Ραφαέλα ΧαμπίπηΡεαλισμός, υπερρεαλισμός, ιμπρεσιονισμός. Η Ελλάδα έχει υπάρξει αφετηρία καλλιτεχνών – σταθμών για την εγχώρια και παγκόσμια πορεία της ζωγραφικής!
Οι Λύτρας, Γύζης, Ντε Κίρικο, Εγγονόπουλος, Πανταζής και Παπαλουκάς είναι μόνο μερικοί μεγάλοι Έλληνες ζωγράφοι, που άφησαν το στίγμα τους, αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Ζωγραφική. Ένας τρόπος έκφρασης και επικοινωνίας. Η γέννηση της από τον άνθρωπο χρονολογείται σε μία αναδρομή περισσότερων από 30 χιλιετιών. Στα νεότερα χρόνια μπορεί να μην απεικονίζονται σκηνές από κυνήγι για επιβίωση, αλλά έχει κατορθώσει να είναι η πρώτη τέχνη που μας έρχεται στο νου, στο άκουσμα της συνολικής έννοιας.
Τέχνη. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν κάτι πρακτικό. Η τεχνική και ο τεχνίτης της. Η ζωγραφική στη χώρα μας, είτε τη θεωρούμε πρακτική χειροτεχνία, είτε βαθιά υλική ποίηση, έχει δώσει μεγάλους δημιουργούς που θα μνημονεύονται εσαεί σε εγχώριο και παγκόσμιο επίπεδο!
Ρεαλισμός και Σχολή του Μονάχου
Ίσως το ισχυρότερο εικαστικό κίνημα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, που διακατεχόταν από ακαδημαϊσμό και αυστηρότητα ως προς την ακρίβεια.
Κύριοι έλληνες ζωγράφοι ήταν οι: Νικηφόρος Λύτρας και Νικόλαος Γύζης.
1.Ο Λύτρας (1832-1904) ήταν βαθιά επηρεασμένος από την ελληνική ιστορία και μυθολογία αλλά συγκλονιστική είναι και η ηθογραφία που μας έχει κληροδοτήσει. Μέσα από έργα του γινόμαστε μάρτυρες ενός πολιτισμού μέσα από την απλή, ανθρώπινή του καθημερινότητα. Έδωσε στα ανώνυμα και άσημα πρόσωπα δέος και σημασία!
2.Ο Γύζης (1842-1900) κατέγραφε και εκείνος τα ήθη και έθιμα των ανθρώπων. Παράλληλα, είχε επηρεαστεί και από την ελληνική επανάσταση αλλά και τη θρησκεία, όντας και ο ίδιος θρησκευόμενος. Τέλος, στα έργα του σημαντική είναι η θέση της γυναίκας.
Υπερρεαλισμός (Σουρεαλισμός)
Ο υπερρεαλισμός (πάνω/πέρα από το πραγματικό) επιδίωξε πολλές ριζοσπαστικές αλλαγές στο χώρο της τέχνης αλλά και της σκέψης γενικότερα.
Ήταν μία γενική αντίδραση του Δυτικού Κόσμου, των αξιών και της νοοτροπίας του. Πρότεινε μία ολοκληρωτική αναθεώρηση των καθιερωμένων σε όλους τους τομείς.
Κύριοι έλληνες ζωγράφοι ήταν οι: Τζόρτζιο ντε Κίρικο και Νίκος Εγγονόπουλος.
3.Ο ντε Κίρικο (1888-1978) μεγάλωσε στο Βόλο από Ιταλούς γονείς και το ελληνικό περιβάλλον και ο ελληνικός πολιτισμός, υπήρξε πηγή έμπνευσης για εκείνον. Παρά την αρχική εμπλοκή του με τη σχολή του Μονάχου, αποχωρεί και μελετά Νίτσε ανακαλύπτοντας τη σφαίρα του κρυφού και ανεξήγητου. Από νωρίς, ενσωμάτωσε στους πίνακές του μυθολογικά στοιχεία, άρρηκτα συνδεδεμένα με αυτοβιογραφικές αναφορές.
4.Ο Εγγονόπουλος (1907-1985) υπήρξε κύριος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα και επίσης σκηνογράφος και ποιητής. Είχε επίσης σχεδιάσει κτήρια αλλά και κοστούμια εκτός από σκηνικά, ενώ δίδασκε και στο Ε.Μ.Π. Το έτος 2007 ανακηρύχθηκε από τον καλλιτεχνικό κόσμο της χώρας ως “Έτος Ν. Εγγονόπουλου”. Τέλος, ήταν βαθιά εμπνευσμένος από την ελληνική μυθολογία.
Ιμπρεσιονισμός
Κύριο χαρακτηριστικό του ιμπρεσιονισμού στη ζωγραφική είναι τα ζωντανά χρώματα και η έμφαση στην αναπαράσταση του φωτός.
Οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι θέλησαν να αποτυπώσουν την άμεση εντύπωση (impression) που προκαλεί ένα αντικείμενο ή μια καθημερινή εικόνα.
Κύριοι έλληνες ζωγράφοι ήταν οι: Περικλής Πανταζής και Σπύρος Παπαλουκάς
5.Ο Πανταζής (1849-1884), υπήρξε από τους πρώτους που ξέφυγαν από τη συντηρητική σχολή του Μονάχου. Θεωρείται από τους θεμελιωτές του βελγικού ιμπρεσιονισμού, μιας και για χρόνια ζούσε στις Βρυξέλλες. Ασχολήθηκε κυρίως με την τοπογραφία και τις προσωπογραφίες.
6.Ο Παπαλουκάς (1892-1957) ήταν γνώστης όλων των ρευμάτων και αφετηρία του ήταν η βυζαντινή μανιέρα και οι αγιογραφίες. Συνδυάζει ιμπρεσιονισμό και βυζαντινή πνευματικότητα στα έργα του, τα οποία κυρίως είναι προσωπογραφίες και τοπία. Η διαμονή του στο Άγιο Όρος υπήρξε καταλυτική πηγή έμπνευσης για μία νέα μορφή μοντερνισμού!