Κατερίνα Αδαμοπούλου«Οι άνθρωποι ταπεινώνονται, συνήθως, σταδιακά. Για μένα, όλη η αρετή χάθηκε μέσα σε μια στιγμή, σαν μανδύας που πέφτει απ’ τους ώμους. Από μικρές, συγκριτικά, αδυναμίες πέρασα, με τις δρασκελιές ενός γίγαντα, σε υπερβολές αντάξιες ενός Ηλιογάβαλου.»
Το διήγημα αφηγείται την ακόλαστη ζωή ενός άνδρα ευγενικής καταγωγής, που για να διατηρήσει την ανωνυμία του, κρύβει την πραγματική του ταυτότητα χρησιμοποιώντας το κοινό όνομα Ουίλιαμ Ουίλσον.
Η ιστορία ξεκινά με την εισαγωγή του ήρωά μας σε ένα αγγλικό σχολείο αρρένων, όπου εκεί για πρώτη φορά θα βρεθεί αντιμέτωπος με το alter ego του. Ένα αγόρι που είχε ακριβώς την ίδια ηλικία, την ίδια εμφάνιση, το ίδιο όνομα ˙ αλλά δυστυχώς όχι και την ίδια αριστοκρατική καταγωγή, γεγονός που γεννά στον ήρωα μας αισθήματα περιφρόνησης για τον αντίζηλο του και απέχθεια για το δικό του κοινότυπο όνομα.
Η σύγκρουση των δυο ξεκινά από την στιγμή που ο “δεύτερος” Ουίλιαμ Ουίλσον μιμείται τον “αυθεντικό” σε εμφάνιση και συμπεριφορά και τον συμβουλεύει ασταμάτητα σε προσωπικά ζητήματα σαν να ήταν κάποιος φίλος του -με έναν ψίθυρο που μοιάζει καταπληκτικά με την φωνή του “αυθεντικού”.
«Ο ιδιότυπος ψίθυρος του κατάφερε να μοιάζει με την ηχώ της δικής μου φωνής.»
Η κατάσταση ξεφεύγει από την στιγμή, που ο “αυθεντικός” αντιλαμβάνεται πως τους συνδέει κάτι παραπάνω από μια απλή ομοιότητα και αποφασίζει να φύγει μακριά του. Ωστόσο όπου και αν πήγε, πότε δεν μπόρεσε να ξεφύγει από τον σωσία του, που ήταν παντού παρών και του κατέστρεφε τα ανήθικά του σχέδια με τον ψίθυρο και τις παραινέσεις του. Αυτή την χρόνια αντιπαράθεση προσπαθεί να τερματίσει οργισμένος ο “αυθεντικός” Ουίλιαμ Ουίλσον καλώντας τον αντίζηλό του σε μονομαχία, όπου τελικά αν και νικητής καταλήγει νεκρός.
«Νίκησες και παραδίνομαι. Κι όμως, απ’ αυτή τη στιγμή, είσαι και εσύ νεκρός– νεκρός για τον κόσμο, για τον ουρανό, για την ελπίδα. Δε ζούσες παρά μέσα σε μένα– και με το θάνατό μου κοίτα, σ’ αυτό το καθρέφτισμα που είναι δικό σου, πόσο τελειωτικά δολοφόνησες τον εαυτό σου.»
Ο Ουίλιαμ Ουίλσον απεικονίζεται από τον Edgar Allan Poe ως ένα άτομο με δυο πρόσωπα. Το πρώτο πρόσωπο συμβολίζει τον άνθρωπο του πάθους, τον ακόλαστο, που οι πράξεις του δεν γνωρίζουν όρια. Από την άλλη μεριά το δεύτερο πρόσωπο είναι το είδωλο του εαυτού μας, που αντικατοπτρίζει την “ενοχλητική” φωνή της συνείδησης/της λογικής, που συνεχώς επιδιώκει με νουθεσίες να μας επαναφέρει στον δρόμο της ηθικής.
Ο ψίθυρος αποτελεί το σύμβολο του εσωτερικού διαλόγου ανάμεσα στα πρόσωπα αυτά. Όσο και εάν προσπαθήσει κανείς να ξεφύγει από την τούτη την εσωτερική διαμάχη, δεν θα καταφέρει απολύτως τίποτα, διότι όπου κι αν καταφύγει, ο ψίθυρος θα συνεχίσει να ηχεί στα αυτιά του και να του θέτει ηθικά εμπόδια.
«Και σ’ όλες τις άκριες της γης, η φυγή μου δεν έφερνε ποτέ κανένα αποτέλεσμα.»
Και αν τελικώς κατορθώσει να σιγάσει την εσωτερική φωνή μέσα του, το μόνο που στην πραγματικότητα θα έχει επιτύχει είναι να σκοτώσει την ηθική του.
O Edgar Allan Poe εμπνεύστηκε το διήγημα, από ένα άρθρο του Washington Irving στο οποίο ο ήρωας στο τέλος δολοφονεί τον σωσία του. Το έργο επιπλέον είναι επηρεασμένο από τον γερμανικό όρο doppelgänger, όπου εμφανίζεται συχνά στην λαϊκή τέχνη και σε φαντασιακές ιστορίες με την μορφή ενός σωσία- ενός alter ego- που προμηνύει την κακή τύχη του ήρωα.
Χάρις το διήγημα αυτό, ο συγγραφέας συστήθηκε στους μη αγγλόφωνους αναγνώστες, καθώς το 1844 κυκλοφόρησε μεταφρασμένο στα γαλλικά.
*Ο “Ουίλιαμ Ουίλσον” δημοσιεύτηκε το 1839, ενώ ένα χρόνο αργότερα εμφανίστηκε στην συλλογή “Tales of the Grotesque” και “Arabesque”.