Κωνσταντίνα ΚαντζιούΠως μερικά αποσπάσματα της γραφής του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα συνοψίζουν όλα όσα αξίζουν τον καθημερινό μας κάματο.
Ο Νίκος Καζαντζάκης (Ηράκλειο Κρήτης, 18 Φεβρουαρίου/3 Μαρτίου 1883 – Φράιμπουργκ, 26 Οκτωβρίου 1957) ήταν Έλληνας συγγραφέας, πεζογράφος, λογοτέχνης μυθιστοριογράφος, δημοσιογράφος, πολιτικός, μουσικός, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και φιλόσοφος, με πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό έργο.
Αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο μεταφρασμένος παγκοσμίως.
Μα πέρα από το βιογραφικό κάθε δημιουργού που εμπνέει και ωθεί τον συγγραφέα να δημιουργήσει κάθε κομμάτι του λογοτεχνικού έργου του, αυτά τα κομμάτια είναι που εμπνέουν με τη σειρά τους τον αναγνώστη και τον κάνουν να ταυτίζεται μαζί τους.
Ο Καζαντζάκης συγκεκριμένα προτάθηκε ως πρόσωπο προς αφορισμό από την εκκλησία το 1955 για το περιεχόμενο των βιβλίων του, το οποίο θεωρήθηκε αντιχριστιανικό και βλάσφημο, καθώς σε πολλά από αυτά παρουσίαζε την ανθρώπινη πλευρά του Χριστού ως την κυρίαρχη φύση του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η Ιερά Σύνοδος με σχετικό έγγραφο να ζητήσει από την κυβέρνηση να απαγορεύσει την κυκλοφορία των βιβλίων του.
Ο τότε πατριάρχης Αθηναγόρας, όμως, δεν ενέκρινε τον αφορισμό του συγγραφέα και το ζήτημα έκλεισε.
Ενώ η ίδια η γενέτειρά του τον πολεμούσε, στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στη Βιέννη στις 28 Ιουνίου 1956 λαμβάνει το Παγκόσμιο Βραβείο Ειρήνης.
Ο Αλμπέρ Καμύ, ο οποίος πήρε το Νομπέλ το 1957, σε γράμμα του προς την Ελένη Ν. Καζαντζάκη ανέφερε χαρακτηριστικά : “… Και ακόμα δεν ξεχνώ πως τη μέρα που λυπόμουν να δεχθώ μια διάκριση, που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο..”
Αποσπάσματα που θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε στους δύσκολους καιρούς μας.
- Δεν ελπίζω τίποτα. Δεν φοβάμαι τίποτα. Είμαι λέφτερος
Η συγκεκριμένη φράση είναι χαραγμένη στον τάφο του συγγραφέα στην Τάπια Μαρτινέγκο στο Ηράκλειο Κρήτης, πάνω στα βενετσιάνικα τείχη. Φημολογείται ότι το απόφθεγμα αυτό που εμφανίζεται στο βιβλίο Ασκητική είναι η ελεύθερη μετάφραση του Νίκου Καζαντζάκη σε αρχαιοελληνική απόδοση του Λουκιανού του βίου και των φιλοσοφικών αποφθεγμάτων του Δημώνακτα με τίτλο «Βίος τοῦ Δημώνακτος». Εκφράζει την μεταφυσική αγωνία εν ζωή η οποία λόγω ανικανότητας για γνώση καταλήγει σε μια απελευθερωτική ματαιότητα.
2. Ο σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος
Μια ζωή χωρίς δυσκολίες, χωρίς λαχάνιασμα, χωρίς ζόρι είναι μια ζωή χωρίς ανηφόρες. Τότε πρέπει ο άνθρωπος να ξέρει πως έχει πάρει λάθος δρόμο, αν επιζητεί τη σωτηρία του.
3. Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε
Η διαπιστωμένη μικρή διάρκεια της ζωής μπροστά στην αιωνιότητα που υπόσχεται η ψυχή δεν πρέπει να φοβίζει τον άνθρωπο, γιατί σε αυτό το μικρό διάστημα είναι αρκετό για να ευτυχίσει, να αγαπήσει, να αγαπηθεί και να θαυματουργήσει.
4. Είδα κάποτε μια μέλισσα πνιγμένη μέσα στο μέλι και κατάλαβα
Η αφθονία δεν είναι η λύση σε όλα μας τα προβλήματα, είτε αυτή είναι αφθονία χρημάτων, είτε υλικών αγαθών, είτε συναναστροφών. Η λιτότητα και οι σωστές επιλογές είναι αυτές που θα χαράξουν το ανηφορικό μας μονοπάτι για να το περπατήσουμε. Όπως η μέλισσα προσφέρει το προϊόν της δούλεψης της που είναι το μέλι, όταν επαίρεται και το κρατά όλο για εκείνη, τότε αυτό είναι ικανό να την πνίξει.
5. Τι φοβερός ανήφορος από τον πίθηκο στον άνθρωπο, από τον άνθρωπο στον Θεό
Σε αυτό το απόφθεγμα ο συγγραφέας δείχνει τις επιρροές του από τον Νίτσε. Ο Νίτσε στο έργο του “Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα” μιλά για τις ενέργειες που πρέπει να κάνει ο απλός άνθρωπος για να εξελιχθεί σε Υπεράνθρωπο φτάνοντας στο να γίνει ο Θεός του εαυτού του. Ο Καζαντζάκης παρόλο που φαίνεται επηρεασμένος από το συγκεκριμένο έργο διατυπώνει τη φράση αυτή με μεγαλύτερη ασάφεια, εφόσον δεν διευκρινίζει εάν ο άνθρωπος φτάνει στο εξελικτικό μονοπάτι που ακολουθεί στο να γίνει Θεός ή απλά να εναρμονιστεί με τον Θεό του.
6. Δεν τον φοβάμαι το Θεό, αυτός καταλαβαίνει και συχωρνάει. Τους ανθρώπους φοβάμαι. Αυτοί δεν καταλαβαίνουν και δε συχωρνούν
Το θεϊκό έλεος αντισταθμίζεται με την ανθρώπινη σκληρότητα απέναντι στο λάθος. Η έλλειψη κατανόησης από τους συνανθρώπους μας και η άκαμπτη αυστηρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν κάθε παραστράτημα είναι μέρος μιας καθολικής επίκρισης που θα δεχθούμε είτε το θέλουμε είτε όχι, δυστυχώς.
7. Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες· αυτή ‘ναι η ανώτατη λευτεριά, η πιο αψηλή, όπου με δυσκολία αναπνέει ο άνθρωπος. Αντέχεις;
Η μέρα που θα στηρίζεται ο καθένας στη δύναμη του, όπως αυτή ορίζεται στην εκάστοτε περίπτωση, είναι η μέρα της απόλυτης ελευθερίας του. Οι επικαλούμενοι ως σωτήρες του είναι αυτοί που πρώτοι θα επισκιάσουν τη σωτηρία του, σε περίπτωση που αθετήσει τους όρους της σωτηρίας του.
8. Υπάρχει στον κόσμο τούτον ένας μυστικός νόμος – αν δεν υπήρχε, ο κόσμος θα ‘ταν από χιλιάδες χρόνια χαμένος – σκληρός κι απαραβίαστος: το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικάται.
Η αισιοδοξία για ένα καλύτερο αύριο επικροτείται. Είναι στο συθέμελα του κόσμου γραμμένο να κυριαρχεί το καλό, οπότε αξίζει να ελπίζουμε σε αυτό και να το αναμένουμε παρόλες τις κακουχίες.
9. Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ…
Η αποκέντρωση του εαυτού είναι αυτή που μας δίδει τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε πως ο συνάνθρωπος μας είμαστε εμείς και εμείς είμαστε ένα κομμάτι του. Η ευγένεια και η καλή διάθεση απέναντι στον συνάνθρωπο είναι μια καλή αρχή για να φτάσουμε στο να τον αγαπήσουμε αληθινά.
10. Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή
Το χάος πριν τη γέννηση και την αίσθηση του υπάρχειν μαζί με το χάος μετά τον θάνατο είναι δύο ασυνείδητες καταστάσεις, το μεσοδιάστημα του φωτός που βιώνουμε ως τη ζωή μας αξίζει να αξιοποιήσουμε στο έπακρο.
+1 Δε ζυγιάζω, δε μετρώ, δε βολεύομαι! Ακολουθώ το βαθύ μου χτυποκάρδι
H συνεχής αναζήτηση της ψυχής για την πνευματική ολοκλήρωση δεν επήλθε από κανένα στυγνό ζύγιασμα, από κανένα τυπικό μέτρημα και από κανένα μιρκοαστικό βόλεμα. Η ανήσυχη ψυχή μαζεύει εφόδια για να αναζητά, να ακολουθεί το ένστικτο, να χτίζει για να γκρεμίσει και να χτίσει ξανά πάνω στα συντρίμμια της.