Αριάδνη ΠολυχρονίουΑκροβατώντας ανάμεσα στον ακραιφνή, καταγγελτικό ρεαλισμό και τη σουρεαλιστική γοητεία του υπερφυσικού, με μια γλώσσα έξυπνη και σκληρή, απογυμνωμένη από περιττές γλαφυρότητες και άσκοπους βερμπαλισμούς, ο πορτοκαλί φάκελος του πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα Βαγγέλη Σωτήρη αποτελεί το πρώτο δείγμα μιας νέας, διεισδυτικής γραφής, προσφέρουσας νέους στοχασμούς στην λογοτεχνική παραγωγή της κρίσης.
Τα δεκαπέντε διηγήματα της συλλογής, άλλα συνοπτικά, άλλα πολυσέλιδα, άλλα τοποθετημένα στον απόλυτο ρεαλισμό της Ελλάδας της κρίσης, άλλα διαδραματιζόμενα σε ένα ονειρικό, «μεταφυσικό» πλαίσιο, που παραπέμπει σε Σαραμάγκου και Όργουελ, τα περισσότερα όμως συνιστάμενα σε μια αριστοτεχνική όσμωση και των δυο, παρουσιάζουν, όπως μας εξηγεί ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, ως « συνεκτικό στοιχείο το χρώμα πορτοκαλί». Πέρα, ωστόσο, από το συνδετικό τρικ του συγγραφέα να χρησιμοποιεί σε κάθε ιστορία με λανθάνοντα τρόπο το πορτοκαλί χρώμα, οι δεκαπέντε ιστορίες διέπονται -παρά τη διακριτή θεματολογία τους- από μια σπάνια οργανική συνοχή χάρη στον μοναδικό τρόπο που καρατομούν την ανθρώπινη ψυχή. Αλλοτριωμένοι, παγιδευμένοι, σκληροί, αδύναμοι, οι χαρακτήρες των ιστοριών είναι πλασμένοι με ειλικρίνεια και ρεαλισμό, είναι δε παρουσιασμένοι με κατανόηση, δίχως διδακτισμό και ηθικολογική διάθεση.
Στις περισσότερες από τις ιστορίες είναι εμφανή τα σημάδια της τρέχουσας ύφεσης, αλλά και οι εγγενείς παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. Η ανεργία, η εργασιακή εκμετάλλευση, ο αμοραλισμός, η αβεβαιότητα, η ξενοφοβία, η υπονόμευση της ίδιας της επιβίωσης, η επίδραση της οικονομικής καταβαράθρωσης στη ψυχολογία του ατόμου και στη διάπλαση των διαπροσωπικών του σχέσεων αποτελούν άξονες που θίγονται εναργώς στα διηγήματα του πορτοκαλί φακέλου. Από τη μητέρα που εκδίδεται για να θρέψει το παιδί της, μέχρι τον απόλυτο εκμηδενισμό του διαψευσμένου αναρχικού, από την πληττόμενη από την ανεργία Νάγια μέχρι τη «δύσπνοια» του Άρη, η σύγκρουση των ηρώων με την πραγματικότητα, και η συνακόλουθη ματαίωσή τους, διατρέχει τη βασική συλλογιστική των περισσοτέρων διηγημάτων. Σε αντίθεση, ωστόσο, με τα περισσότερα μυθιστορήματα της «κρίσης», που ψηλαφούν την κρίση καταγραφικά, με σύνηθες λογοτεχνικό εργαλείο μια πυκνή, ρεαλιστική γραφή, άλλοτε ψελλίζοντας και άλλοτε διατρανώνοντας την αντίθεση τους στα απότοκά της, ο πορτοκαλί φάκελος αντιλαμβάνεται την κρίση διαφορετικά, με εσωτερικότητα και ουσιαστικό στοχασμό. Αποτελώντας η ίδια λογοτεχνικό προϊόν της κρίσης, η συλλογή αυτή δεν αρκείται να στηλιτεύσει τον παραλογισμό και τον κυνισμό των ημερών μας, αντίθετα ανασυνθέτει δημιουργικά και τα δυο αυτά στοιχεία προσφέροντας –με την αρωγή του διάχυτου στοιχείου του μεταφυσικού- μια διόλου δογματική, διόλου μονοσήμαντη οπτική πάνω στον άνθρωπο.
Και οι δεκαπέντε ιστορίες του πορτοκαλί φακέλου ξαφνιάζουν με την τραχύτητα της γλώσσας και την οξύτητα της σκέψης, με την παρείσφρηση του παραλόγου και του αντιφατικού στην πλοκή, με τα ψήγματα βιτριολικού χιούμορ και το μηδενισμό των χαρακτήρων τους. Αυτή ακριβώς η σκληρότητα, ωστόσο, αφουγκράζεται την κοινωνική πραγματικότητα μέσα στην οποία γεννήθηκε, αναδεικνύει μια ανάγκη αναγωγής στο μυστηριακό και ανεξήγητο, και καταλήγει να γοητεύσει και να διεγείρει πνευματικά τον αναγνώστη. Συνολικά, μια συλλογή διηγημάτων και ένας νέος συγγραφέας που δεν πρέπει να αγνοήσετε.
Η συλλογή διηγημάτων πορτοκαλί φάκελος κυκλοφορεί από το Νοέμβριο του 2015 από τις εκδόσεις Λέμβος.