Γεωργία ΜανλήΑδιαμφισβήτητα, οι Σκανδιναβικές χώρες πέρα από την θριαμβευτική τους πορεία σε πολλούς τομείς και θεσμούς της καθημερινότητας, έχουν δείξει πολλάκις την αξία τους και τη μέγιστη συμβολή τους στο πεδίο της Τέχνης και ιδίως στο σινεμά.
Αν λοιπόν, οι Αμερικανικές ταινίες είναι αυτές που σε έχουν εθίσει στην ενασχόληση σου με τον κινηματογράφο και κοινώς σε κάνουν να “λιώνεις” μπροστά στην οθόνη σου, οι σκανδιναβικές παραγωγές είναι αυτές που σίγουρα θα σε κάνουν να δεις το σινεμά με άλλο “μάτι”.
Προσωπικά, ξεκίνησα να ασχολούμαι με τον κινηματογράφο, βλέποντας αμερικανικές ταινίες κάθε είδους χωρίς να απογοητεύομαι από αυτό που έβλεπα. Μπορώ να πω μάλιστα, ότι κάποια έργα εξ αυτών τα θεωρώ διαχρονικά αριστουργήματα, αυτό που έπαθα όμως ανακαλύπτοντας το σκανδιναβικό σινεμά μπορείς να το πεις και “επιφοίτηση”. -Όχι δεν είμαι καθόλου υπερβολική :p
Παρακάτω, λοιπόν, γράφω μερικές ταινίες-προτάσεις που προσωπικά έχω ξεχωρίσει και μου έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους, ώστε να πάρετε μια εικόνα για το “τι εστί” ο ευρωπαϊκός και δη ο Σκανδιναβικός κινηματογράφος.
Δες τες και θα με θυμηθείς…σου λέω!!!
1. Persona (1966) – Ingmar Bergman
Ένα ατόφιο αριστούργημα, ένα από τα ανεξίτηλα διαμάντια της 7ης τέχνης, το Persona πρόκειται για μια σπουδή πάνω στη γυναικεία φύση, την ψυχολογία της χαμένης ταυτότητας και την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι ένα κινηματογραφικό δοκίμιο με ψυχαναλυτικό χαρακτήρα αναδεικνύοντας σε κάθε σημείο του την αντίθεση ανάμεσα στη σιωπή και τις λέξεις, τη θεραπεία και την ψυχοπάθεια. Όπως υποστηρίζει και ο ίδιος, αποτελεί μια από τις πιο προσωπικές και έντονα βιογραφικές ταινίες του Σουηδού σκηνοθέτη.
2. Melancholia (2011) – Lars Von Trier
Η “Μελαγχολία” αποτελεί την αγαπημένη μου ταινία από τον εν λόγω σκηνοθέτη. Πρόκειται για μια αψεγάδιαστη αν και αρκετά επιτηδευμένη απόπειρα να αναδείξει τις υπαρξιακές αγωνίες της ανθρωπότητας. Στη ταινία φύση και άνθρωπος, η κοσμική του πλευρά κυρίως, διαπλέκονται τόσο επιδέξια δείχνοντας μας το προβάδισμα της πρώτης.
Από την αρχή του φιλμ διαφαίνεται έντονα ότι όλοι οι χαρακτήρες βρίσκονται στα πρόθυρα μιας φυσικής αναστάτωσης και καταστροφής που σηματοδοτείται από την ξαφνική έλευση του πλανήτη μελαγχολία ο οποίος επρόκειτο να συγκρουστεί με την Γη, με ότι αυτό συνεπάγεται στη ψυχολογία των πρωταγωνιστών.
Μέσα από ένα βομβαρδισμό ανθρώπινων συγκρούσεων και ματαιοδοξίας, το φιλμ αποπνέει ένα πεσιμιστικό και μελαγχολικό ύφος που δεν σε αφήνει σε ησυχία. Το τέλος της, βέβαια, υπερισχύει και φτάνει στο αποκορύφωμα της απόγνωσης τον θεατή, μέσα από συγκλονιστικές σκηνές και επιβλητικά πλάνα που αναδεικνύουν τη μαγεία, το ρομαντισμό αλλά ταυτόχρονα και τον κίνδυνο μιας μελλοντικής και υποτιθέμενης καταστροφής του κόσμου.
3. Le Havre (2011) – Aki Kaurismaki
“Το Λιμάνι της Χάβρης” πρόκειται για την ωριμότερη και πιο πλήρη ταινία του Φινλανδού σκηνοθέτη. Σ΄αυτήν βλέπουμε έναν μεσήλικα λούστρο ο οποίος περιθάλπει και δίνει καταφύγιο σε έναν νεαρό Αφρικανό, παράνομο μετανάστη, τον οποίο αναζητά η αστυνομία.
Με μινιμαλιστική τεχνική, εντυπωσιακή φωτογραφία, χωρίς επιτηδεύσεις και πομπώδεις μελοδραματισμούς, αυτό το φιλμ συνιστά την επιτομή του ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης με ένα φινάλε συγκλονιστικό που απλά σε καθηλώνει, και αν είσαι και ολίγον τι ευσυγκίνητος δεν θα συγκρατείς τα δάκρυα σου.
4. The man without a past (2002) – Aki Kaurismaki
Εδώ έχουμε ακόμα μια κινηματογραφική απόπειρα του πάντα άξιου Kaurismaki. Ένας ταξιδιώτης χάνει τη μνήμη και τα χαρτιά του ύστερα από μια επίθεση χούλιγκαν. Προσπαθεί να ξανασταθεί στα πόδια του, βοηθούμενος από τους κοινωνικά περιθωριοποιημένους του Ελσίνκι, όπως και από μια αδελφή του ελέους, κάτι ωστόσο δύσκολο για κάποιον χωρίς όνομα. Είναι μια ταινία, στο ίδιο μήκος κύματος με το Le Havre, βαθιά ανθρώπινη και αισιόδοξη παρ’όλη την κοινωνική αδικία και την ανισότητα που προβάλλει μέσα από τους αντισυμβατικούς και αντί-σταρ χαρακτήρες της.
5. The Seventh Seal (1958) – Ingmar Bergman
“Η έβδομη σφραγίδα” θεωρείται από πολλούς ως η ταινία που ανέδειξε τον Μπέργκμαν ως έναν από τους καλύτερους δημιουργούς από καταβολής του κινηματογράφου. Στην ταινία ένας ιππότης και ο ιπποκόμος του, επιστρέφοντας από τις Σταυροφορίες σε μια Σουηδία αφανισμένη από την πανούκλα, συναντούν το Θάνατο.
Ο ιππότης τού προτείνει μια παρτίδα σκάκι για να βρει απάντηση στους μεταφυσικούς του προβληματισμούς και κυρίως σ’αυτόν της ύπαρξης του Θεού. Η στιγμή της συνάντησης του με τον Χάρο, που έρχεται να τον πάρει, και του προτείνει μια παρτίδα σκάκι ως μια τελευταία προθεσμία με αντάλλαγμα τη ζωή του, αν τον κερδίσει αποτελεί μια από τις πιο εμβληματικές σκηνές στην ιστορία του σινεμά.
6. The Hunt (2013) – Thomas Vinterberg
Το κυνήγι είναι ένα φιλμ για γερά νεύρα γιατί σε κρατάει σε αναμονή και εγρήγορση μέχρι το τελευταίο λεπτό! Ένας μοναχικός δάσκαλος που προσπαθεί να αποκτήσει την κηδεμονία του γιου του βλέπει τη ζωή του να αλλάζει αιφνίδια και δραματικά όταν κατηγορείται για άσεμνη συμπεριφορά σε ένα μικρό κοριτσάκι. Ο Mads Mikkelsen και εδώ δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας υποδυόμενος τον αποδιοπομπαίο τράγο μιας μικρής κοινότητας η οποία πιστεύει πάντα το προφανές και δεν αμφισβητεί ποτέ και τίποτα.
7. Lilya 4-ever (2002) – Lukas Moodysson
Το “Λίλια για πάντα” μας δείχνει την ιστορία της 16χρονης Λίλια, που εγκαταλείπεται από τη μητέρα της, μένει σε ένα άθλιο διαμέρισμα σε μια ρωσική κωμόπολη και γίνεται φίλη με έναν 11χρονο που ο μέθυσος πατέρας του τον έχει παρατήσει, ελπίζοντας πάντα σε ένα καλύτερο μέλλον το οποίο όμως δεν έρχεται ποτέ. Η δύστυχη Λίλια βυθίζεται σε έναν παρακμιακό κόσμο και γίνεται έρμαιο στα χέρια ενός αδίστακτου κυκλώματος πορνείας ανηλίκων. Πρόκειται για μια σκληρή απεικόνιση της ζωής στη μετά-σοβιετική Ρωσία έτσι όπως την βιώνουν και την αντιλαμβάνονται οι έφηβοι.
8. The Celebration (1998) – Thomas Vinterberg
Εδώ δεν χρειάζεται να πούμε και πολλά πράγματα, γιατί ο Βίντερμπεργκ είναι εγγύηση για το αποτέλεσμα. Η “οικογενειακή γιορτή” αποτελεί μια ταινία σοκ της σχολής Δόγμα ’95. Με την κάμερα στον ώμο σε όλη τη διάρκεια της, ο Σουηδός σκηνοθέτης προσπαθεί να ξυπνήσει συνειδήσεις και να αποδομήσει τις νόρμες και συμβατικότητες της αστικής ιερής οικογένειας μέσα από την αποκάλυψη καλά κρυμμένων μυστικών.