Αρχική

Αναλύοντας τον σημαντικότερο κώδικα επικοινωνίας που έχουμε δημιουργήσει από τότε που αρχίσαμε να είμαστε παραγωγικοί.

Η γλώσσα είναι το κυριότερο μέσο έκφρασης επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, και η δημιουργία της εκκινεί ήδη απ’ την απαρχή του ανθρώπινου πολιτισμού. Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι έτειναν να αναζητούν τρόπους να εκφραστούν με διάφορα μέσα (δημιουργία γλώσσας, γραφής, τέχνης κλπ.), τα οποία σήμερα αναγνωρίζουμε ως σημάδια πολιτισμού.

Σήμερα, κάθε φυλή διαθέτει διαφορετική γλώσσα, άρα και διαφορετικό τρόπο έκφρασης και σκέψης. Μπορούμε όμως να προσδιορίσουμε τι είναι η γλώσσα; Τι σημαίνει να “σημαίνει” κάτι;

Τα βασικά ζητήματα που σχετίζονται με τη γλώσσα είναι τέσσερα: η φύση της σημασίας, της χρήσης της γλώσσας, της γνώσης για τη γλώσσα και τη σχέση που έχει με την πραγματικότητα.

Ακόμη, σημαντική είναι η φύση της συνωνυμίας, η προέλευση της ίδιας της σημασίας και πώς μπορεί εντέλει κάθε σημασία να αποκτήσει κοινό. Φυσικά, είναι εξίσου σημαντικός ο τρόπος με τον οποίο συντίθεται (συντακτικό) μια πρόταση και τελικά αποκτά σημασία μέσω των διαφορετικών τμημάτων της.

Είναι επιπλέον απαραίτητο να συλλάβουμε την επικοινωνία μεταξύ των ομιλητών και των ακροατών, και πώς η γλώσσα χρησιμοποιείται σε κοινωνικό επίπεδο για να κατανοήσουμε τη λειτουργία της. Εν μέσω αυτής της λειτουργίας αποκαλύπτεται η σχέση της γλώσσας με τη σκέψη, την κωδικοποίηση και την αποκωδικοποίηση.

Βαρύνουσας σημασίας είναι βέβαια και η σχέση της αλήθειας και του κόσμου με την γλώσσα. Οι φιλόσοφοι ασχολήθηκαν κατά κόρον με το είδος των σημασιών που μπορούν να είναι πραγματικά αληθείς ή ψευδείς, εάν ας πούμε μια πρόταση χωρίς νόημα μπορεί να είναι αληθής ή όχι.

Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. η ρητορική και η διαλεκτική είχαν ραγδαία ανάπτυξη, πιθανότατα λόγω των σοφιστών, και το ενδιαφέρον για τα ζητήματα της γλώσσας αυξήθηκε. Ο Πρωταγόρας (σοφιστής) καλλιέργησε την «ορθοέπεια», δηλαδή την ορθή χρήση του προφορικού λόγου σύμφωνα με τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού.

Αργότερα, ο Σωκράτης στον διάλογο Φαίδρος παρουσιάζεται ως γνώστης πλήθους τεχνικών και εγχειριδίων ρητορικής. Έπειτα και ο σοφιστής Πρόδικος αναζήτησε την ετυμολογία των λέξεων, όπως έκανε κι ο Πλάτων στον διάλογο Κρατύλος .

Η ιστορία των λέξεων, η προέλευσή τους, οι συλλαβές και τα γράμματα, οδηγούν στο πρόβλημα της σχέσης της γλώσσας με την πραγματικότητα. Η γλώσσα αντανακλά την πραγματικότητα ή είναι αυτόνομη;

Στον Κρατύλο γίνεται φιλοσοφική ανάλυση στο πρόβλημα της σχέσης της γλώσσας με την πραγματικότητα. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η σχέση της γλώσσας με την πραγματικότητα είναι φυσική, άρα κάθε λέξη αναπαριστά ένα αντικείμενο. Το αντίθετο στηρίζει ο Ερμογένης, ότι η σχέση γλώσσας και πραγματικότητας είναι μια σύμβαση, δηλαδή δίνουμε ονόματα στα αντικείμενα ώστε να μπορούμε να συνεννοούμαστε.

Ο Σωκράτης ελέγχει τις δύο παραπάνω απόψεις αλλά δεν παίρνει σαφή θέση. Θα λέγαμε ότι ίσως προτιμά την πρώτη άποψη, τη φυσιοκρατική: από την αρχή, κάθε πράγμα έχει το δικό του όνομα γιατί ένα μυθικό πρόσωπο πολύ παλιά κατασκεύασε τα ονόματα με τη σωστή τους σημασία. Ωστόσο, πώς είναι δυνατόν να υπάρχει μία μόνο σχέση ανάμεσα στα ονόματα και τα αντικείμενα του κόσμου τα οποία μεταβάλλονται συνεχώς;

Σταθερή είναι η σχέση των ονομάτων με τα μοναδικά σταθερά, αμετάβλητα και αιώνια όντα που είναι οι Ιδέες οι οποίες όμως δεν βρίσκονται στον επίγειο κόσμο. Ο Κρατύλος είναι ένας δύσκολος διάλογος, με πολλά αμφίβολα σημεία και πολλές ερμηνείες.

Ωστόσο, σημαντική είναι και η συνεισφορά του Wittgenstein στο γλωσσολογικό ζήτημα. Η γλώσσα στο Tractatus Logico-Philosophicus μεταμφιέζει τη σκέψη και η αληθινή μορφή των σκέψεων αποκαλύπτεται από την τυπική (form al) ανάλυση των σύνθετων (com pound) προτάσεων της γλώσσας σε στοι­ χειώδεις (elem en tary ) προτάσεις.

Η τυπική ανάλυση είναι η εξέταση του κόσμου από μια καθαρά λογική οπτική. Σύμφωνα με αυτήν, η πραγματικό­ τητα προϋποτίθεται ως σύμπλεγμα γεγονότων που επιδέχονται μια συνεχή ανάλυση, ώσπου να βρεθούν τα έσχατα, ατομικά γεγονότα. Τα γεγονότα αυ­ τά ονομάζονται έσχατα (u ltim ate), λόγω του ότι δεν συνδέονται μεταξύ τους.

Συνολικά, κατανοεί κανείς ότι τα θέμα της γλώσσας είναι πολυδιάστατο, μιας και πολλοί προσπάθησαν να το αναλύσουν και να κατορθώσουν την ανακάλυψη της αλήθειας και της νόησης…

❝Language is the road map of a culture. It tells you where its people come from and where they are going.❞
‒Rita Mae Brown

Σχόλια