Σταύρος ΓεννίτσαρηςΗ εκλογική νίκη του Τραμπ ως μία ακόμα ένδειξη της κρίσης αντιπροσώπευσης και της τάσης αποστροφής των “από κάτω” από το πολιτικό κατεστημένο.
Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει κανέναν. Ήρθε ως συνέχεια και λογικό επόμενο μίας σειράς εκλογικών αποτελεσμάτων στον δυτικό κόσμο τα τελευταία 15 χρόνια.
Μια σειρά εκλογικών αποτελεσμάτων που δεν ακολουθούν τις ίδιες τάσεις και με διαφορετικά χαρακτηριστικά όσον αφορά την κατεύθυνση, δεξιά ή αριστερή στον πολιτικό χάρτη.
Η μόνη κοινή συνισταμένη των εκλογικών αυτών αποτελεσμάτων δεν είναι άλλη από την άρνηση που εμφανίζουν οι κοινωνίες στο να ψηφίσουν αυτό που ζητείται – στα όρια της απαίτησης – σε όλους τους τόνους από το κοινωνικό κατεστημένο.
Η αιτία βρίσκεται στις πολιτικές της τυφλής αγοραίας παγκοσμιοποίησης. Από τη χρυσή εποχή του μεταπολεμικού καπιταλισμού με τις σοσιαλδημοκρατικές και κεϋνσιανές πολιτικές, περάσαμε βίαια τη δεκαετία του ’90 στις πολιτικές του νεοφιλευθερισμού και της ανεξέλεγκτης οικονομικής απελευθέρωσης.
Η οικονομία επικράτησε της πολιτικής. Καταργήθηκε ο ρυθμιστικός και παρεμβατικός ρόλος του κράτους, ξηλώθηκε το κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ κράτους, κεφαλαίου και εργασίας και πραγματοποιήθηκε μια βίαιη αναδιανομή πλούτου προς όφελος των «από πάνω».
Η παγκοσμιοποίηση προϋπήρχε της κρίσης. Όμως, η μεγάλη δομική κρίση του 2008, επιτάχυνε και μεγέθυνε τα αποτελέσματα των πολιτικών της παγκοσμιοποίησης.
Ο τελικός απολογισμός είναι η απομόνωση των “από κάτω” κοινωνικών στρωμάτων από την πορεία της οικονομίας, μια τεράστια καταστροφή ανθρώπινου και υλικού κεφαλαίου και η ανεπανόρθωτη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού.
Μια τέτοια πολιτική είναι αυτονόητο ότι θα επιφέρει την ανυπακοή στις παρεναίσεις των εκπροσώπων της «ορθής σκέψης» και την κατεύθυνση των εκλογικών σωμάτων σε κόμματα, πρόσωπα και επιλογές που φέρουν το μανδύα του αντισυστημικού ή πράγματι πρεσβεύουν αντιλήψεις διαφορετικές από τις κατεστημένες.
Το βρετανικό δημοψήφισμα του καλοκαιριού, το ελληνικό δημοψήφισμα του 2015, η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του Μαΐου του 2012, η νίκη του Ομπάμα επί της Κλίντον το 2008 και το φαινόμενο Σάντερς στις προκριματικές εκλογές του δημοκρατικού κόμματος είναι κάποια παραδείγματα αυτής της τάσης που μοιάζει να παγιώνεται στις δυτικές κοινωνίες.
Η εκλογή του Τραμπ ήταν το τελευταίο δείγμα αυτής της τάσης, που ίσως ακολουθηθεί από μία πιθανή επικράτηση της Λεπέν στη Γαλλία και των ακροδεξιών εθνικιστών στη Γερμανία.
Η αλήθεια είναι πως την κατεύθυνση της απρόβλεπτης αυτής ψήφου των εκλεκτορικών σωμάτων στις δυτικές κοινωνίες μοιάζει να την κερδίζει η ακροδεξιά.
Όπως έλεγε ο Γκράμσι «Ο παλιός κόσμος πεθαίνει και ο νέος κόσμος πασχίζει να γεννηθεί. Τώρα είναι η εποχή των τεράτων». Αυτά τα τέρατα βλέπουμε να παίρνουν κεφάλι σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο.
Η συγκεκριμένη εποχή διαφαίνεται ανησυχητικά απρόβλεπτη έως επικίνδυνη. Το θέμα είναι αν εμείς θα κάτσουμε να παρακολουθούμε απαθείς και δήθεν σοκαρισμένοι το έργο των τεράτων που ξεπηδούν από τις κάλπες.
Η μόνη διέξοδος είναι να περάσουμε γρήγορα στο καινούριο κόσμο και να αφήσουμε πίσω την εποχή των τεράτων.
Το βασικό ερώτημα είναι ποια θα είναι η κατεύθυνση του νέου που γεννιέται ή αναμένεται να γεννηθεί.
Σίγουρα η απάντηση δε μπορεί να είναι Back to the future. Η χρυσή εποχή του κοινωνικού συμβολαίου και της ρύθμισης έχει πια παρέλθει.
Οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού δοκιμάστηκαν και έχουν φέρει το καπιταλιστικό σύστημα στα όρια του, συμπιέζοντας τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου και αυξάνοντας τη συχνότητα των περιοδικών και των δομικών του κρίσεων.
Δεν υπάρχουν μόνο η σοσιαλδημοκρατία και η κεντροδεξιά της αγοραίας παγκοσμιοποίησης και της απορρύθμισης. Αυτές είναι που αναδεικνύουν και την ακροδεξιά του ρατσισμού, του εθνικισμού και της εθνικής περιχαράκωσης.
Όπως και στις αμερικάνικες εκλογές, δεν υπήρχαν μόνο η εκπρόσωπος του πολιτικού κατεστημένου και της στρεβλής παγκοσμιοποίησης Χίλαρι Κλίντον και ο οπαδός του κοινωνικού δαρβινισμού και της αποστροφής απέναντι στους αδυνάτους Ντόναλντ Τραμπ.
Η αποκεντρωμένη, οικολογική, κοινωνική οικονομία της αποανάπτυξης και της μη μεγέθυνσης αποτελεί μια βιώσιμη επιλογή και έναν πιθανό μετασχηματισμό του καπιταλιστικού συστήματος. Ενώ, ζωντανή παραμένει και η δυνατότητα της σοσιαλιστικής προοπτικής.
Οι δύο τελευταίες προϋποθέτουν την επανασύνδεση των κοινωνικών κινημάτων και των κοινωνικών στρωμάτων που βιώνουν τα αποτελέσματα των προαναφερόμενων πολιτικών αρχικά μεταξύ τους και εν συνεχεία με την πολιτική και το σύστημα λήψης αποφάσεων.