Γωγώ ΝταλλήΤι είναι αυτό που το λένε αγάπη; Πέντε διάσημοι στοχαστές απαντούν στο αιώνιο ερώτημα.
1Σίγκμουντ Φρόιντ: Μια σχέση αγάπης περιέχει αμφιθυμικά συναισθήματα
Για τον διάσημο ψυχαναλυτή που έθετε ως πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης τη σεξουαλική φύση της, η αγάπη δεν είναι ποτέ αυτό που φαίνεται. Στην υποσυνείδητη πλευρά του ανθρώπινου εγκεφάλου πίσω από τα πιο τρυφερά και θετικά συναισθήματα κρύβονται αρνητικές και ενδεχομένως καταστροφικές φαντασιώσεις για το αγαπημένο πρόσωπο είτε αυτό είναι ο πατέρας, ο φίλος μας, ή ο σύντροφος μας.
«Η ανθρώπινη φύση είναι πλασμένη να αγαπά και να μισεί ταυτόχρονα.»
Ο Φρόιντ είχε διατυπώσει τη θεωρία της «μεταβίβασης», κατά την οποία όταν βρούμε ένα αντικείμενο αγάπης, ουσιαστικά το αναζητούμε πάντα και το «επαναβρίσκουμε». Η αναζήτηση αυτή γίνεται με βάση το μοτίβο της αγάπης που διαμορφώνεται κατά την παιδική μας ηλικία.
2Φρίντριχ Νίτσε: Η αγάπη είναι μια κατάσταση, κατά την οποία ο άνθρωπος βλέπει συνήθως τα πράγματα έτσι όπως αυτά δεν είναι.
Για το σπουδαίο Γερμανό φιλόσοφο η αγάπη είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις την αγάπη (καλό ένστικτο) και τη φιληδονία (χυδαίο ένστικτο). Η αγάπη προς το συνάνθρωπο είναι μια επιτακτική ανάγκη για νέα ιδιοκτησία. Επιθυμούμε την απόλυτη εξουσίαση της ψυχής και του σώματος του άλλου, θέλουμε να μας αγαπούν και να μας αντιμετωπίζουν ως το υψηλότερο αγαθό.
«Η αγάπη δεν είναι το αντίθετο του εγωισμού αλλά η πιο αυθόρμητη έκφραση του.»
Ωστόσο, η κατοχή μειώνεται χρήση, συνεπώς όσο περισσότερο γνωρίζουμε το αγαπημένο μας πρόσωπο τόσο αμφισβητούμε την αγάπη μας για αυτό. Αυτή η τάση του ανθρώπου να κουράζεται από το παλιό και να αναζητά διαρκώς τη καινούρια πρόκληση πηγάζει από την ακόρεστη και ανικανοποίητη φύση του.
Ο Φρίντριχ Νίτσε αναφέρει ότι η φιληδονία μπορεί να αποφορτιστεί από το χυδαίο μανδύα της αν μεταμορφωθεί σε μια ανώτερη επιθυμία που ονομάζεται φιλία.
3Έρικ Φρόμ: «Η ώριμη αγάπη είναι ένωση με την προϋπόθεση ότι ο καθένας διατηρεί την πληρότητα της ύπαρξης του, την ατομικότητα του.»
Στο βιβλίο του «Η τέχνη της αγάπης» ο Γερμανός ψυχολόγος, κοινωνιολόγος, και φιλόσοφος Έριχ Φρόμ αντιμετωπίζει το φαινόμενο της αγάπης ως μια τέχνη που προκειμένου να κατακτηθεί, όπως και κάθε άλλη τέχνη, χρειάζεται πειθαρχία, συγκέντρωση, υπομονή και το υπέρτατο ενδιαφέρον του μαθητευόμενου για να φτάσει στο στόχο του.
Επίσης διακρίνει την αγάπη σε διάφορες μορφές όπως μητρική, αδερφική, ερωτική, αγάπη για τον εαυτό μας και το Θεό.
Για τον Φρόμ για να αγαπήσουμε τους άλλους πρώτα θα πρέπει να αγαπήσουμε τον εαυτό μας και έπειτα την ανθρωπότητα ως σύνολο, καθώς μόνο έτσι θα αντιληφθούμε το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης μας.
«Η αγάπη είναι η ενεργητική δύναμη μέσα στον άνθρωπο, μια δύναμη που γκρεμίζει τους τοίχους μεταξύ των ανθρώπων και τους ενώνει.»
»Μια δύναμη που οδηγεί τον άνθρωπο να υπερβεί το συναίσθημα της απομόνωσης και του διαχωρισμού του από τον κόσμο, επιτρέποντας του όμως να διατηρεί την υπαρξιακή του πληρότητα. Αυτό είναι εξάλλου και το παράδοξο της αγάπης, ότι δύο υπάρξεις ενώνονται σε μια και όμως εξακολουθούν να παραμένουν δύο.»
4Ίρβιν Γιάλομ: «Η ώριμη αγάπη είναι όταν αγαπάς, όχι όταν αγαπιέσαι.»
Στον «Δήμιο του Έρωτα» ο Ίρβιν Γιάλομ αναφέρει ότι «η αγάπη δεν είναι μόνο μια σπίθα πάθους μεταξύ δύο ανθρώπων. Υπάρχει μια απεριόριστη διαφορά ανάμεσα στο να ερωτεύεσαι και να αγαπάς. Αντίθετα, η αγάπη είναι ένας τρόπος ύπαρξης, μια “προσφορά”, είναι ένας τρόπος να συνυπάρχουμε σε μία σχέση, όχι μια πράξη που περιορίζεται σε ένα μόνο άτομο».
Αγαπώ σημαίνει φροντίζω για την καλυτέρευση της ζωής και της ανάπτυξης του άλλου.
5Χόρχε Μπουκάι: «Ο καθένας έχει μόνο έναν τρόπο να αγαπάει το δικό του.»
Ο Ισπανός γιατρός και ψυχοθεραπευτής της σχολής Γκελστάτ πιστεύει ότι η αγάπη δεν σημαίνει θυσία. Αγάπη σημαίνει χαρά, το να μοιράζομαι με τον άλλον στιγμές, σκέψεις συναισθήματα.
«Αγάπα τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου και όχι παραπάνω.» Αυτό το αξίωμα της χριστιανικής πίστης αποδεικνύει περίτρανα ότι για να φτάσεις το μέγιστο αγαθό της αγάπης προς το άλλο πρόσωπο θα πρέπει πρώτα να έχεις κατακτήσει την αγάπη για τον εαυτό σου.
Η αγάπη εξάλλου είναι ένα συνονθύλευμα εγωιστικών πράξεων που αποσκοπούν στην ευχαρίστηση του άλλου προσώπου που εφόσον αγαπάς ταυτίζεται με το δικό σου «εγώ».
«Το να αγαπήσω κάποιον είναι μια πρόκληση για να ξεφορτωθώ εκείνες τις προβολές, για να έρθω σε πραγματική επαφή μαζί του.»
»Αυτή η διαδικασία δεν είναι εύκολη, αλλά είναι από τα ωραιότερα πράγματα που συμβαίνουν, ή που βοηθάμε να συμβούν. Μιλάμε για την αγάπη με την έννοια του “ενδιαφέροντος για το καλό του άλλου”. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Για την αγάπη, σαν ευφορία που κυριεύει σώμα και ψυχή.»
Υ.Γ. Τι είναι η αγάπη; Δεν είναι ένα πράγμα. Δεν είναι καν πράγμα. Είναι συναίσθημα. Ασαφές, παραπλανητικό, έντονο, παράδοξο. Είναι προτιμότερο να την αισθανθείς παρά να την ορίσεις. Είναι προτιμότερο να αφήσεις τις πράξεις και όχι τα λόγια να την αποδείξουν. Οι στοχαστές αποφάνθηκαν.