Ελένη ΚαραβέλατζηΈνα ή δύο χρόνια “χαμένα” σε μια σχολή που δεν σου αρέσει είναι καλύτερα από το να ξοδέψεις άλλα τρία προσπαθώντας να την τελειώσεις…
Δεν είναι λίγες οι φορές που έχω ακούσει άτομα να λένε πως «Πρέπει να τελειώσω τη σχολή μου» ή «Έχω να τελειώσω τη σχολή μου» με μια δυσαρέσκεια στο ύφος τους, πως «Άντε να φύγει κι αυτό!» ή πως «Είναι καλό να έχεις ένα χαρτί στα χέρια σου, όπως και να ‘χει». Και αυτές ακριβώς οι εκφράσεις είναι οι πρώτοι λόγοι για τους οποίους υποστηρίζω πως είναι πολύ καλύτερα να μην τελειώσεις τη σχολή σου τελικά.
Αν το πιάσουμε από την αρχή, τότε υποτίθεται πως ήδη στο σχολείο, το οποίο θα έπρεπε να μας παρέχει παιδεία, όχι τεχνοκρατική εκπαίδευση όπως γίνεται, και να μας βοηθάει να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τι μας αρέσει να κάνουμε.
Αν, λοιπόν, γινόταν αυτό, θα είχαμε μια ιδέα για το τι μας ταιριάζει. Οπότε, ανάλογα μετά θα ψάχναμε και τρόπους για να το εξελίξουμε, είτε με σεμινάρια, είτε σε κάποια σχολή, είτε στο πανεπιστήμιο. Έτσι, τελειώνοντας από την εκπαίδευση μας πάνω σε αυτό για το οποίο είμαστε παθιασμένοι, θα ψάχναμε μια δουλειά, στην οποία θα εξασκούμε αυτό που μας αρέσει και θα γινόμασταν συνεχώς καλύτεροι πάνω σε αυτό. Και σε ιδανικές συνθήκες, θα είχαμε και την παιδεία από το σχολείο, ώστε να είμαστε και ηθικοί πέραν από καλοί στο επάγγελμα μας.
Τώρα, ας σκεφτούμε λίγο τι συμβαίνει στη κοινωνία μας και ας θυμηθούμε τι ακούμε συνήθως τριγύρω. Οι περισσότεροι δίνουν βάση στο τι θα σπουδάσουν βάσει του τι θέλουν να τους εξασφαλίζει η δουλειά τους αύριο.
Διαλέγουν ένα επάγγελμα που είτε φαίνεται να τους αρέσει, είτε θα τους παρέχει αυτά με τα οποία έχουν μάθει να ζουν από την οικογένεια τους και κάπως έτσι συνεχίζεται το κακό. Ακούγεται σωστό; Δεν νομίζω πως πρόκειται για τη σωστή πορεία παρόλα αυτά. Και παράλληλα με τα παραπάνω, προσπαθώ να ανακαλέσω στη μνήμη μου τη τελευταία στιγμή που άκουσα κάποιον να μιλάει με πάθος για αυτό που ασχολείται. Και ανακαλύπτω πως τελικά πάει πολύς καιρός από τότε.
Το πώς έχει δομηθεί η κοινωνία σήμερα, και συγκεκριμένα η ελληνική, με την κρίση να υπάρχει σε κάθε επίπεδο, ξεπερνώντας το οικονομικό κατά πολύ, κάνει τους νέους να έχουν χάσει το νόημα των ονείρων. Είναι απαραίτητο να βρεις αυτό που ονειρεύεσαι και έχεις λίγο παραπάνω ταλέντο από άλλα.
Ένας άνθρωπος με ένα μέσο δείκτη IQ μπορεί να είναι καλός σε περισσότερα από ένα πράγματα, αυτό δεν σημαίνει όμως πως όλα αυτά στα οποία μπορεί να γίνει καλός είναι κατάλληλα για εκείνον. Ειδικά σήμερα, που η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι πιο εύκολα προσβάσιμη από ποτέ, ένας άνθρωπος που έχει όρεξη να ασχοληθεί με κάτι, μπορεί μάλλον να κάνει οτιδήποτε. Το θέμα είναι αν θα είναι αποδοτικός μετά από 3 ή 5 χρόνια. Γιατί όταν δε κάνεις αυτό που αγαπάς, σίγουρα δεν μπορείς ούτε να είσαι αποδοτικός, αλλά ούτε και ευτυχισμένος.
Και αναφερόμενη σε αυτές τις δύο λέξεις «αποδοτικός» και «ευτυχισμένος», ορίζω και δύο διαφορετικές οπτικές πάνω στο θέμα. Η πρώτη παρουσιάζει την πλευρά του θέματος από τη σκοπιά της οικονομίας και των επιχειρήσεων, που μεγάλη (παρόλα αυτά όχι όλη) σημασία δίνεται στο κατά πόσο ένα άτομο μπορεί να διεκπεραιώσει τις υποχρεώσεις του. Εγώ, όμως, θέλω να αναλύσω την δεύτερη λέξη. Το να είσαι ευτυχισμένος. Γιατί εκεί είναι το θέμα.
Το να διαλέξεις μια σχολή που δεν σου ταιριάζει, ένα επάγγελμα που δεν ονειρεύτηκες και μια ρουτίνα που μπορεί να σου παρέχει όσα σε συνήθισαν οι γονείς σου να έχεις, αλλά δε σε εκφράζει, θα σε κάνει αργά ή γρήγορα δυστυχή. Και το χειρότερο είναι πως το να δυστυχήσεις για τις επιλογές που έκανες ο ίδιος, είναι ίσως «δίκαιο» κατά μια έννοια. Το να προκαλείς «δυσλειτουργίες» όμως και στο υπόλοιπο κοινωνικό δημιούργημα είναι μεγάλο κακό.
Ξέρω πως η ελληνική κουλτούρα δε μας έχει μάθει να σκεφτόμαστε πέραν του εαυτού μας, αλλά η όλη πορεία σου στη ζωή επηρεάζει καλώς ή κακώς και άλλους. Και εφόσον ζούμε σε μια κοινωνία, στην οποία πρέπει να παρέχουμε κι εμείς, αν θέλουμε να έχουμε δικαίωμα να απολαμβάνουμε τα «προνόμια» που μας εξασφαλίζονται ζώντας σε αυτή, θα πρέπει να προσέχουμε, ώστε οι επιλογές μας να μην την επιβαρύνουν.
Και πιστεύεις πως δεν επιβαρύνεις τους άλλους δουλεύοντας κάπου που δεν σου αρέσει; Είσαι, όντως, σίγουρος γι’ αυτό; Σκέψου τη τελευταία φορά που επισκέφθηκες μια δημόσια υπηρεσία. Μάλλον η απάντηση σου είναι ήδη εκεί. Αλλά είναι λάθος να απομονώνουμε μόνο τις περιπτώσεις του δημοσίου για τέτοια παραδείγματα. Σκέψου πόσες φορές είχες κακό service σε μια καφετέρια ή ένα εστιατόριο. Σκέψου πόσες φορές σου μίλησε απότομα ο σερβιτόρος σε ένα μαγαζί που πηγαίνεις συχνά (άρα δε μιλάμε για μια κακοκεφιά!). Τώρα, σκέψου μια φορά που σίγουρα θα έχεις ακούσει για μια κομμώτρια που δεν ήξερε να κάνει τη δουλειά της και κατέστρεψε τα μαλλιά μιας κοπέλας ή ενός υδραυλικού που δημιούργησε μεγαλύτερο πρόβλημα από αυτό που ήδη υπήρχε.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι δείγματα κάποιων ατυχών συμπτώσεων, αλλά επειδή δεν τα έχω συναντήσει ούτε μια άλλα ούτε δυο φορές, και βλέποντας τη δυσαρέσκεια στα πρόσωπα των ατόμων που εργάζονται εκεί, δε μπορώ παρά να συμπεράνω πως η δουλειά που διάλεξαν δεν τους ευχαριστεί. Επομένως, δεν είναι αποδοτικοί σε καμία περίπτωση και μάλιστα μπορεί να δημιουργήσουν κάποια ζημία, αντί να σε εξυπηρετήσουν.
Αυτά είναι μερικά παραδείγματα για το πώς μπορεί να καταλήξει κανείς αν επιλέξει κάτι που δεν του αρέσει να κάνει και επιμένει να συνεχίσει να το κάνει και για τα 3,4,5 ή 6 χρόνια της σχολής του.
Σίγουρα, δε μπορώ να διαψεύσω κανέναν όταν λέει πως ένα πτυχίο είναι εργαλείο να το έχεις στα χέρια σου, ακόμα κι αν δεν το ακολουθήσεις τελικά. Αλλά αυτή τη λογική μπορώ να τη δεχτώ, όταν κανείς συνειδητοποιήσει ότι δεν του αρέσει αυτό που ακολούθησε προς το τέλος των σπουδών του και ξέρει ότι θα ακολουθήσει κάτι άλλο τελικά.
Αν, όμως, καταλάβει πως αυτό που ξεκίνησε να σπουδάζει δεν του ταιριάζει, δεν του αρέσει ή δεν τον εκφράζει στο πρώτο ή στο δεύτερο έτος, τότε έχει άπλετο χρόνο για να αναθεωρήσει. Το να τελειώσει τη σχολή ενώ δεν την αντέχει, δεν είναι λύση. Είναι σπατάλη χρόνου, ενέργειας και πολλές φορές και χρημάτων. Άρα, ρωτάω «γιατί;».
Κι επιπλέον, αν πραγματικά σου αρέσει και έχεις πάθος για αυτό που κάνεις, πρέπει να καταλάβεις πως: Πρώτον, δεν υπάρχουν “SoS” στο πανεπιστήμιο. Αν μπήκες πανεπιστήμιο και ήδη ψάχνεις αυτά που θα πέσουν, γιατί το να περάσεις είναι το μόνο που σε νοιάζει, τότε μάλλον ή έχεις μπει σε λάθος τρυπάκι ή δεν σου αρέσει αυτό με το οποίο ασχολείσαι.
Και Δεύτερον, η νοοτροπία ότι «εγώ δε μπορώ τη θεωρία, είμαι πιο μαθηματικός τύπος, δε μπορώ να διαβάζω τη θεωρία» και η όλη γκρίνια σε αυτό, επίσης θα πρέπει κάπως να φύγει από το μυαλό σου. Ναι, μπορεί όντως να μπορείς να αποστηθίσεις καλύτερα οτιδήποτε μαθηματικό, παρά θεωρητικό, γιατί ο εγκέφαλος σου ξέρει να το κάνει καλύτερα με αυτό το τρόπο. Αλλά, δε μπορείς να παραπονιέσαι ή να το χρησιμοποιείς σαν δικαιολογία για να μην διαβάσεις. Είναι μέρος του αντικειμένου σου και θα πρέπει να το μάθεις. Κι αν πιστεύεις αυτό το μάθημα πως δεν θα έπρεπε να είναι στη σχολή σου, τότε καλό θα ήταν να σκεφτείς πως είτε κάποιος το έβαλε για κάποιο λόγο και είναι στη τελική πρόσθετη γνώση, ας την έχεις. Ή απλά να αποδεχτείς το γεγονός πως υπάρχει σαν μάθημα και πως εσύ διάλεξες αυτή τη σχολή, οπότε απλά πρέπει να το γνωρίζεις κι ας μην χρειαστεί τελικά.
Γενικά μπορώ να γράφω σελίδες για το πόσο ηλίθια είναι μερικά πράγματα στη κουλτούρα που έχουμε δημιουργήσει σήμερα σχετικά με την επαγγελματική μας σταδιοδρομία και την εκπαίδευση. Οπότε, από το να πλατιάσω κι άλλο, θα ήθελα να συνοψίσω στο εξής.
Αν σου αρέσει η σχολή σου, το αντικείμενο σου και θες πραγματικά να το αναπτύξεις, κάτσε και διάβασε, όχι για να περάσεις, αλλά για να μάθεις όσα χρειάζεσαι. Κι αν όντως σου αρέσει, θα το καταλάβεις όταν θα θες να διαβάζεις κι άλλα βιβλία εκτός σχολής.
Δεν σου λέω να μην κάνεις τη φοιτητική ζωή, ούτε να κλειστείς σε ένα σπίτι μελετώντας. Αλλά είναι σημαντικό να διαφοροποιήσεις στο κεφάλι σου τη ζωή του σχολείο από αυτή του πανεπιστημίου. Το πανεπιστήμιο το διάλεξες ο ίδιος και αν σου αρέσει όντως, θα πρέπει να νιώθεις την ανάγκη να μάθεις κι άλλα. Μπορεί να μην τρελαίνεσαι για όλα τα μαθήματα, αλλά αν έχεις απομονώσει στο κεφάλι σου τι σου αρέσει, τότε φρόντισε να πάρεις όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτή την τεράστια πηγή γνώσης.
Αν δεν σου δημιουργείται αυτή η περιέργεια και η δίψα και νιώθεις πως δεν σε εκφράζει η σχολή σου και το αντικείμενο έχεις δύο επιλογές. Αν είσαι ακόμα 1-2ο έτος, ψάξε για το 10%, ώστε να αλλάξεις σχολή, δες τι σου αρέσει και προσπάθησε να αναπτύξεις εκείνο αντί να χάσεις άλλα 2-3 χρόνια σε αυτή τη σχολή που δεν σου αρέσει.
Είναι χαμένος χρόνος και δεν υπάρχει λόγος να τον πετάς ενώ είσαι τόσο νέος.
Αν τώρα είσαι στο τέλος του πανεπιστημίου και κατάλαβες ότι δεν σου αρέσει, τότε κάνε ο,τι μπορείς να το κλείσεις όσο πιο επιτυχημένα γίνεται αυτό το κεφάλαιο. Αν δεν μπορείς, και πάλι, το να ξαναρχίσεις από την αρχή είναι το πιο εύκολο, είσαι νέος!
Και για όσους θα θελήσουν να βάλουν τα προβλήματα τους πρώτα, λέγοντας πως δεν έχουν επιλογές λόγω κρίσης, οικονομικών κλπ, μπορώ μόνο ένα πράγμα να πω.
“Αν αγαπάς κάτι που κάνεις και θες να το εξελίξεις, τότε θα τα καταφέρεις όποιες κι αν είναι οι συνθήκες, αρκεί μόνο να το θελήσεις.”