Εβίτα ΓοργορίνηΗ Κινέζα του Γκοντάρ είναι σίγουρα μια πολύ ιδιαίτερη ταινία που όμως μέσα από αυτή μπορείς να μάθεις πολλά πράγματα.
Η ταινία πρόκειται για διαλόγους μεταξύ πέντε νέων που αναλύουν τη φιλοσοφία του Μάο, απορρίπτουν το κομμουνιστικό κόμμα, την αστική ιδεολογία, την αστική κουλτούρα, την αστική τέχνη και τελικά αποφασίζουν ότι η τρομοκρατία είναι η λύση.
Στην Κινέζα αναφέρονται κάποια πράγματα που καλό θα είναι να γνωρίζεις πριν επιλέξεις να τη δεις ή εάν την έχεις δει διαβάζοντας αυτό μπορεί να την αντιληφθείς καλύτερα.
1.Τι είναι ο Μάο και το κόκκινο βιβλίο
Ο Μάο Τσετούνγκ ήταν Κινέζος κομμουνιστής επαναστάτης και ιδρυτής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Υπήρξε Γενικός Γραμματέας του Κομμουνιστικό Κόμματος της Κίνας και Πρόεδρος της. Έκανε αυτό που ο ίδιος ονόμασε “Πολιτιστική Επανάσταση” στην Κίνα.
Οι απόψεις του ήταν μαρξιστικές-λενινιστικές.
Προφανώς ο Μάο είναι μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ιστορικές προσωπικότητες που έχουν υπάρξει. Από τη μια λατρεύτηκε επειδή έκανε ανεξάρτητη την Κίνα διώχνοντας τους αποικιοκράτες και από την άλλη εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από τα μέτρα που έλαβε για την απαλλοτρίωση των χωραφιών.
Για να μη ξεφύγουμε όμως, τι μας λέει ο Μάο στο διάσημο Κόκκινο βιβλίο;
Το κόκκινο βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε σαν εγχειρίδιο στο Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό για την επιμόρφωση και την ενδυνάμωση του επαναστατικού πνεύματος. Η ασύλληπτη (ακόμη και με τα σημερινά δεδομένα) εξάπλωση του έγινε το 1966.
Στην πραγματικότητα ο Μάο μιλάει απλά και κατανοητά απευθυνόμενος στους ανθρώπους (εργάτες, αγρότες, τους πάντες) που δεν μπορούν να κατανοήσουν ακριβώς τι θέλει να μας πει ο Μαρξ ή ο Λένιν. Τους εξηγεί την ιδεολογία του, πως είναι ένας κομμουνιστής πολίτης, πως πρέπει να συμπεριφέρεται και τους καλεί να ακολουθήσουν τα διδάγματα του.
2. Το πόσο το “Κόκκινο Βιβλίο” επηρέασε τη δεκαετία του 1960 και ειδικότερα τον Μάη του ’68
Κανένα άλλο βιβλίο, πριν και μετά, δεν είχε παγκοσμίως τέτοια άμεση εξάπλωση και επιρροή στον κόσμο όσο το Κόκκινο Βιβλίο. Για να αντιληφθείς το μέγεθος, το βιβλίο κυκλοφόρησε στον ασύλληπτο αριθμό του ΕΝΟΣ ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟΥ αντιτύπων και σε πάνω από πενήντα γλώσσες.
Τη δεκαετία του 1960, την εποχή που οι νέοι βράζουν βλέποντας τα κομμουνιστικά κόμματα να μην μπορούν να διαχειριστούν τη μεγάλη νίκη τους ενάντια στον φασισμό και να γίνονται ένα με την σοσιαλδημοκρατία χάνοντας τον πραγματικό στόχο τους, έρχεται ο Μάο και το βιβλίο του. Αυτός τους εξηγεί με απλά λόγια ποια είναι η λύση και λέει ακριβώς αυτό που ήθελαν να ακούσουν.
Τότε ΟΛΟΙ είτε είχαν διαβάσει αποσπάσματα είτε είχαν διαβάσει ολόκληρο το μικρό εγχειρίδιο του Μάο. Το κόκκινο βιβλίο ήταν αντιπροσωπευτικό στοιχείο της τότε pop κουλτούρας, όσο περίεργο και αν σου φαίνεται! Οι περισσότεροι είχαν μονίμως το μικρό εγχειρίδιο μαζί τους και ανέφεραν αποσπάσματα του στις συζητήσεις τους.
Φυσικά επηρέασε σε τεράστιο βαθμό και τον διάσημο Μάη του ’68. Γεγονός που βλέπουμε ξεκάθαρα στην Κινέζα του Γκοντάρ. Το βιβλίο αυτό είναι και η αφορμή για το κυρίως θέμα της, αν και μέσα από τους διαλόγους των νέων αντιλαμβανόμαστε πολύ περισσότερα.
3. Τι κλίμα επικρατούσε στους νέους της Γαλλίας πριν τον Μάη του 1968
Ο Γκοντάρ στην Κινέζα καταφέρνει ίσως άθελα του σε κάποιο βαθμό να μας δείξει ακριβώς πόσο “έβραζε” το Παρίσι πριν εκείνο τον Μάιο.
Μέσα από τους διαλόγους των νέων αναδεικνύει ακριβώς αυτή την άνοια και τη δυσκολία να ζεις στο απόγειο του καπιταλισμού. Η νεολαία τότε έρχεται αντιμέτωπη με την καθημερινή βία, τον πόλεμο του Βιετνάμ, τη σεξουαλική επανάσταση, τον ρατσισμό, τη σύγχυση των αξιών. Ο Γκοντάρ τα θίγει όλα αυτά μέσα από τους διαλόγους του.
Τα παιδιά εκείνης της εποχής είχαν ονομαστεί ως “τα παιδιά του Μαρξ και της Κόκα Κόλα” και πόσο χαρακτηριστικό είναι για να αντιληφθείς τις αντιφάσεις που ζούσαν καθημερινά;
Οι νέοι του Γκοντάρ αποφασίζουν ότι μόνο η τρομοκρατία είναι η λύση, αν και τελικά αλλάζουν άποψη. Ο σκηνοθέτης βέβαια δεν θέλει να μας δείξει ότι η επανάσταση δεν είναι η λύση, ίσα-ίσα το αντίθετο.
Fun fact 1: Ο Γκοντάρ “αποκήρυξε” όλες τις ταινίες που έκανε πριν τον Μάη του 68 μαζί και την Κινέζα γιατί ήταν επηρεασμένος από την μπουρζουαζία όπως ο ίδιος έθεσε. – Εντωμεταξύ είναι μια από τις πιο αριστερές ταινίες που έχουν υπάρξει στον κινηματογράφο-.
Fun fact 2: Η ταινία εκτυλίσσεται στο Ναντέρ απ’ όπου ένα χρόνο μετά ξεκίνησε και ο Μάης του 68! 
4. Τι είναι ρεβιζιονισμός
Ο Έντουαρντ Μπερνστάιν είχε μια διαφορετική αντίληψη για τον σοσιαλισμό απ’ ότι ο Μαρξ και γενικότερα οι κομμουνιστές.
Θεωρούσε λοιπόν ότι μπορεί να συμβιώσει με την δημοκρατία και το αστικό κράτος, δημιουργώντας τελικά την σοσιαλδημοκρατία. Σε αυτές τις συνθήκες, ο Μπερνστάιν υποστήριζε ότι φυσικά και θα υπάρξει εξάλειψη της ταξικής πάλης. Μμμμ.
Αυτή η άποψη όπως καταλαβαίνεις δεν άρεσε πολύ ούτε στους κομμουνιστές, ούτε σε πολλούς ακόμη. Ο όρος ρεβιζιονισμός χρησιμοποιείται από τα λενινιστικά κόμματα γι’ αυτούς που θέλουν να αναθεωρήσουν βασικές αντιλήψεις του μαρξισμού. Στην περίπτωση μας, οι μαοϊκοί χαρακτηρίζουν ρεβιζιονιστική και την ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης μετά το θάνατο του Στάλιν, κάτι που γίνεται ξεκάθαρο στην Κινέζα.
Ο ρεβιζιονισμός είναι και αυτό που “πονούσε” τους νέους τη δεκαετία του 1960 που δεν μπορούσαν να αντιληφθούν γιατί ενώ τα κόμματα που υποστήριζαν είχαν τη δύναμη δεν άλλαζαν κάτι. Ο Μάο με το κόκκινο βιβλίο του κατάφερε ΚΑΙ σε αυτό το κομμάτι να “εκπροσωπήσει” τις ανησυχίες της τότε νεολαίας.
4. Για την ατάκα “Μία μειονότητα με τις κατάλληλες ιδέες δεν είναι μία μειονότητα”.
Αυτή την ατάκα θα την αναλύσουμε σε δύο επίπεδα. Πρώτα, μάντεψε, θα αφορά τον Μάο και τον Μάη του 1968.
Ανάμεσα στις άλλες συνθήκες που κυκλοφόρησε αυτό το βιβλίο, ήταν και την εποχή που πολλές μικρές και αδύναμες χώρες σε όλο τον κόσμο διεκδικούσαν την ανεξαρτησία τους από του αποικιοκράτες.
Το μαοϊκό πρόταγμα «Να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις» εμψύχωνε και κινητοποιούσε τους λαούς που δεν είχαν τίποτα σημαντικότερο -ούτε χρήματα, ούτε υπερόπλα- από τη θέληση και την αποφασιστικότητά τους να εκδιώξουν τους ξένους αποικιοκράτες και κηδεμόνες από τις χώρες τους.
Το ίδιο λοιπόν άγγιξε τους νέους της Γαλλίας και τους κινητοποίησε σε μεγάλο βαθμό, σε συνδυασμό φυσικά με πολλά ακόμη γεγονότα.
Σε δεύτερο επίπεδο, πόσο επίκαιρη είναι αυτή η ατάκα;
Πόσο έχουν έρθει ξανά στην επιφάνεια τα μειονοτικά ζητήματα και πόσο αποσιωπούνται; Αυτό το επίπεδο της ανάλυσης είναι περισσότερο τροφή για σκέψη φίλε αναγνώστη.
+1 Η στιγμή που η πρωταγωνίστρια λέει “Διαβάζω πολλά βιβλία και στο τέλος επιδιώκω να διαμορφώσω μια δική μου αντίληψη”
Αυτό το γράφω ίσως περισσότερο σε προσωπικό επίπεδο γιατί είναι πραγματικά κάτι που πιστεύω και εγώ. Προφανώς είναι πολύ σημαντικό να διαβάζουμε Μαρξ, Μάο ή ακόμη και Φρίντμαν αλλά κανείς του δεν ήταν αλάνθαστος. Το πιο σημαντικό είναι να διαβάσεις όλα αυτά και να διαμορφώσεις τη δική σου αντίληψη για τη ζωή.
Όσο περισσότερο διαβάζεις, τόσο πιο εύκολα θα αντιληφθείς τι ΕΣΥ θέλεις.