Εβίτα ΓοργορίνηΠοιες ταινίες χαρακτηρίζονται cult και μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα του είδους
Σύμφωνα με τον ορισμό του wikipedia, cult ταινία είναι αυτή που αν και low budget, έγινε γνωστή στο μεγάλο κοινό και αγαπήθηκε πολύ. Επίσης, αφορά ταινίες που δεν ήταν δημοφιλείς και αγαπήθηκαν ξαφνικά από μεγάλη μερίδα κοινού. Γενικότερα, ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται τη δεκαετία του 70, για να περιγράψει την περιρρέουσα κουλτούρα από τις underground και midnight ταινίες.
Θεωρώ πως ο καθένας έχει την δική του αντίληψη για το τι είναι cult, αν και υπάρχουν κάποιες ταινίες που σχεδόν όλοι θα βάζαμε σε αυτήν την κατηγορία. Εν τέλει, εάν μπορούσα προσωπικά να δώσω έναν ορισμό θα έλεγα ότι cult ταινίες είναι οι αντισυμβατικές.
Στο τέλος του άρθρου μπορείτε να σχολιάσετε τη δική σας αγαπημένη cult ταινία σε περίπτωση που δεν είναι στο άρθρο, ώστε να φτιάξουμε μια μεγάλη λίστα, όπως κάναμε με τις συγκινητικές ταινίες.
American Psycho
Περίληψη ταινίας: Ο Patrick Bateman είναι ένας ψυχρός χρηματιστής της Wall Street όπου πέρα από τη ψύχωση με την φυσική του κατάσταση και τις υποχονδριακές του τάσεις, αρέσκεται σε φρικτές δολοφονίες, βιασμούς, κανιβαλιστικές πράξεις.
Η ταινία αυτή αποτελεί μια σαφή κριτική στα πρότυπα του καπιταλιστικού συστήματος. Ο Patrick Bateman, είναι νέος, ωραίος, πετυχημένος, ένα γνήσιο παράδειγμα του “American dream”. Το βράδυ όμως, όταν γυρνάει από τη δουλειά, “παραδόξως” δεν αισθάνεται ολοκληρωμένος και έτσι βρίσκει την διαφυγή του στις δολοφονίες. Για να είμαι ειλικρινής δεν έχω διαβάσει το βιβλίο αλλά με βάση τα σχόλια που έψαξα, η ταινία αποτελεί μια αρκετά καλή μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη. Τόσο το βιβλίο, όσο και η ταινία, προσπαθούν, πολλές φορές μέσω της υπερβολής, ν’ αναδείξουν τον κανιβαλισμό του καπιταλιστικού συστήματος και την ματαιότητα του “American Dream”. Δεν πρέπει λοιπόν ν’ απορεί κανείς γιατί η συγκεκριμένη ταινία δεν είχε έσοδα στην Αμερική, όπου φυσικά και κατακρίθηκε σε μεγάλο βαθμό. Αντίθετα, τα μεγαλύτερα έσοδα προήλθαν από την Ευρώπη απ’ όπου έγινε σταδιακά γνωστή, αναγνωρίστηκε η αξία της και μπορούμε σήμερα να την τοποθετούμε σε αυτή τη λίστα.
*Σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της ταινίας, ο Christian Bale είχε αυτοσχεδιάσει χορεύοντας.
The Big Lebowski
Περίληψη ταινίας: Ο Lebowski, άνεργος χίπης, πρώην βετεράνος του Βιετνάμ, μπλέκεται σε μια απαγωγή λόγω συνωνυμίας μ’ έναν διάσημο εκατομμυριούχο, ενώ βασικά το μόνο που τον απασχολεί είναι το κατουρημένο χαλί του και φυσικά το bowling.
Εάν υπάρχει κάποιος αναγνώστης που δεν την έχει δει, προειδοποιώ ότι η περίληψη της είναι όσο παρανοική είναι και η ίδια η ταινία. Το φοβερό με τον Lebowski είναι πως έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις μια εντελώς ανούσια ταινία, ενώ οι αδερφοί Κοέν με τον “πιο αμερικάνικο τρόπο” κατάφεραν να σατυρίσουν όλη την αμερικάνικη κοινωνία και τις παθογένειές της. Όταν λέω “αμερικάνικο τρόπο” εννοώ ότι είναι μια ταινία που κυλάει εύκολα, με σκηνοθετικά ευρήματα, εφέ και έξυπνες ατάκες. Οι αδερφοί Κοέν σατυρίζουν τα πάντα: το πολίτευμα, την “δήθεν” ελευθερία σκέψης και λόγου, τον αντισημιτισμό, τους διαρκείς πολέμους, τον φαρισαϊσμό της αμερικάνικης κοινωνίας. Εν τέλει, ούτε εδώ πρέπει να απορούμε γιατί η ταινία απέτυχε παταγωδώς στο αμερικάνικο box office. Η αναγνώριση του Dude, όμως, δεν άργησε και πλέον έχει μέχρι και τη δική του θρησκεία. Εάν δεν είναι αυτή η ταινία cult, τότε ποια είναι;
Taxi Driver
Περίληψη ταινίας: Απογοητευμένος από τη ζωή και τους γύρω του, o Travis, εν μία νυκτί βλέπει τον εαυτό του ως άγγελο εξολοθρευτή και προσπαθεί να σώσει μια 12χρονη πόρνη.
Μαντέψτε, το Taxi Driver είναι μια ακόμη ταινία που ασκεί έντονη κριτική στην αμερικάνικη κοινωνία και το “American dream”, αλλά εντελώς τυχαία πήγε άπατο στο αμερικάνικο box office αν και σήμερα θεωρείται αριστούργημα. Γιατί όμως;
Η προσωπική, ταπεινή γνώμη μου είναι πως όλα έδεσαν μαγικά γι’ αυτή τη ταινία. Από τη μία το εξαιρετικό σενάριο του Σρέιντερ που συλλαμβάνει ακριβώς τα συναισθήματα των “λαβωμένων” αμερικάνων από τον χαμένο πόλεμο του Βιετνάμ, την κατακόρυφη πτώση του αμερικάνικου ονείρου και παράλληλα την υποκρισία που επικρατεί από την κοινωνία και τους πολιτικούς. Από την άλλη η εξαιρετική ματιά του Σκορτσέζε που τοποθετεί ως πρωταγωνίστρια την Νέα Υόρκη και τους ανθρώπους της και φυσικά η εξαιρετική ερμηνεία του Robert De Niro, ο οποίος αυτοσχεδίασε σε αρκετά σημεία, με πιο γνωστή στιγμή, τον αυτοσχεδιασμό μπροστά στον καθρέφτη. Εν τέλει η ταινία πραγματεύεται την αποξένωση στα μεγάλα αστικά κέντρα, την μετάπτωση των αξιών και το γεγονός ότι κάπως είμαστε όλοι χαμένοι, κάπου βλέπουμε την διαφθορά αλλά την συνηθίζουμε και κάποτε, κάποιος μας ρωτάει τι κάνουμε και τον προσπερνάμε αδιάφορα.
Fight Club
Περίληψη ταινίας: Ο Τζάκ, απογοητευμένος από την ζωή του, γνωρίζει τυχαία τον Τάιλερ και μαζί ιδρύουν ένα μυστικό Fight Club, του οποίου τα μέλη καλούνται να εκτονωθούν με τη χρήση βίας.
Το Fight Club είναι το αγαπημένο μου παράδειγμα cult ταινίας. Είναι τόσο γνωστή και κλασσική πλέον, που κανείς δε μπορεί να φανταστεί πόσο πάτωσε όταν κυκλοφόρησε. Αν και ο Φίντσερ γενικά έχει την τάση να βγαίνει εκτός προυπολογισμού, εδώ και το έκανε και δεν γύρισε πίσω κέρδη. Η ταινία αυτή δίχασε και διχάζει. Για μένα, το Fight Club συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με τα αναρχικά ιδανικά, είναι μια δριμύτατη κριτική στο καπιταλιστικό σύστημα, το American dream , τις κατακερματισμένες αξίες και όλα τα παρελκόμενα. Ακόμη, μέσα σε όλα αυτά παρουσιάζεται το μήνυμα ότι ο φασισμός δεν είναι κάτι που “έχει εκλείψει” και μπορεί πολύ εύκολα να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ομάδα (όλοι κουρεύονται γουλί, ακολουθούν τυφλά συγκεκριμένους κανόνες, η ατάκα ότι τα καλύτερα σαπούνια γίνονται από ανθρώπινο λίπος).
Οι συμβολισμοί σε αυτή τη ταινία είναι πολλοί. Αν και για μένα ο μεγαλύτερος συμβολισμός και τέχνασμα είναι ο τρόπος που στοιχειοθετείται η βία. Αυτή ήταν ο λόγος ή η πρόφαση που η ταινία κατακρίθηκε. Ο καταναλωτισμός είναι βία, αφού επιβάλλεται ως μηχανισμός ενσωμάτωσης στο κοινωνικό σύνολο. “Καταναλώνω, άρα υπάρχω” και αν δεν καταναλώνεις, δεν ακολουθείς τη “μόδα” της κοινωνίας, άρα απομονώνεσαι. Και όλα αυτά γίνονται μηχανικά, δίχως να το αντιλαμβάνεσαι. Επομένως πόσο υποκριτές είναι αυτοί που θεώρησαν την βία στο “Fight Club” υπερβολική, όταν είναι κομμάτι, όχι μόνο της καθημερινότητάς μας, αλλά και στοιχείο του συστήματος στο οποίο ενυπάρχουμε.
Και ναι, απ’ ότι καταλάβατε είμαι μεγάλη fan του Φίντσερ, εάν δεν σας έχω πείσει ακόμα για τους συμβολισμούς στο Fight Club τόσο στο σενάριο όσο και στη σκηνοθεσία, τότε θα σας πω ότι σχεδόν σε κάθε σκηνή υπάρχει κρυμμένος ένας καφές από τα Starbucks. Ο Φίντσερ είχε ενημερώσει την εταιρία ότι ήθελε να κάνει κάτι τέτοιο, η οποία φυσικά και ήταν σύμφωνη, μέχρι τη στιγμή που είδαν την τελευταία σκηνή, όπου μια καφετέρια των Starbucks ανατινάζεται και στην θέση της εμφανίζεται μια καφετέρια με το όνομα “Grafitico shop”.
Όπως είπα και στον πρόλογο για μένα οι “cult” ταινίες είναι πάνω απ’ όλα οι αντισυμβατικές, γι’ αυτό άλλωστε έδωσα και τα παραπάνω παραδείγματα. Η παρακάτω λίστα αποτελείται από ταινίες που είναι cult σύμφωνα με το wikipedia και την ευγενική συνεισφορά των αρθρογράφων του Frapress.gr.
Άλλες Cult ταινίες:
Donnie Darko (ίσως η πιο cult ταινία όλων των εποχών)
Pulp Fiction
Blade Runner
Fargo
The holy mountain
Machete
Reservoir Dogs
Andy Warlhol’s Frankestein, Dracula, Bad
Mean streets
12 monkeys
American movie
Amores Perros
Permanent Vacation
Coffee & Cigarettes
Borat
Eraserhead (1977)
Clerks (1994)
The Evil dead (1983)
Easy rider (1961)
Faster Pussycat! Kill! Kill! (1965)
Heathers (1989)
The man who felt to the earth (1976)
Monty Python and the holy grail (1974)
The rocky horror picture show (1975)
Barbarella (1978)
Gremlins
Amelie
Cell 211
24 Carat
Welcome to the dollhouse
Oldboy
A Clockwork orange
Space Odyssey
Πηγή: Wikipedia