Αφιέρωμα στη φωτογράφο Sandy Skoglund που πρέπει να ανακαλύψεις!

Η αμερικανίδα φωτογράφος Sandy Skoglund που πρέπει να γνωρίσεις!

Γεννημένη το 1946 στο Μανχάταν, ανήκει στο κίνημα της ‘’εγκατάστασης’’ (installation art).

Έχει σπουδάσει στο Smith College studio art,ιστορία και καλές τέχνες. Οι πρώτες της επαγγελματικές φωτογραφίες αποθανατίζουν φαγητά με πολύχρωμα και patterned φόντα. Οι μετέπειτα εικόνες της είναι αρκετά σουρεαλιστικές.  Όλα είναι τοποθετημένα μέσα σε περίπλοκα tableaux και χρειάζονται μήνες προετοιμασίας από την ίδια έως το τελικό αποτέλεσμα.

Το διάστημα 1973- 1976 δίδασκε τέχνη στο University of Hartford ενώ σήμερα είναι καθηγήτρια φωτογραφίας και art installation στο Rutgers University στο New Jersey. Τα περισσότερα από τα αντικείμενα των έργων είναι δημιουργήματα της Skoglund.

Με το κίνημα της εγκατάστασης η Skoglund και γενικά οι καλλιτέχνες καλούν τον θεατή να συμμετέχει ενεργά σε ένα έργο τέχνης και να ενεργοποιήσει ο ίδιος τα αντικείμενα του περιβάλλοντος χώρου. Συναγελάζονται αντικείμενα ζωγραφικής, γλυπτικής και οπτικοακουστικής διάθεσης. Προβάλλουν το αίσθημα του τέλους ή της καταστροφής.

Ακολουθούν μερικές από τις αντιπροσωπευτικότερες φωτογραφίες της.

Εκ πρώτης όψεως θυμίζει κελί ή χώρο φυλάκισης γενικά. Tα πάντα μεταγγίζουν καταστροφή, μια είδους απώλειας και ανίας. Κυρίαρχο στοιχείο που δίνει μια κάποια ζωή είναι οι γάτες και οι δύο φιγούρες, δυο γέροι. Όλα (αντικείμενα, ρούχα, tableaux) είναι γκρι ενώ το ανοιχτό πράσινο των γατών κεντρίζει το ενδιαφέρον και δίνει φως.

Με αυτόν τον τρόπο ο πίνακας κινείται ανάμεσα σε δύο αντιθέσεις: τη ζωή και το θάνατο. Από τη μια το φως / η ζωή/ η κίνηση και από την άλλη το σκοτεινό/ η σήψη/ η στατικότητα. Το βασικό είναι πως οι γάτες εισβάλλουν βιαίως στο γηρασμένο κόσμο καταστρέφοντας τα πάντα- δες την καρέκλα που πέφτει και τις άλλες δυο πανζουρλισμένες πάνω στο ψυγείο με κίνδυνο να πέσουνε στα μαλλιά της άλλης-, στοιχεία που αποτελούν το  νόημα της φωτογράφισης.

Η νιότη που εισβάλλει σε έναν τελειωμένο κόσμο ανθρώπων των οποίων τις αντιδράσεις αδυνατούμε να δούμε καθώς ο θάνατος έχει μια μόνο όψη! Δεν χρειάζεται να αποτυπωθεί.

Στο κέντρο της εικόνας υπάρχει ένα κρεβάτι πάνω στο οποίο κάθεται ένα νεαρό αγόρι και ένας μεγαλύτερης ηλικίας άνδρας κοιμάται. Σε ολόκληρο το δωμάτιο επικρατεί το μπλε χρώμα με μόνη εξαίρεση τα αιωρούμενα πορτοκαλί χρυσόψαρα.

Σύμφωνα με τη Skoglund ‘’αν παραλειφθούν τα χρυσόψαρα, η εικόνα δε δείχνει τίποτα το ασυνήθιστο, απλά ένα δωμάτιο με δυο ανθρώπους στο κρεβάτι’’. Η ερμηνεία έρχεται και πάλι από την ίδια καθώς υποστηρίζει πως η φωτογραφία αποτελεί την ένωση δυο κόσμων: ενός με πραγματικές συνιστώσες και ενός άλλου που εισβάλει και παρεμβαίνει στον πρώτο.

Υπάρχουν, βέβαια, και άλλες εξηγήσεις που κινούνται γύρω από τη σεξουαλικότητα. Στοιχεία όπως ο χώρος- είναι ουσιαστικά μια κρεβατοκάμαρα- , το γυμνό- εκ πρώτης όψεως γιατί μπορεί να φοράει κάτι από κάτω- παιδί, το πεσμένο μαξιλάρι και το χρυσόψαρο πάνω σε αυτό (κάτω αριστερά στην εικόνα) και το δεύτερο άτομο , το οποίο κατά πάσα πιθανότητα είναι γυναίκα, συνηγορούν σε μια ερμηνεία σεξουαλικής αφύπνισης του αγοριού. Εντοπίζεται από αρκετούς ένα καλλιτεχνικό σχόλιο επάνω στη θεωρία του Freud, το οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Θα μπορούσε να ερμηνευθεί και ως ένα μήνυμα ενάντια στη κακομεταχείριση των παιδιών.

Το πιο όμορφο είναι, κατά τη δική μου γνώμη, πως συμβολίζει τα όνειρα της νεανικής ηλικίας, της επαναστατικής φύσης και του αυθορμητισμού.

Αποτελεί παραγγελία από το The Centre George Pompidou, στη Γαλλία με αφορμή την επέτειο 150 χρόνων εφεύρεσης της φωτογραφίας. Και εδώ, επικρατεί η κίνηση με κύριους πρωταγωνιστές ζώα, τις αλεπούδες. Ο χώρος του εστιατορίου είναι διακοσμημένος με γκρι χρώμα, έναν υποβλητικό πολυέλαιο στο κέντρο και παράθυρα χωρίς καμία θέα.

Πέρα από τα ζώα που δίνουν ζωή στην εικόνα, στο βάθος εντοπίζεται ένα ζευγάρι να δειπνεί και ένας σερβιτόρος. Αγνοούν παντελώς την επέλαση των αλεπούδων και είναι εφησυχασμένοι. Τα ζώα είναι άγρια, η κίνησή τους απειλητική- θυμίζουν τις ‘’ραδιενεργές γάτες’’ που είδαμε προηγουμένως- και αναζητούν επίμονα φαγητό, όλες στα κόκκινα.

Στο κέντρο εντοπίζεται και μια αλεπού της οποίας το χρώμα προσιδιάζει το γκρι του υπόλοιπου δωματίου, στοιχείο που μας θυμίζει το camouflage πολλών έμβιων όντων στη φύση. Η παρέμβασή τους κάνει την εικόνα σουρεαλιστική.

Στα λαϊκά παραμύθια οι αλεπούδες είναι τα πανούργα και αδηφάγα ζώα. Με αυτόν τον τρόπο εδώ θα μπορούσαν να συμβολίζουν την απουσία των υπόλοιπων ανθρώπων στο εστιατόριο, οι οποίοι είναι εγωϊστές, αρέσκονται στις συζητήσεις περί ‘’κοινωνικού ενδιαφέροντος’’και αποτελούν την προσωποποίηση της λατινικής φράσης ‘’homo lupus homini est’’ (=ο άνθρωπος είναι για τον άνθρωπο λύκος).

Υπάρχουν δύο φιγούρες, ο γαμπρός και η νύφη και το κέντρο βάρους δίνεται στη γαμήλια τούρτα. Το κόκκινο επικρατεί σε ολόκληρη τη φωτογραφία (κόκκινα ρούχα στις φιγούρες, κόκκινο κέικ). Όλα φαντάζουν τόσο ρομαντικά σε αυτή την εικόνα, ένας ευτυχισμένος γάμος, ένας γαμπρός που περιμένει μια νύφη για να τελεστεί το μυστήριο, με μοναδικό στοιχείο ανοικείωσης το πορτοκαλί έδαφος.

Αυτό φαίνεται να αποτελεί και εκ πρώτης άποψης το νόημα της φωτογράφισης. Όμως, αν παρατηρήσετε καλύτερα, το πόδι της νύφης «βουτάει»– εστίασε σε παρακαλώ και εγώ δυσκολεύτηκα-  στη πορτοκαλί «μαρμελάδα» του εδάφους. Γλυκιά η μαρμελάδα αλλά αποτελεί μια κολλώδη ουσία.

Η υποβόσκουσα ερμηνεία είναι αυτή. Η Skoglund κάνει με αυτόν τον τρόπο ένα σχόλιο στο θέμα του γάμου! Μέσα από αυτό το πολύ μικρό εμπόδιο της νύφης είναι σα να φωνάζει για τις παγίδες του γάμου.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τη Sandy Skoglund μπορείτε να επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα της:  http://www.sandyskoglund.com/