Μαρία ΚαιρίδουΣαν σήμερα, στις 14 Ιουλίου του 1918 γεννήθηκε ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του 20ου αιώνα, ο Σουηδός Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Κύρια θέματα των ταινιών του είναι η αδυναμία ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, η αντιπαράθεση του ανθρώπου με τον εαυτό του και με τον Θεό και η αναζήτηση του νοήματος της ζωής.
Μπορεί να ήταν ο πιο σκοτεινός, πιο απόμακρος και πιο απαιτητικός σκηνοθέτης που έζησε ποτέ, όμως ο κόσμος σίγουρα δεν θα ξαναγνωρίσει άλλο Μπέργκμαν. Κανείς σήμερα δεν θα είχε το θάρρος να κάνει μια ταινία στην οποία ο θάνατος παίζει σκάκι ενώ μιλάει σουηδικά, μια σκληρή σκανδιναβική γλώσσα.
Ο Μπέργκμαν, όχι μόνο το έκανε, άλλα έβγαλε και χρήματα από αυτό. Έχει την ίδια θέση στον κινηματογράφο με τη θέση που είχε ο Wagner στην όπερα και ο Proust στη λογοτεχνία. Ανέθεσε στον εαυτό του την παράλογη αποστολή να κάνει υψηλή τέχνη για ένα μέσο κοινό βγάζοντας παράλληλα χρήματα από αυτό. Μια τέχνη, τόσο τραχιά, που ο ίδιος είχε δηλώσει πως βρίσκει τις ταινίες του πολύ καταθλιπτικές. Εφηύρε την ιδέα της «ξένης ταινίας» και την έννοια του σκηνοθέτη ως θεϊκής μορφής.
Πριν από τον Μπέργκμαν, οι ταινίες περιστρέφονταν γύρω από σταρ του κινηματογράφου. Ενώ ήταν στην ακμή του, οι ταινίες περιστρέφονταν γύρω από ανθρώπους που σκέφτονταν. Αυτή η εποχή έχει περάσει μια και καλή. Όπως ο Wagner και ο Proust, έτσι και ο Μπέργκμαν ανήκει στο είδος του καλλιτέχνη που εύκολα μπορεί να γελοιοποιηθεί. Λόγω της αδιάκοπης ψυχρότητας των ταινιών του, αν και έκανε και μερικές ιδιαίτερα αστείες κωμωδίες, θεωρείται σκοτεινός, καταθλιπτικός, ψυχαναγκαστικός, ψυχρός.
Η πρώτη του μεγάλη ταινία το «Καλοκαίρι με τη Μόνικα» ήταν η 10η που έκανε. Έκανε περίεργες ταινίες. Η πλοκή τους διεξαγόταν σε χώρους και χρόνους όπως η Στοκχόλμη του 19ου αιώνα, ο Μεσαίωνας, τα νησιά Φάρο τα τέλη της δεκαετίας του ’60. Γύριζε τις ταινίες χρησιμοποιώντας ξανά και ξανά την ίδια ομάδα ηθοποιών, πάντα επιστρέφοντας στα ίδια θέματα: το πανταχού παρόν μοτίβο του θανάτου, την αδυναμία εναρμόνισης μεταξύ των δύο φύλων, την αναζήτηση του ανθρώπου για νόημα μέσα σε ένα άθεο σύμπαν, την αδυναμία των νέων. Ήταν ο γιος ενός πολύ αυστηρού λουθηρανού ιερέα που, όταν ήταν παιδί, τον χτυπούσε και τον κλείδωνε μέσα σε σκοτεινές ντουλάπες. Είχε πει πως έχασε την πίστη του στο Θεό σε ηλικία 8 ετών.
Μερικές από τις καλύτερες ταινίες του
Έβδομη Σφραγίδα
Ο ιππότης Αντώνιος Μπλοκ μαζί με τον ιπποκόμο του Γιονς επιστρέφουν από τις σταυροφορίες στην πατρίδα. Στο δρόμο συναντούν το Θάνατο μεταμφιεσμένο σε μαυροντυμένο άντρα, ο οποίος θα ζητά από τον ιππότη να τον ακολουθήσει. Ο ιππότης του προτείνει να παίξουν μια παρτίδα σκάκι: Αν ο ιππότης κερδίσει την παρτίδα, κερδίζει και τη ζωή του. Όμως δεν προλαβαίνουν να τελειώσουν τη παρτίδα καθώς ο ιπποκόμος ξυπνάει. Ο ιππότης και ο σύνοδός του συνεχίζουν τον δρόμο τους, ενώ η παρτίδα του με το Θάνατο θα συνεχιστεί αργότερα.
Αγριοφράουλες
Ο κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας καθηγητής που καταδιώκεται από οράματα και όνειρα, τα οποία του δείχνουν την κενότητα της ζωής του.
Fanny and Alexander
Fanny and Alexander
Ένα μείγμα παιδικότητας, ενήλικου μυστικισμού και μια απλής αλλά λαμπρής αφήγησης. Εδώ υπάρχουν πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία.
Smiles of a Summer Night
H ταινία είναι ουσιαστικά μια φάρσα με πολλά κωμικά στοιχεία.
“Η ταινία είναι όπως το όνειρο, η μουσική. Καμία τέχνη δεν περνά τη συνείδησή μας με τον τρόπο που μια ταινία το κάνει, και πηγαίνει κατευθείαν στα συναισθήματά μας, βαθιά κάτω στα σκοτεινά δωμάτια της ψυχής μας.”