Κυριάκος ΒλάχοςΗ αβάσταχτη διαχρονικότητα των Mean Girls…
Έχουν περάσει περίπου δώδεκα χρόνια από τότε που το Mean Girls βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες σημειώνοντας επιτυχία, και ενώ εκ πρώτης όψεως πρόκειται για μία εφηβική σαχλαμαρίτσα με πρωταγωνίστρια την γελοιοποιημένη πια Lindsay Lohan, είναι αναμφισβήτητα μια κατσαρίδα στην πυρηνική έκρηξη των εμπορικών chick flicks και μια πολύτιμη κληρονομιά των σχετικών memes και gifs εις τους αιώνας των αιώνων.
Η μεγάλη απήχηση της συγκεκριμένης ταινίας σε διαφορετικά ηλικιακά κοινά και η επιρροή της από και προς την λαϊκή κουλτούρα δεν μπορούν φυσικά να είναι τυχαία, ενώ η «σοβαρότερη» επαγγελματική σταδιοδρομία των πρωταγωνιστών της αποδεικνύει έμμεσα μια προσεγμένη επιλογή του cast της, πέρα τα good looks που αναμφισβήτητα διαθέτουν.
Η Cady Heron, παιδί ζωολόγων, μεγαλωμένη με κατ’οίκον εκπαίδευση στην ζούγκλα της Αφρικής, μετακομίζει στα πλούσια Αμερικανικά προάστια και βιαίως έρχεται αντιμέτωπη με την ζούγκλα της λυκειακής πραγματικότητας. Εκεί συνειδητοποιεί πως η επιβίωση του ισχυρότερου έχει άλλα μέτρα και σταθμά και η προσαρμογή της στο καινούριο της περιβάλλον συμβαίνει με έναν τρόπο που καταπίνει κάθε αυθεντικό στοιχείο του χαρακτήρα της παρά τις αρχικές παιχνιδιάρικες –αν και όχι τόσο αγαθές- προθέσεις της.
Προσανατολισμένο κυρίως στον κόσμο των έφηβων κοριτσιών το σενάριο πραγματεύεται την δημοτικότητα και την δύναμη που κατακτούν οι εγωκεντρικές και επιφανειακών ενδιαφερόντων κοπέλες που αποδέχονται πολύ εύκολα τον υποβιβασμό της γυναικείας φύσης τους ξοδεύοντας τον περισσότερο χρόνο τους σε στερεοτυπικές ενασχολήσεις του «αδύναμου» φύλου τους προκειμένου να αποκτήσουν την πολυπόθητη λαοφιλία που φαίνεται να είναι το παν σε έναν κόσμο που περιστρέφεται γύρω από την εικόνα του αψεγάδιαστου και του κονσερβοποιημένου.
Τοποθετημένη σε ένα ηλικιακό πλαίσιο όπου οι σεξουαλικές ορμές βρίσκονται στο ζενίθ τους, η ταινία προβάλλει την στενάχωρη πλην αληθινή πλευρά της φθηνής αντιμετώπισης των σεξουαλικών σχέσεων, την εμπλοκή τους σε παιχνίδια ιεραρχίας και «ιδιοκτησίας» και την ηθελημένο και συνειδητό εξευτελισμό του γυναικείου φύλου στο κυνήγι του ζευγαρώματος, τόσο στυλιστικά όσο και σε επίπεδο συμπεριφοράς, δίνοντας συνέχεια σε μια σεξιστική πραγματικότητα που καλλιεργείται σε μεγαλύτερο βαθμό από το θύμα παρά από τον θύτη.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσες είναι οι σουρεαλιστικές σκηνές όπου η κοινωνία του Αμερικανικού λυκείου παραλληλίζεται με την πραγματικότητα της Αφρικανικής ζούγκλας. Οι μαθητές παρουσιάζονται σαν άγρια αρπαχτικά δείχνοντας την πραγματική κατάσταση που επικρατεί πίσω από το εξαιρετικό καμουφλάζ της υποτιθέμενης πολιτισμένης τους ταυτότητας. Έχοντας απορρίψει όλα τα ζωώδη ένστικτα που τυγχάνουν λειτουργικής φύσεως, ενστερνίζονται και διατηρούν αυτά που θα έπρεπε πρώτα να αποβληθούν.
To the point θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς και τις σκηνές που εξελίσσονται στο εσωτερικό του σπιτιού της Regina George, της queen bee της συγκεκριμένης ταινίας, όπου κανείς μπορεί να διακρίνει μια μητέρα που ξεπερνάει συνεχώς τα όρια προσπαθώντας να γίνει κουλ και να ρουφήξει την πάλαι ποτέ νιότη της από τις παρέες και την ζωή της κόρης της, την ίδια στιγμή που εμβόλιμα πλάνα μας δείχνουν την μικρή της αδερφή να λικνίζεται μπροστά στην τηλεόραση με το Milkshake (όπως οι χορεύτριες των βίντεο κλιπ) και αργότερα να βλέπει κοπέλες στην παραλία να διασκεδάζουν σηκώνοντας τα μπλουζάκια τους και φανερώνοντας το στήθος τους (Girls Gone Wild, tv show) προκειμένου να κερδίσουν δώρα και χρηματικά έπαθλα, ενώ εκείνη (με πλάτη στην κάμερα) κάνει το ίδιο.
Αν και τα πλάνα αυτά είναι μόλις λίγα δευτερόλεπτα μέσα στην ταινία και θα μπορούσαν να περάσουν σε πολλούς απαρατήρητα μας κλείνουν το μάτι για τα γυναικεία πρότυπα που προβάλλονται μέσω της τηλεόρασης και την πλύση εγκεφάλου που κάνουν στα παιδιά από την τρυφερή ηλικία των 10 περίπου τους χρόνων, την ίδια στιγμή που οι γονείς αδιαφορούν για το τι εικόνες που αυτά καταναλώνουν και πόσο απαγορευτικές μπορεί να είναι για την μελλοντική τους εξέλιξη.
Και επειδή, όπως λέει και ο σοφός λαός, όποιος ανακατεύεται με τα πίτουρα τον τρώνε οι κότες, ο θεατής καταλαβαίνει σχετικά νωρίς πως το παιχνιδάκι την Cady Heron για τον εκθρονισμό της βασίλισσας Regina (όπου η μετάφραση από τα λατινικά μας δίνει αυτούσιο τον προαναφερθέν χαρακτηρισμό) γυρίζει σταδιακά μπούμερανγκ προς την ίδια.
Η κοινωνική δύναμη που της προσφέρει η νεοαποκτηθείσα θέσης της στην λυκειακή τάξη των πραγμάτων την καταπίνει κάνοντάς της μια ακόμα εγωκεντρική, ναρκισσιστική ύπαρξη με μείζονος σημασίας ενασχολήσεις, πρόθυμη να υποβιβάσει την νοημοσύνη και την αξιοπρέπειά της για να κερδίσει την καρδιά ενός άντρα, να προδώσει φιλίες για να διατηρήσει το status της, να χαλάσει την σχέση της με την οικογένειά της και να αναθεωρήσει τις αξίες της εν γένει.
Ο κώδων του κινδύνου κρούεται ηχηρά για το πόσο εύκολο είναι κανείς να προδώσει τα πιστεύω του και τις αρχικές του προθέσεις όταν η νέα του θέση έρχεται πακέτο με την αύξηση της δημοτικότητάς του και την ευρεία κοινωνική αποδοχή του.
Το θέμα είναι χωρίς δεύτερη σκέψη πιασάρικο και ικανό να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοριτσίστικου –κυρίως- εφηβικού κοινού, το χαρακτηριστικό όμως στοιχείο που χαρίζει στην συγκεκριμένη ταινία την διαχρονικότητά της είναι η οξυδέρκεια της γραφής της και η ευφυής σκηνοθεσία της. Η Tina Fey, δημιουργός της ταινίας, βασισμένη στο βιβλίο αυτοβοήθειας της Rosalind Wiseman “Queen Bess and Wannabes” έφτιαξε μια κοινωνική σάτιρα της λυκειακής ζωής που είναι αρκετά σχολιαστική πίσω από την απλοϊκότητα της.
Αν ανοίκεις στην γενιά των παιδιών που η εφηβική τους ηλικία συνέπεσε με την παραγωγή της ταινίας αυτής (γεννημένος στις αρχές στου 90 δλδ) θα εκπλαγείς με το πόσα πράγματα σου είχαν ξεφύγει αν αποφασίσεις να την ξαναδείς ύστερα από τόσα χρόνια, ακόμα κι αν σου είχε φανεί διασκεδαστική χωρίς να συλλαμβάνεις τις προθέσεις των δημιουργών στην πληρότητά τους. Κι αυτό γιατί οι προαναφερθέντες έχουν αριστοτεχνικά φτιάξει μια πλοκή που σου κρατάει το ενδιαφέρον ανεξάρτητα από το αν είσαι σε θέση να διακρίνεις την σχολιαστική διάθεση των πραγμάτων ή όχι.
Οι ατάκες της ταινίας έχουν διεισδύσει τόσο στην προφορική κουλτούρα όσο και στον κόσμο του διαδικτύου, κυρίως σε μορφή gif, ενώ ακόμα και ο Λευκός Οίκος έκανε quote από Mean Girls μέσω του λογαριασμού του στο twitter, με φωτογραφία του σκυλιού της οικογένειας Ομπάμα και την λεζάντα “Bo, stop trying to make fetch happen”.
Η 3η Οκτωβρίου έχει μείνει για πάντα στις καρδιές των απανταχού αναμενόντων ενός ίχνους ενδιαφέροντος, ενώ η Τετάρτη λίγο λείπει από το να γίνει η παγκόσμια ημέρα της ροζ ενδυμασίας. Ακόμα και η Jennifer Lawrence ευχήθηκε να μπορούσε να μοιράσει το People’s Choice Award της όπως η Cady στην εν λόγω ταινία, κρατώντας ζωντανή την εικόνα της βασίλισσας που το Mean Girls θέλησε να περάσει.
Από φεμινιστικής απόψεως η ταινία περνάει το τεστ του Bechdel, σύμφωνα με το οποίο ένα καλλιτεχνικό προϊόν πρέπει να περιέχει τουλάχιστον μία σκηνή όπου δυο γυναίκες μιλάνε μεταξύ τους για οτιδήποτε άλλο εκτός από άντρες. Ωστόσο υπάρχουν αρκετές αμφιβολίες για το αν η ταινία λειτουργεί εν τέλει υπέρ ή κατά της γυναικείας εικόνας εν γένει. Η αλήθεια είναι ότι καθόλη την διάρκειά της υπάρχει μια αρκετά στερεοτυπική αντιμετώπιση τόσο της εξωτερικής εμφάνισης όσο και της προσωπικότητας του ωραίου φύλου η οποία προσπαθεί να αποδομηθεί στο τέλος, με πρωτοβουλία της καθηγήτριας Norbury (Tina Fey), όμως αυτό καταλήγει να γίνεται κάπως εύκολα και χοντροκομμένα δίνοντας την σκυτάλη στο συνηθισμένο «τέλος καλό, όλα καλά» όπου ο καθένας τραβάει τον δρόμο που προδιαγεγραμμένα θα τραβούσε με ελάχιστες διαφοροποιήσεις.
Το Mean Girls κατάφερε να γίνει ο θρύλος των ταινιών του είδους του και να διατηρεί την δημοτικότητά του ακόμα και 10 χρόνια μετά γιατί καταπιάστηκε με θέματα όπως το bullying και η αδυναμία αποδοχής του εαυτού σου ως έχει, τις σχολικές κλίκες και τις οικονομικά ευκατάστατες οικογένειες των πλούσιων προαστίων (δηλαδή τίποτα καινούριο στον κόσμο των ταινιών) με έναν όμως τρόπο ευφυή αν και καθόλου βαθυστόχαστο ή σοβαροφανή. Η ζήλια, το θέμα της εκδίκησης, η ανάγκη για αποδοχή από τις κοινωνικά ελκυστικότερες ομάδες και πολλά άλλα πράγματα που εμπεριέχονται σε αυτό το chick flick το κάνουν λαοφιλές και του χαρίζουν διαχρονικότητα μέσω της έξυπνης πένας και σκηνοθετικής αντίληψης των δημιουργών της.
Ο λόγος που το καταναλώνουμε ακόμα με την ίδια ευχαρίστηση της πρώτης φοράς και θα συνεχίσει να καταναλώνεται ευχάριστα από αρκετές επόμενες γενεές είναι γιατί είναι η τρασιά που κρατάει τα επίπεδα, που γίνεται υπερβολική για να σχολιάσει και που το χιούμορ που χρησιμοποιεί είναι οξυδερκές και σκωπτικό, και για αυτό είναι ακόμα ζωντανό αυτολεξεί τόσο στον κόσμο του διαδικτύου όσο και στην καθημερινότητά μας. Boo, you whores!