονομικούς λόγους. Τώρα πως μπορεί κάποιος να βγει οικονομικά κερδισμένος σπαταλώντας μερικά δις ευρώ ενώ έχει έσοδα πολύ λιγότερα θα το συζητήσουμε άλλη φορά.
Που θέλω να καταλήξω? Όπως έθεσα παραπάνω οι ποδοσφαιρικοί σύλλογοι σήμερα δεν έχουν καμία σχέση με αυτούς του παρελθόντος καθώς όλοι τους αποτελούν και επιχειρήσεις. Έτσι όπως σε μια επιχείρηση που θα άνηκε ακόμα και σε εμάς έτσι και οι ομάδες προσπαθούν να προφυλάξουν το κέρδος τους με κάθε τρόπο, αλλιώς γιατί να πάρουν τόσα μεγάλα οικονομικά ρίσκα. Για αυτό τον λόγο πολλά από τα μέσα που χρησιμοποιούνται ‘’ίσως’’ είναι και παράνομα. Το ότι στήνονται αγώνες σε κάθε χώρα του κόσμου είναι φυσικά κοινό μυστικό που όλοι το ξέρουν αλλά κανείς δεν το παραδέχεται ακόμα και αν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία. Καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι ρίχνουν τα λεφτά τους στον τροχό του στοιχήματος. Ιστορίες νόμιμου και παράνομου στοιχήματος έχουμε ακούσει δεκάδες . Από σφυρίγματα σε μικρές και μεγάλες διοργανώσεις, ιστορίες παράγκας μέχρι και στοιχήματα για αριθμό των κόρνερ και τον πλαγίων σε έναν αγώνα. Παράλληλα πόσες φορές βλέπουμε διαιτητές να σπρώχνουν ομάδες ώστε να πάρουν χορηγίες κατηγορίας ή χρηματικά έπαθλα. Για να μην αναφερθώ σε στοιχήματα ποδοσφαιριστών και στελεχών εις βάρος της ομάδας τους.
Ως συμπέρασμα θα θέσω το εξής: όλοι μας σαν λάτρης του ποδοσφαίρου, που μας εξιτάρει ένα ντέρμπι και παθιαζόμαστε, τσακωνόμαστε και παίζουμε και ξύλο συχνά πυκνά για το τόπι αμφιβάλω αν αντιλαμβανόμαστε σε τι φούσκα ζούμε. Το ποδόσφαιρο σαφώς και προσφέρει συγκινήσεις ωστόσο πως ξέρουμε πως δεν αποτελεί απλά μια εικονική πραγματικότητα. Όταν οι επιφανείς επιχειρηματίες που τους ανήκουν ομάδες, αθλητικές εταιρίες ένδυσης, και κάθε άλλη επιχείρηση που χορηγεί στο άθλημα και προφανώς ενδιαφέρονται για το κέρδος και θέλουν να το εξασφαλίσουν, πως ξέρουμε ότι δεν επηρεάζουν παίχτες , διαιτητές και αντιπάλους για να πετύχουν αυτό που θέλουν. Όταν δε μπλέκονται και πιο αφανείς επιχειρηματίες που ελέγχουν τη στοιχηματική πλευρά του αθλήματος είναι κουτό να πιστεύουμε πως όλα γίνονται με αγνές προθέσεις και για τη φανέλα ρε γαμώτο!
Οι εποχές που το ποδόσφαιρο είχε τη σημασία του κοινωνικού ξεσπάσματος έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Πλέον η μπάλα είναι ένα θέαμα αναψυχής ως placebo ευφορίας, που κάποιοι το εκμεταλλεύονται για δικό τους όφελος. Έτσι το ότι όλα αυτά είναι μια φούσκα δυστυχώς δεν μας ενδιαφέρει καθόλου αρκεί η ομάδα μας να νικάει ακόμα και αν για παράδειγμα η Juve έπεσε κατηγορία ή το ότι κάλυπτα και εγώ τον Κατσουράνη……