6 βιβλία-διαμάντια από την κλασσική λογοτεχνία

Επιμέλεια: Αριάδνη Πολυχρονίου

Γράφουν οι: Κατερίνα Αδαμοπούλου, Σπύρος Γούλας, Θεόδωρος Δαγλής, Μαρία Στρατήγη, Φένια Τσιαλούκη

Επειδή το κλασσικό έχει πάντα την αξία του, έξι αρθρογράφοι της στήλης του Πολιτισμού του Frapress.gr ενώνουν τις δυνάμεις τους σε ένα αφιέρωμα για την κλασσική λογοτεχνία και τα αγαπημένα βιβλία τους για τους λάτρεις του Ντίκενς, του Ζολά, του θείου Φιόντορ, του Ογκώ και όχι μόνο!

Οι άθλιοι-Βίκτωρ Ουγκώ

Γράφει ο Θεόδωρος Δαγλής

Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος του γαλλικού ‘’ρομαντισμού’’, είναι ο Βικτωρ Ουγκώ, διάσημος για το έργο του ‘’Οι άθλιοι’’. 

Πρόκειται για ένα αριστούργημα της γαλλικής λογοτεχνίας, καθώς και της παγκόσμιας λογοτεχνίας γενικότερα, όπου θίγονται διαχρονικά θέματα, όπως η ανθρωπιά, η πίστη σε ιδανικά και αξίες, η πίστη στον άνθρωπο και την εσωτερική του δύναμη Με μία φράση, η αγάπη για τον άνθρωπο.

Σε αυτό το έργο, μπορεί να διακρίνει κανείς ότι η επιλογή των χαρακτήρων ταυτίζεται απόλυτα με τις ‘’κάστες’’ των ανθρώπων που ζούσαν εκείνη την περίοδο στην Γαλλία (αρχές του 1800), όπως για παράδειγμα, ο δίχως αισθήματα επαγγελματίας επιθεωρητής, ο διεφθαρμένος εκμεταλλευτής μικρο-αστός πανδοχέας, η πόρνη, η οποία όμως λατρεύει την κόρη της, και ο κεντρικός ήρωας που σε όλη την διάρκεια του έργου, θυσιάζει τον ίδιο του τον εαυτό για τους άλλους (τιμωρείται επειδή έκλεψε ένα καρβέλι ψωμί για την οικογένειά του, αναλαμβάνει το μεγάλωμα ενός παιδιού και της φέρεται σαν κόρη του, σώζει σε μάχη έναν άνθρωπο).

Τα συναισθήματα που προκαλεί η ανάγνωση αυτού του βιβλίου είναι πολύ έντονα, και μπορώ να τολμήσω να πω ότι η αδημονία για την έκβαση του τέλους είναι τέτοια που προσεγγίζει τα όρια του άγχους.

Ο Ουγκώ αποδεικνύει ότι δεν θεωρείται αδίκως ένας από τους σημαντικότερους (αν όχι ο σημαντικότερος) εκπροσώπους του γαλλικού ρομαντισμού. Οι περιγραφές είναι πολύ λεπτομερείς, τόσο τοπίων, περιοχών, σκηνών δράσης, όσο και συναισθημάτων. Επίσης, αξίζει να τονιστεί, ότι ο Ουγκώ δεν χάνει ευκαιρία να θίξει σημαντικά διαχρονικά θέματα , όπως η θρησκεία, η πολιτική, καθώς και η κοινωνία.

 Ιστορία δύο πόλεων- Κάρολος Ντίκενς

Γράφει η Κατερίνα Αδαμοπούλου

Το 1859, ο Ντίκενς εγκαταλείπει, προσωρινά, το ομιχλώδες αγγλικό τοπίο και ταξιδεύει ως την άλλη πλευρά της Μάγχης, προκειμένου να μας αφηγηθεί μια ιστορία αγάπης βουτηγμένη σε οικογενειακά μυστικά, αλλά και σε συνωμοτικά σχέδια, που φέρουν το αίμα μιας ένδοξης επανάστασης.

Οι ήρωες του Ντίκενς, θύματα των πολιτικών εξελίξεων, που λαμβάνουν χώρα κατά την περίοδο του 1775-1793, περιφέρονται διαρκώς ανάμεσα στο “ήρεμο” Λονδίνο και στο αποπνικτικά επαναστατικό Παρίσι, δίνοντας το στίγμα της εποχής που έμελλε να αλλάξει τον πολιτικό ρου της Ευρώπης.

Η Γαλλική επανάσταση αποτελεί το κύριο γεγονός, που πλαισιώνει όλες τις ιστορίες του βιβλίου, μέσα από τις οποίες ο συγγραφέας επιδιώκει να σκιαγραφήσει τα γεγονότα, που συγκλόνισαν τον κόσμο στα τέλη του 18ου αιώνα.

Η μυθιστορηματική πλοκή είναι στην ουσία ένα εργαλείο για να αποτυπωθούν, πρωταρχικά, η αδικία και η αυταρχικότητα του ancient regime, η εξαθλίωση του γαλλικού λαού και εν συνεχεία να περιγράφει η ανεξέλεγκτη βία των επαναστατών, που προσπάθησαν με το αίμα να ανακτήσουν ότι τους είχαν στερήσει, λόγω καταγωγής, οι άρχοντες τους.

Ωσάν άλλος Ουγκώ, ο Ντίκενς δίνει με την πένα του επαναστατική πνοή στη ζωή των Άθλιων της Γαλλίας, έχοντας ως πρωταγωνιστές του, το Λονδίνο και το Παρίσι του 18ου αιώνα, που γέννησε τις μεγάλες επαναστάσεις, και την γκιλοτίνα των Ιακωβίνων.

O παίκτης- Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

Γράφει ο Σπύρος Γούλας

Ο παίχτης του Ντοστογιέβσκι είναι ένα βιβλίο φριχτό. Και αυτό το κάνει σπουδαίο. Σε κανένα άλλο βιβλίο η αρρώστια του τζόγου δεν έχει αποτυπωθεί τόσο έντονα, στον βαθμό της μανίας, όσο σε αυτό το μικρό μυθιστόρημα.

Μία οικογένεια που παραθερίζει στα λουτρά, το καζίνο που μαζεύει κάθε λογής τελειωμένους ανθρώπους, οι πλούσιοι που μαζεύονται σαν τις μύγες, τα χάνουν όλα και μετά αποχωρούν, φαινομενικά μόνο, ήρεμοι.

Δεν ξέρω τι περιμένεις να γίνει διαβάζοντας ένα βιβλίο σαν τον Παίχτη. Αυτό που θέλει ο πρωταγωνιστής είναι αρρωστημένο, αυτό που θέλει να αποφύγει είναι εξίσου φριχτό, αυτό που θέλει να καταφέρει τον ακυρώνει και τον εξουθενώνει σαν ύπαρξη και όμως αυτό που τελικά καταφέρνει δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα θαύμα. Και εμείς, ανήμποροι να φωνάξουμε από χαρά ή τρόμο ακολουθούμε ένα τραίνο χωρίς οδηγό. Τι έχουμε κοινό με τον νεαρό δάσκαλο της ιστορίας; Τίποτα και τα πάντα. Είμαστε παγιδευμένοι σε διαφορετικούς χρόνους, διαφορετικά μέρη, και όμως κουβαλάμε την ίδια ασθένεια, την ίδια ανατριχιαστική ικανότητα για λάθη, την ίδια ροπή στην καταστροφή.

Ένας παρατηρητής μίας οικογένειας που κλυδωνίζεται, ενός έρωτα που δοκιμάζει και δοκιμάζεται, ενός τυχερού παιχνιδιού που καταπίνει ζωές, ο “παίχτης” είναι ένα καράβι που ταξιδεύει ίσια πάνω στα βράχια. Θα στρίψει; Θα καταποντιστεί; Ο Ντοστογιέβσκι κρατά την απάντηση καλά κρυμμένη μέχρι τις τελευταίες σελίδες, αλλά ο αναγνώστης είναι ανήμπορος από τη μέση και μετά να μην αισθανθεί την λαβή της αρρώστιας που ο συγγραφέας στήνει από την πρώτη σελίδα.

Η μανία του τζόγου, η αυτοκαταστροφή, το ρίσκο που φτιάχνει ή καταστρέφει ζωές σε μερικές στιγμές, παρουσιάζονται όλα γυμνά, σαγηνευτικά και ταυτόχρονα τρομακτικά, χωρίς κανένα ενδιαίτημα, κανένα ελαφρυντικό, κανένα πισωγύρισμα. Ο παίχτης είναι από τα πλέον γνωστά βιβλία του συγκεκριμένο συγγραφέα. Οι λόγοι είναι απλοί. Είναι μικρό, και είναι αριστούργημα. Σαν να λέμε ένα διαμάντι.

Οδυσσέας- Τζέιμς Τζόις

Γγράφει η Φένια Τσιαλούκη

O Τζέιμς Τζόις είναι ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς όχι μόνο της Ιρλανδίας αλλά και του 20^ου αιώνα. Φημισμένος για διάφορα βιβλία του (βλέπε «Οι Δουβλινέζοι», «Η αγρυπνία των Φίννεγκαν», «Πορτραίτο του καλλιτέχνη σε νεαρά ηλικία» και λοιπά), έχει σημαδέψει με τρόπο αναπόδραστο τη παγκόσμια λογοτεχνία με το αρκετά αμφιλεγόμενο έργο του ονόματι «Οδυσσέας».

Ο Οδυσσέας του Τζέιμς Τζόις περιγράφει μία σύγχρονη οδύσσεια ετερόκλητων χαρακτήρων στη μικρή πόλη του Δουβλίνου. Παρά το γεγονός ότι ο συγγραφέας αποχωρίστηκε σε μικρή ηλικία τη χώρα του και σκορπίστηκε σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, η εμμονή του με την πόλη του αντανακλάται στο συνολικό έργο του.

Ο Τζόις ήταν τακτικά ενήμερος για τα τεκταινόμενα στη γενέτειρά του καθώς η μητέρα του του έστελνε ταχυδρομικά αποκόμματα από εφημερίδες, περιοδικά και λοιπές φυλλάδες. Το μόνο που προδίδει ο τίτλος είναι το μοτίβο της περιπλάνησης που κυριαρχεί στο έργο.

Πρόκειται για ένα αρκετά τολμηρό συγγραφικό εγχείρημα και συνάμα ιδιαίτερα πρωτότυπο καθώς ο Τζόις επιχειρεί να καταγράψει μία μέρα στο Δουβλίνο (και πιο συγκεκριμένα 16 ώρες) μέσα σε 900 σελίδες. Είναι το βιβλίο-σταθμός για το κίνημα του μοντερνισμού και παράλληλα, πρόκειται για μία συγγραφική απόπειρα στην οποία ο Τζόις πειραματίζεται πολύ με το ύφος και τη γλώσσα και κατακερματίζει την οργάνωση και τη δομή στη συγγραφή (αρχές προγενέστερων κινημάτων).

Μέσα από αυτό το πείραμα αναδύεται ο μοντερνισμός, ενώ παράλληλα ο Οδυσσέας είναι ένα βιβλίο γεμάτο ουμανιστικά μηνύματα, αποκηρύσσει τον πόλεμο και γενικά, την οποιαδήποτε μορφή βίας, καταδικάζει τη ρατσιστική συμπεριφορά, χλευάζει τους συμπατριώτες του που πιστεύουν σε μία αναβίωση της παλιάς Ιρλανδικής δόξας και παράλληλα μας συστήνει με εκατοντάδες πρόσωπα εμπνευσμένα από αληθινές γνωριμίες που είχε στην πόλη του Δουβλίνου. Οι χαρακτήρες στα έργα του είναι ως επι το πλείστον βασισμένοι σε αληθινά πρόσωπα.

H γη- Εμίλ Ζολά

γράφει η Αριάδνη Πολυχρονίου

Από το σπουδαιότερο Γάλλο νατουραλιστή, συγγραφέα του εμβληματικού “Κατηγορώ” για την υπόθεση Ντρέυφους, του Ζερμινάλ, της Νανά, γράφεται το 1887 στο πλαίσιο του κύκλου μυθιστορημάτων που τιτλοφορούνταν Les Rougon-Macquart, το λιγότερο γνωστό πλην κλασσικό  έργο Η Γη.

Περιγράφοντας τη ζωή στην επαρχία, τους καθημερινούς αγώνες των αγροτών, την αναμέτρηση με τη φτώχεια και με τις δοκιμασίες της ενασχόλησης με τη γη, ο Ζολά καταφέρνει να συγκροτήσει ένα μωσαϊκό χαρακτήρων, αποδίδοντας με διεισδυτική μάτια τόσο τις πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές και οικονομικές αναταραχές της εποχής όσο και  τις διαβαθμίσεις της ανθρώπινης ψυχής.

Όπως και στο Ζερμινάλ, ο Ζολά κοιτά εκεί που οι άλλοι αποστρέφουν το βλέμμα, καταγράφει με ανελέητη, ακραιφνώς ρεαλιστική πένα, τη ζωή στην ύπαιθρο με τις προκλήσεις της, τη διαφθορά, την αναλγησία, την εκμετάλλευση, αλλά και τον πόνο και την αλληλεγγύη και την αγάπη.  Μέσα από την οικονομική καταβαράθρωση και το ξεπεσμό, η γραφή του Ζολά δίνει ζωή σε χαρακτήρες σαν τον Γιαν και τη Φραγκίσκα, αλλά και σαν όλους εκείνους που τους περιτριγυρίζουν, χωρίς να κατηγορεί κανέναν, χωρίς να εξιδανικεύει κανέναν, με μια αφοπλιστική ειλικρίνεια μονάχα, με μοναδική αλήθεια. Ένα μυθιστόρημα με ροή και νεύρο, που συνίσταται για λάτρεις του Ζόλα, κατ’ επέκτασιν για λάτρεις της κλασσικής λογοτεχνίας.