FrapressΕτοιμαστείτε για λίγη νοσταλγία με ένα αφιέρωμα στα παιδικά βιβλία που συνιστούν κοινό τόπο της γενιάς μας, αποτελώντας πια αγαπημένη ανάμνηση.
Εφτά αρθρογράφοι της στήλης πολιτισμού του frapress βουτούν στις αναμνήσεις των παιδικών τους χρόνων, γράφοντας για τα βιβλία της παιδικής τους ηλικίας που έμειναν ανεξίτηλα αποτυπωμένα στις καρδιές τους. Και αν κάποιο από αυτά τα βιβλία δεν το έχετε διαβάσει, ποτέ δεν είναι αργά να αισθανθείτε λίγο παιδί…
Παραμύθι χωρίς όνομα- Πηνελόπη Δέλτα
Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο απ’ το να γυρνάς στο πατρικό σου για τις γιορτές και να βρήσκεις συντροφιά σε βιβλία που αγαπάς. Στη προκειμένη περίπτωση, το «Παραμύθι χωρίς όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα είναι αυτό που με συντροφεύει.
Χωρίς να θυμάμαι πότε ακριβώς ήταν η πρώτη φορά που το διάβασα (μιας και το έχω διαβάσει αμέτρητες φορές), το μυθιστόρημα αυτό παραμένει όσα χρόνια κι αν περάσουν αδυναμία μεγάλης συναισθηματικής αξίας. Η αγάπη και το μεράκι της συγγραφέως ξεμυτίζουν μέσα από κάθε σελίδα και το μήνυμα του βιβλίου είναι τόσο δυνατό που είναι αδύνατον μα μην σε αγγίξει.
Οι ήρωες –με κυρίαρχο το βασιλόπουλο φυσικά!– αποτελούν πηγή έμπνευσης και είναι αδύνατον να μην τους αγαπήσεις. Θυμίζοντάς σου νοσταλγικά τα παιδικά σου χρόνια, η συντροφιά του είναι μια γλυκιά βουτιά στα παιδικά μας αναγνώσματα .Ένα παιδικό ανάγνωσμα που ακόμα και τώρα, στην ενήλικη ζωή είναι αδύνατον να σε αφήσει ασυγκίνητο.
Μαρία Στρατήγη
Ε.Π- Ζωρζ Σαρή
Η Ζώρζ Σαρή, σε αυτό το υπέροχο μυθιστόρημά της που αγαπήθηκε ιδιαίτερα από μικρά αλλά και μεγαλύτερα “παιδιά”, μας ταξιδεύει στο χρόνο, λίγο πριν από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένα γυμνάσιο θηλέων στο κέντρο της Αθήνας, πολλές διαφορετικές προσωπικότητες λίγο πριν την εφηβεία, πολλές διαφορετικές ιστορίες που ξετυλίγονται μέσα σε μια τάξη.
Η συνύπαρξή τους δεν είναι ό, τι πιο εύκολο. Ωστόσο, μέσα από τις καθημερινές τριβές, τα κορίτσια καταλαβαίνουν πόσο σημαντική είναι η φιλία στη ζωή μας, πόσο όμορφο είναι να έχεις έναν άνθρωπο δίπλα σου, μαζί σου, στα εύκολα και στα δύσκολα. Να βοηθά ο ένας τον άλλο, ακόμα και όταν οι συνθήκες δεν είναι πάντα ιδανικές.
Το μυθιστόρημα αυτό σίγουρα συγκαταλέγεται ανάμεσα στα βιβλία που ξυπνούν τη νοσταλγία για τα παιδικά μας χρόνια, την περιέργεια για τα σχολικά χρόνια των παππούδων μας, αλλά και τον θαυμασμό για τις φιλίες που καταφέρνουν να μένουν αναλλοίωτες στο χρόνο.
Η ιστορία, δεν είναι και τόσο “ιστορία” καθώς βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα αλλά και πραγματικά πρόσωπα, αφού περιγράφει τη φιλία μεταξύ της ίδιας της συγγραφέως με την κολλητή της φίλη, επίσης συγγραφέα, την Άλκη Ζέη. Οι δυό τους κατάφεραν να μείνουν Ενωμένες Πάντα.
Πρόκειται για ένα γλυκύτατο μυθιστόρημα που θα μένει πάντα στις καρδιές μας. «Ε.Π . Ε.Π , τι πάει να πει; Ενωμένες για πάντα σε θάνατο και σε ζωή. Ε.Π . Ε.Π Κεραυνός να πέσει να σκάσει στη γη Ε.Π . Ε.Π Εμείς ενωμένες για πάντα σε θάνατο και σε ζωή!»* (* “Ο όρκος”, απόσπασμα από το βιβλίο Ε.Π της Ζώρζ Σαρή, Εκδόσεις Πατάκη, 19η έκδοση, Αθήνα 2007, σ.28)
Εβελίνα Τσέλιου
Κοντά στις Ράγες- Άλκη Ζέη
«Που με πάτε» ρώτησε. « Στο σταθμό να πάρεις το τρένο για τη Σιβηρία», του είπε ένας φύλακας. Σαν είδε πως το κάρο που ήμασταν απάνω έστριβε κατ’ αλλού κατάλαβε. « Με κοροϊδέψατε», είπε μονάχα. «Βέβαια και σε κοροϊδέψαμε, σε πάμε σε πανηγύρι», γελάει ένας άλλος από τους φύλακες. Φτάσαμε στο πεδίο των ασκήσεων. Η κρεμάλα ήτανε στημένη. Ο παπάς περίμενε. « Τέκνον μου», λέει. « Παρέβεις την εντολήν του Κυρίου ημών: « Ου φονεύσεις», « Παπά μου», του απαντάει εκείνος « γιατί το λες μόνο σε μένα και όχι σ’ αυτούς; Δε βλέπεις που με σκοτώνουν;..¨» Όταν του πέρασαν τη θηλιά στο λαιμό φώναξε: « Κάτω η τυραννία», « Ζήτω η επανάσταση». Ύστερα χαμογέλασε και κοίταξε πέρα, λες και ήθελε να χαρεί τον ήλιο που μόλις είχε αρχίσει να ανατέλλει.
Γραμμένο το 1977, το Κοντά στις ράγες, πολυδιαβασμένο και πολυλατρεμένο -περισσότερο ίσως και από το Καπλάνι της βιτρίνας- ανάγνωσμα των παιδικών μου χρόνων διαδραματίζεται στη προεπαναστατική Ρωσία με πρωταγωνίστρια τη Σάσα, ένα δεκάχρονο κορίτσι που διαβάζει στα κρυφά τα βιβλία του απαγορευμένου Μαξίμ Γκόρκι.
Σε τόνο γνώριμο και ζεστό, με τη χαρακτηριστική, αφοπλιστικά ειλικρινή πρωτοπρόσωπη αφήγηση της, η Άλκη Ζέη πλάθει τη τοιχογραφία μιας εποχής προαγγέλου της Ρώσικης Επανάστασης: οι αγεφύρωτες ταξικές αντιθέσεις, η άφατη αυθαιρεσία του τσαρικού καθεστώτος, η διάδοση σοσιαλιστικών ιδεών, οι πρώτες αιματηρές απόπειρες ρήξης, καθώς και οι αγώνες του εργατικού κινήματος, αποτυπώνονται μέσα από τα μάτια της νεαρής πρωταγωνίστριας με τρόπο εύληπτο, αλλά βαθύ και συναισθηματικό, ικανό να σημαδέψει αμετάκλητα τον ανήλικο αναγνώστη.
Μέσα από τα πρόσωπα του αγωνιστή δασκάλου που επιστρέφει στιγματισμένος από την εξορία, του οικογενειακού φίλου που πληρώνει με τη ζωή του τη προσχώρηση του στην Επανάσταση, του γιατρού πατέρα που αμισθί περιθάλπει τις εργατικές οικογένειες, των φοιτητών που μοιράζουν προκηρύξεις στα σχολεία και των ανήλικων εργατών, αναδεικνύονται τα ιδεώδη μιας λησμονημένης δικαιοσύνης, ενός ουσιαστικού ουμανισμού, που ανεξάρτητα ακόμη και από ιστορικούς συσχετισμούς και ιδεολογικές αποχρώσεις, επιδρούν με διαχρονική ισχύ στη ψυχή ενός δεκάχρονου παιδιού.
Αριάδνη Πολυχρονίου
Η τελευταία μαύρη γάτα- Ευγένιος Τριβιζάς
“Η τελευταία μαύρη γάτα” του Ευγένιου Τριβιζά είναι ένα από τα αγαπημένα βιβλία της παιδικής μου ηλικίας. Το αξιοπερίεργο είναι ότι πρόκειται για ένα μυθιστόρημα το οποίο θα μπορούσα να διαβάσω ακόμη και σήμερα…
Πρόκειται για ένα γλυκό βιβλίο που σε ταξιδεύει σε μυθικούς και φανταστικούς κόσμους και το οποίο τάσσεται εναντίον του ρατσισμού, της προκατάληψης και της δεισιδαιμονίας. Είναι η παιδική ματιά σε συνδυασμό με τα ερεθίσματα που σου δίνει ο μεγάλος συγγραφέας αυτά που σε κάνουν να προβληματίζεσαι ως μικρός αναγνώστης.
Με θέσεις εναντίον του ρατσισμού, της μισαλλοδοξίας και του φασισμού, το βιβλίο του Τριβιζά διαθέτει χιούμορ, σκοτεινές δολοπλοκίες και σπαρταριστούς χαρακτήρες.
Σε ένα νησί, μια μυστική αδελφότητα προληπτικών έχει αποφασίσει να εξοντώσει όλες τις μαύρες γάτες, θεωρώντας πως με αυτόν τον τρόπο θα απαλλαγεί από τη γρουσουζιά. Αρχίζει έτσι ένα ανελέητο κυνηγητό των μαύρων γατών, μία “επιχείρηση σκούπα”, προκειμένου να μην μείνει ζωντανή ούτε μία μαύρη γάτα. Μία όμως γάτα, η τελευταία μαύρη γάτα, παραμένει ζωντανή, και ρίχνεται στη μάχη εναντίον των φανατικών προληπτικών ανθρώπων.
Μαγδαληνή Γκόγκου
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου- Άλκη Ζέη
Ήμουν Τετάρτη δημοτικού, όταν η μητέρα μου, μου υπέδειξε ένα μικρό πακέτο στη βάση του χριστουγεννιάτικου δένδρου. Χριστέ μου (!) σκέφθηκα, μου αγόρασε το PS 2 Portable’ το οποίο μόλις είχε κυκλοφορήσει – οποία ανωριμότις. Άρχισα νε ξεγυμνώνω το περιεχόμενο το δώρου μου αρειμανίως, όταν μπροστά μου φανερώθηκε… αυτό!
Ομολογώ πως η αντίδρασή μου ακόμα και τώρα φαντάζει υπερβολική στα μάτια μου, αρκεί να σκεφτεί κάποιος το βλέμμα του δικαστή Φρόλο προς τον νεογέννητο κουασιμόδο στην Παναγία των Παρισίων. Ναι αυτό το βλέμμα αηδίας και τρομάρας είχε κυριεύσει τον παιδικό ψυχισμό μου …
Αντί για την πολυπόθητη παιχνιδομηχανή, είχε επιλέξει να μου δωρίσει ένα βιβλίο. Την ώρα που όλοι οι φίλοι μου, με τις κονσόλες τους θα αποχαυνώνονταν παρεούλα, ένα ηλίθιο γκριζοπράσινο βιβλίο με κόκκινα γράμματα εν είδη τίτλου θα βρισκόταν πεταμένο στο πάτωμα του δωματίου μου για μέρες.
Καθ’ όλη την διάρκεια των γιορτών δεν άγγιξα ούτε την εισαγωγή, μουτρωμένος και φανερά εκνευρισμένος καθώς ήμουν. Δεν θυμάμαι ακριβώς πως και γιατί ξεκίνησα την ανάγνωση του, θυμάμαι πάντως πως ολοκλήρωσα το ταξίδι’ σε δυόμισι μέρες. Ναι, εκείνος ο απίστευτος μικρός –ηλικιακά- πατριώτης, ήταν όλα όσα ήθελα να γίνω. Ήταν εκείνο το αισιόδοξο και συνάμα ανθρώπινο πρόσωπο της “θείας” Άλκης, καθότι για τον γράφοντα αυτό είναι η Ζέη, που υπερκερούσε (μέσω του Πέτρου) την φρίκη και την δυστυχία του –φασιστικού- πολέμου.
Δε δύναμαι να ξεχάσω την σκηνή με το φαντάρο ( σελ. 64), με την κουρελιασμένη στολή, τα γένια και τα βρώμικα χέρια. Ει δυνατόν, θα μπορούσα – αν η ζωγραφική μου δεν θύμιζε δημιουργίες νηπίου- να αποτυπώσω με χρώμα τα κόκκινα του μάτια, που τόσο είχαν σαγηνεύσει και συνεπάρει την φαντασία μου.
Ο εμφορούμενος πληθώρας συναισθημάτων, λόγος της Ζέη στο “Μεγάλο περίπατο του Πέτρου” (συμπάθεια, λύπη, μίσος, αλληλεγγύη, φόβος, αγάπη), χαρίζει μια ραφινάτη απόλαυση σε μικρούς και μεγάλους αναγνώστες. Υπενθυμίζει, με γλαφυρή και χειμαρρώδη έκφραση, πως οι ήρωες γεννιούνται από τις στάχτες του ατομισμού, όταν η δράση γίνεται επιτακτική ανάγκη για την συλλογική επιβίωση.
Δημήτρης Κούλαλης
Τα 88 ντολμαδάκια – Ευγένιος Τριβιζάς
Όταν ακούω για παιδικά βιβλία, σκέφτομαι πάντα τον Ευγένιο Τριβιζά. Διακοπές στο νησί των πυροτεχνημάτων και εμείς στην Αλόνησο, στη Σίφνο, στα Σύβοτα, κάθε χρόνο να κρατώ το νέο βιβλίο και να διαβάζω τις ιστορίες των ηρώων του.
Όταν ακούω παιδική λογοτεχνία σκέφτομαι τα 88 ντολμαδάκια και τις άπειρες ώρες που πέρασα διαβάζοντας όλες τις ιστορίες, όλες τις καταλήξεις, βλέποντας όλες τις εικόνες, όλα τα απίθανα ευτράπελα τα οποία κατέληξε η Έμμα να βιώσει εκείνη την ημέρα που η φίλη της είχε γενέθλια. Υπάρχουν 1921 ιστορίες εκεί μέσα, ακριβώς. Σε κάποιες η Έμμα χάνεται, εγώ χάθηκα σε όλες.
Σπύρος Γούλας
Νινέτ- Ζωρζ Σαρή
Μήπως ο καθένας μας δεν θα ήθελε να ζήσει στην Κωσταντινούπολη, στην Οδυσσό, στην Αθήνα, στο Παρίσι ή στο Σαιν Λουί της Σενεγάλης; Ποιός δεν θα ζήλευε τη Νινέτ, που έζησε σε τόσα μέρη; Η Νινέτ, κορίτσι ατίθασο και γεμάτο ερωτήματα, μοιάζει να έχει σηκώσει μπαϊράκι από την στιγμή σχεδόν που γεννήθηκε ταλαιπωρώντας τους γονείς και τις αδερφές της.
Είναι ευχάριστη, έξυπνη, αρκετά πονηρή, αλλά και ιδιαίτερα δημοφιλής στον κόσμο, ενώ έχει μάθει πολλά πράγματα μέσα από τα ταξίδια που έχει κάνει, τα οποία έχουν συμβάλλει και στη διαμμόρφωση του χαρακτήρα της. Ένα ατίθασο παιδί, λοιπόν, που εξελίσσεται μεγαλώνοντας σε μια ήρεμη, συνετή και αξιόλογη νεαρή που προκαλεί τον θαυμασμό όλων.
Αργότερα όταν η Νινέτ μεγαλώνει, γίνεται μια νέα κοπέλα που θα ερωτευτεί για πρώτη φορά και θα ταράξει για άλλη μια φορά την οικογένεια της. Με το πέρασμα του χρόνου η Νινέτ συνεχίζει να είναι πάντα πολύ δραστήρια και ζωηρή με κοφτερό μυαλό και πολλή φαντασία.
Πώς όμως συντελείται αυτή η αλλαγή; Τι είναι αυτό που απασχολούσε τη Νινέτ και δεν την άφηνε να ξεδιπλώσει όλες τις πτυχές του χαρακτήρα της; Τι ψάχνει να βρει στις πόλεις και στις χώρες όπου έζησε; Τι είναι εκείνο που κάνει τις αδερφές της να την θαυμάζουν, τις θείες της να απορούν, τους φίλους της να στέκουν αμήχανοι μπροστά της; Το μυστικό της Νινέτ θα μας αποκαλυφθεί άραγε;
Την απάντηση δίνει η ίδια μέσα από τα ταξίδια και τις εμπειρίες της. Την παρακολουθούμε από τη στιγμή της γέννησής της και την ακολουθούμε στην παιδική της ηλικία, στις σπουδές, στην ενηλικίωση και τέλος στον γάμο της με τον παιδικό της φίλο, Κόλια, κλείνοντας έναν κύκλο ζωής με φιλίες, έρωτες, χαρές και απογοητεύσεις και βιώνοντας το «ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα» από τα παιδικά βιβλία, που τόσο πολύ της άρεσαν.
Η Ζωρζ Σαρρή μέσα από τη Νινέτ θίγει πολλά κοινωνικά και ιστορικά ζητήματα. Ένα γλυκόπικρο μυθυστόρημα, λοιπόν, που καταπιάνεται με θέματα που μπορούν να απασχολήσουν τον καθένα, μικρό και μεγάλο, θέματα καθημερινά, από την παιδική ηλικία και το πέρασμα μέσα από την εφηβεία, ως και την ενηλικίωση. Θέματα που μας αγγίζουν όλους, όπως αυτό της οικογένειας, της φιλίας, της αγάπης και των ανθρώπινων σχέσεων και συναισθημάτων.
Μαριάννα Παπαδάκου