Γωγώ ΝταλλήΜιλήσαμε με το σκηνοθέτη του “Dolphin Man”, Λευτέρη Χαρίτο. για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, το Ζακ Μαγιόλ, τη θάλασσα και τα ντοκιμαντέρ.
Βλέποντας το “Dolphin Man” αισθάνεσαι μια απίστευτη ηρεμία. Μια εσωτερική γαλήνη που πηγάζει από το απέραντο γαλάζιο, την απόδραση σε μια άλλη υδάτινη διάσταση,και την αγάπη του Λευτέρη Χαρίτου για το σινεμά.
1Ποια ήταν η πρώτη φορά που ακούσατε το όνομα Ζακ Μαγιόλ;
Το είχα ακούσει πρώτη φορά όταν βγήκε το “Απέραντο Γαλάζιο“. Ήμουν 19 χρονών τότε, ανήκω και εγώ σε αυτή τη γενιά που λέγεται blue generation. Δεν ήμουν από εκείνους που ενθουσιάστηκαν με την ταινία, απλώς την είδα και είπα μια ωραία ταινία.
2Πώς προέκυψε η ιδέα για την ταινία τότε;
Η ιδέα ήταν των παραγωγών μου, της Anemon.Ήταν να γίνει μια άλλη ταινία για τους Σφουγγαράδες της Καλύμνου, στο brainstorming όμως όταν δεν κατάφερε να υλοποιηθεί αυτό, προέκυψε ο Μαγιόλ.
3To «Dolphin Man» είναι μια απαιτητική παραγωγή. Πόσο καιρό χρειάστηκε περίπου για να γυριστεί;
Τρία χρόνια από τη σύλληψη μέχρι την παράδοση. Μια ιδιαιτερότητα που έχουν τα ντοκιμαντέρ είναι ότι δεν έχουν μεγάλα συνεργεία και τη δουλειά την κάνουν δύο, τρείς άνθρωποι. Είναι σχεδόν οικογενειακή υπόθεση το να κάνεις ένα ντοκιμαντέρ όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παγκοσμίως και το budjet είναι μεγάλο. Το επίπεδο του ντοκιμαντέρ έχει φτάσει πολύ ψηλά, οπότε τα γυρίσματα είναι απαιτητικά. Σίγουρα όμως υπάρχουν πολύ πιο δύσκολες παραγωγές .
4Στο “Dolphin Man” βλέπουμε μια σύγκρουση. Από την μια υπάρχει η αδρεναλίνη και από την άλλη η απόλυτη ηρεμία. Πώς καταφέρατε να ισορροπήσετε αυτή την αίσθηση;
Είναι τα δύο άκρα του πράγματος. Η κατάδυση δεν είναι άθλημα. Ο ίδιος ο Μαγιόλ έλεγε ότι δεν είναι άθλημα. Και μόνο αν αγαπάς τη θάλασσα μπορείς να το προσεγγίσεις αυτό είτε σαν άθλημα είτε σαν κάτι που κάνεις για ευχαρίστηση. Αυτό που κατάλαβε ο Μαγιόλ είναι ότι για να συμβεί αυτή η διαδικασία είτε κατέβεις στα 20 μέτρα ή στα 200 για να κάνεις ρεκόρ, στην πραγματικότητα απαιτείται ο ίδιος βαθμός ηρεμίας και χαλάρωσης. Αλλά σίγουρα είναι κάτι που όταν το βλέπεις απέξω υπάρχει ανδρεναλίνη. Δεν είναι όμως σπορ ανδρεναλίνης σε καμία περίπτωση.
Ο Μαγιόλ έφερε αυτή την επανάσταση.Ήταν ο πρώτος που είπε ότι πρώτα μέσα από το μυαλό πρέπει να προσεγγίσουμε την όλη κατάσταση της άπνοιας και όχι να βουτήξουμε στο νερό επειδή έχουμε σωματικά προσόντα ή μεγάλα πνευμόνια. Βασικό συστατικό της ταινίας είναι η ηρεμία αν και προσπαθήσαμε να κρατήσουμε το θεατή σε εγρήγορση.
5Τι σας έκανε εντύπωση σχετικά με τη ζωή και την προσωπικότητα του Μαγιόλ;
Νομίζω ότι με ενέπνευσε το πάθος που είχε. Όλοι οι μεγάλοι άνθρωποι που έμειναν στην ιστορία είχαν πάθος για κάτι συγκεκριμένο και το κυνήγησαν σε όλη τους τη ζωή. Αυτό έκανε και ο Μαγιόλ. Και στο βωμό αυτού πάτησαν και τα αρνητικά του. Είναι ένας άνθρωπος που αφιέρωσε όλη του τη ζωή σε αυτό. Σίγουρα ένας άνθρωπος που δίνει όλη του τη ζωή σε ένα πράγμα έχει προβλήματα.
Είναι ανισόρροπο να εστιάζεις κάπου και να αφήνεις όλα τα υπόλοιπα απέξω παρόλα αυτά θεωρώ ότι η γη γυρίζει και εξαιτίας αυτών των ανθρώπων. Αυτό που με γοήτευσε πολύ στο Μαγιόλ ήταν η σωματικότητα και ότι αυτό που έκανε είχε να κάνει πολύ με το σώμα, την αντοχή και τη δύναμη. Και από την άλλη είχε αυτή την πνευματική διάσταση που τον ενδιέφερε πολύ.
Ήταν ένας άνθρωπος που είχε πολλά πάθη (δεν μου αρέσει πολύ η λέξη) απλώς ήταν μια παράξενη προσωπικότητα με μεγάλο εγώ, πολλές γυναίκες, και πολλές αδυναμίες. Δεν μπορούσε να είναι δεύτερος.
6Γιατί επιλέξατε ως αφηγητή τον Ζαν Μαρκ Μπάρ, προκειμένου να υπάρχει μια κινηματογραφική συνοχή με το «Απέραντο γαλάζιο» ; Πώς ήταν η συνεργασία σας;
Είναι φοβερός επαγγελματίας και έμαθα πολλά από αυτόν. Θαυμάζω τον επαγγελματισμό του. Η επιλογή του ήταν ήταν μια εξαιρετική ιδέα της στιγμής. Αρχικά του πήραμε συνέντευξη για την ταινία αλλά από εκεί και πέρα είδαμε ότι είχαμε κάτι πολύ δυνατό μπροστά στα μάτια μας και κάπως έτσι η συνεργασία μας ήρθε και έδεσε. Είναι πολύ σημαντικό ότι του άρεσε η ταινία και ένιωσε ότι επιτελούς ότι έρχεται η δικαιοσύνη για αυτόν τον άνθρωπο που λέγεται Ζακ Μαγιόλ ,γιατί το “Απέραντο Γαλάζιο” ήταν τρομερή μυθοπλασία.
7Γιατί ντοκιμαντέρ και όχι ταινία ;
Πολλοί παραγωγοί το είχαν σκεφτεί και το είχαν μοιραστεί μαζί μου σε συζητήσεις. Ωστόσο όσο δεν σου προτείνουν κάτι σοβαρά για να νιώσεις ότι είναι πραγματικό δεν μπαίνεις στη διαδικασία να το σκεφτείς. Αν μου έδιναν ένα γνωστό ηθοποιό και ένα μεγάλο budjet γιατί όχι;
8Ντοκιμαντέρ vs ταινίες. Ποιος κερδίζει ;
Νομίζω ότι οι θεατές δεν ξέρουν τι είναι το ντοκιμαντέρ. Το ντοκιμαντέρ είναι ένα είδος που είναι σε τρομερή άνθηση. Πιστεύω ότι είναι το next best thing και εξελίσσεται σιγά σιγά. Ο κόσμος θα κουραστεί από τη μυθοπλασία και ήδη έχει αρχίσει να στρέφεται στις σειρές που είναι πιο απαιτητικές. Μας αρέσει να βλέπουμε κάτι που ξέρουμε ότι είναι εν μέρει αληθινό. Το “Dolphin man” είναι μια συγκινητική ταινία. Είναι ωραίο να σε συγκινεί κάτι αληθινό.
Τα ντοκιμαντέρ έχουν ένα συγκεκριμένο μοτίβο από το οποίο δεν μπορείς να ξεφύγεις. Είναι πιο δύσκολο είδος. Οι ταινίες μυθοπλασίας δεν πάνε ιδιαίτερα καλά τελευταία σε αντίθεση με τα ντοκιμαντέρ που γίνονται ολοένα και πιο ενδιαφέροντα. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι το ντοκιμαντέρ ξέρεις ότι άπτεται της πραγματικότητας, στη μυθοπλασία μπαίνει το προσωπικό όραμα κάποιων ανθρώπων που είναι φανταστικό.
Η φαντασία σαφώς είναι ωραία είναι αλλά έχει αρχίσει να γίνεται προβληματική. Ο κόσμος μέσω των ριάλιτι ολοένα και περισσότερο αναζητά κάτι που είναι πραγματικό. Εξάλλου οι ταινίες που κάνουν τα περισσότερα εισιτήρια είναι αυτές που βασίζονται σε αληθινά γεγονότα.
9Στην ταινία ακούγεται ότι οι άνθρωποι της θάλασσας δεν είναι φυσιολογικοί. Αληθεύει;
Δεν είναι. Είναι φυσιολογικό να πηγαίνεις κάτω από το νερό στο σκοτάδι και στην ησυχία; Για οποιοδήποτε σπορ θα μπορούσα να βρω μια δικαιολογία. Αυτό είναι extreme αλλά με την έννοια που λέει και ένας δύτης στην ταινία. “Είναι μια βουτιά μέσα σου γιατί αν μπεις σε μια απομόνωση αναγκαστικά θα δεις μέσα σου, είτε το θες είτε όχι και μάλιστα κρατώντας την αναπνοή σου.”
Πηγαίνεις στο βυθό που είναι ανεξερεύνητος, -ο άνθρωπος έχει εξερευνήσει περισσότερο το διάστημα παρά το βυθό- , και κατεβαίνεις με μια ανάσα με κίνδυνο τα πάντα.
Τώρα γιατί το κάνουν; Νιώθουν μια ακατανίκητη ανάγκη να μείνουν εκεί. Καταδύεσαι και μένεις εκεί. Στο τέλος του «Απέραντου γαλάζιου» περιγράφεται ακριβώς αυτή την αίσθηση. Η απόδραση με το δελφίνι είναι ουσιαστικά μια μεταφορά που πολλοί δύτες αισθάνονται. Είναι τόσο μαγική εμπειρία που αν καταφέρεις να κρατήσεις την αναπνοή σου, θες να συνεχίσεις να μένεις εκεί και να μην έρθεις ποτέ στην επιφάνεια.Το πιο σημαντικό δεν είναι να πας πιο βαθιά αλλά να βρεις ένα νόημα να βγεις στην επιφάνεια.
10Η ταινία έχει φιλοσοφικές προεκτάσεις. Μιλά για την αρχέγονη ζωή του ανθρώπου με τη θάλασσα. Τα κείμενα του Μαγιόλ σας ενέπνευσαν να ακολουθήσετε αυτή την προσέγγιση ή ήταν δική σας επιλογή;
Κάθε ταινία σου θες να αγγίξει το κοινό. Εγώ έκανα μια ταινία και όχι ντοκιμαντέρ και επιμένω σε αυτό. Αυτό που προσπάθησα να κάνω είναι μια ταινία που να τη βλέπεις και να μην λες ότι είναι ντοκιμαντέρ αλλά να υπάρχει μια αφήγηση.
Ο Μαγιόλ είχε μια ιδιαιτερότητα δεν έγραφε ποτέ προσωπικά. Οπότε κάναμε ένα πολύ αναλυτικό ψάξιμο του βιβλίου για να βρεθούν οι λέξεις. Πολλές φορές μπήκα στον πειρασμό να γράψω κάτι δικό μου σαν να ήμουν ο Μαγιόλ αλλά υπάρχει ένας ηθικός κανόνας που τον τηρήσαμε. Αυτό δεν θα το καταλάβαινε κανείς, όμως δεν είχε νόημα.Έπρεπε ο θεατής να καταλάβει ότι η ταινία στηριζόταν στα λόγια του Μαγιόλ. Αποφάσισα πολύ νωρίς ότι ήθελα ο Μαγιόλ να αφηγείται την ιστορία του, ότι θα υπάρχει ένας ηθοποιός που θα τον υποδύεται. Άρα η αφήγηση θα ήταν σε πρώτο πρόσωπο για να αισθάνεται ο θεατής ότι τον έχει συνέχεια στο μυαλό του και του μιλάει, ότι τον παίρνει από το χέρι και τον ταξιδεύει.
Ως προς τη φιλοσοφική διάσταση, ο Μαγιόλ δεν έγραφε έτσι, απλώς είναι η ατμόσφαιρα της ταινίας που δημιούργησε αυτή τη διάσταση. Ο συνδυασμός μουσικής και εικόνας. Θεωρήσαμε ότι μόνο αν υπάρχει αυτή η διάσταση η ταινία θα στέκεται. Με ενδιέφερε να παρασύρω το θεατή με το προσωπικό στοιχείο.
11To “Dolphin Man” είναι ένα ταξίδι στη ζωή του Μαγιόλ. Ωστόσο, ήταν και για εσάς ένα ταξίδι.Τι γεύση σας άφησε; Σας επηρέασε ότι ασχοληθήκατε τόσο πολύ με μια άλλη προσωπικότητα;
Με έτρωγε διαρκώς σαν σκέψη και δεν υπήρχε σαββατοκύριακο που να μην το σκεφτόμουνα παρόλο που ήμουν απασχολημένος και με άλλες δουλειές. Αλλά αυτό είναι κάτι που το παθαίνεις με την ταινία όχι με το Μαγιόλ. Δεν αισθάνθηκα ότι μπαίνω τόσο πολύ στη ζωή ενός ανθρώπου. Δεν μπορώ να μιλήσω για αυτό απέξω. Πώς είναι να βάζεις κάτω το κεφάλι και πηγαίνεις χωρίς να μπορείς να πάρεις ανάσα . Έτσι ένιωθα. Είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μου γεγονός που τα έκανε όλα πιο απαιτητικά.
Ήμουν πάρα πολύ μέσα σε όλο αυτό και απλά πήγαινα. Η δυσκολία ήταν το γεγονός ότι είναι ένα πολυπρόσωπο πρότζεκτ και από άποψη ανθρώπων είχα 7 παραγωγούς πάνω από το κεφάλι μου σε διάφορες χώρες.
Ήθελα να κάνω μια ταινία για να τη δουν όλοι. Δεν ήθελα να κάνω μια ψυχρή ταινία. Με ενδιέφερε το φιλοσοφικό, το ποιητικό, το ταξιδιάρικο κομμάτι αλλά ήθελα να συνδυαστούν με ένα τρόπο που να μην αποκλείονται κοινά και να είναι κατανοητή. Δεν ξέρω αν το κατάφερα αλλά αυτός ήταν ο σκοπός μου. Δεν ήθελα να βγει μια ταινία που είναι μονόχνοτη ή βαρετή.
12Ποια είναι η σχέση σου με τη θάλασσα και τι άλλαξε μετά την ταινία.
Δεν έχω κάποια ιδιαίτερη σχέση. Μου αρέσει να κολυμπάω γιατί είμαστε στην Ελλάδα.
Ναι, άλλαξε.Ότι δεν θα βουτήξω ποτέ, δεν υπάρχει καμία περίπτωση. Γνώρισα πολύ κόσμο που ήθελε να μου μάθει αλλά όχι δεν πρόκειται. Πολλές φορές ταυτίζεις το σκηνοθέτη με την ταινία. Δεν βούτηξα ποτέ στο γύρισμα.
Είμαι ένας άνθρωπος που αγαπά πολύ τον κινηματογράφο. Αν το θέμα μου ήταν το κακό θα έκανα μια πολύ κακιά ταινία. Η αγάπη μου για το σινεμά κάνει την ταινία μου να φαίνεται ότι αγαπώ τη θάλασσα.
13Γιατί να δει κανείς το “Dolphin Man”;
Ο Φελίνι είχε πει σε μια συνέντευξη τύπου ότι δεν θέλει να ξέρει την ταινία του, τι έχε κάνει. Και αυτό ισχύει για τους δημιουργούς. Δεν θα έκανα μια ταινία που θα απευθυνόταν σε πολύ λίγους. Δεν με ενδιαφέρει αυτό το είδος κινηματογράφου και δεν μπορώ να το κάνω.
Τo “Dolphin man” είναι ένα πόνημα αγάπης για πάρα πολλούς ανθρώπους και καταρχήν για την εταιρεία παραγωγής. Μια ταινία που αισθάνθηκαν όλοι πολλή αγάπη και ήθελαν να πετύχει, οπότε όλοι έδιναν το μάξιμουμ των δυνάμεων τους. Απλώς ξέρεις ο σκηνοθέτης έχει τη μπαγκέτα, που κάπως την κατευθύνει.
Είναι μια ταινία που προσπάθησα να συγκεράσω πολλά πράγματα, την αγάπη για τη θάλασσα, τη σχέση με τον πατέρα, το θάνατο κάτω από την ίδια στέγη γιατί μέσα σε όλα αυτά ο θεατής θα βρει κάτι δικό του.Οπότε όταν βλέπω ότι συσχετίζονται με κάποιο τρόπο νιώθω ότι πέτυχα. Άκουσα από κάποιους να λένε ότι δεν περίμενα να δω μια ιστορία με ένα δύτη και να κλαίω. Δουλεύουμε τρία χρόνια για τα 30 δευτερόλεπτα που θα ακούσουμε κάποιον να λέει πήγαινε να το δεις.
Το “Dolphin Man” κυκλοφόρησε τις κινηματογραφικές αίθουσες την Πέμπτη 1 Φεβρουαρίου.