Χρήστος ΡούκοςΟ εμφύλιος πόλεμος στη Συρία είναι ένα από τα πιο περίπλοκα ζητήματα των ημερών μας. Ο ανθρωπιστικός παράγοντας, όμως, καθιστά την κατανόησή του απαραίτητη.
Το θέμα του εμφυλίου πολέμου στη Συρία είναι ένα μείζον ανθρωπιστικό θέμα που δεν απασχολεί μόνο τους ανθρώπους που διαβιούν στη συγκεκριμένη χώρα αλλά τα τελευταία χρόνια επηρεάζει άμεσα η έμμεσα όλες τις ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη. Στρατιωτικοί εξοπλισμοί, επιθέσεις σε αμάχους, πόλεμος κατά της τρομοκρατίας και των Τζιχαντιστών είναι ελάχιστοι από τους τίτλους που παίζουν στα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά δίκτυα σε όλον τον κόσμο.
Παρακάτω επιχειρώ να συνοψίσω μέσα σε λίγες παραγράφους όλα τα καίρια σημεία αυτής της υπόθεσης. Πολλά από τα κομμάτια του κειμένου είναι παρμένα από τους New York Times αλλά και από διάφορα Ελληνικά sites, τα links των οποίων παραθέτω στο τέλος του κειμένου για εκείνους που θέλουν ν’ ασχοληθούν εκτενέστερα με το συγκεκριμένο θέμα.
Ο συριακός εμφύλιος πόλεμος, τώρα στο πέμπτο έτος του, εμπλέκει πολλές χώρες με επικαλυπτόμενες και ενίοτε αλληλοσυγκρουόμενες ατζέντες. Ανταγωνιστικά οράματα για το πώς να διαχειριστούν τη σύγκρουση, η οποία έχει οδηγήσει σε μια σοβαρή κρίση του παγκόσμιου μεταναστευτικού προβλήματος καθώς και στην άνοδο του ισλαμικού κράτους, κυριάρχησαν στις συζητήσεις στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον περασμένο μήνα. Όμως, παρά τις ημέρες των συνεδριάσεων και των διπλωματικών χειρισμών που διαδέχονταν η μια την άλλη, η κρίση κάθε άλλο παρά καταλαγιάστηκε.
H λύση του συριακού εμφυλίου πολέμου σήμερα μοιάζει πιο ακατόρθωτη από ποτέ. Η ανάμειξη της Ρωσίας στα γεγονότα που διαδραματίζονται αυτή τη στιγμή στη Συρία περιπλέκει ακόμα περισσότερο την ήδη τεταμένη κατάσταση, σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές. Διάφορες χώρες μεταξύ των οποίων το Ιράν, η Τουρκία, οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία, το Ισλαμικό Κράτος και πολλαπλές αντάρτικες ομάδες παίζουν επίσης τον δικό τους ρόλο στον πόλεμο που έχει στοιχίσει τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Λίγα λόγια για το πώς φτάσαμε ως εδώ
Ο Μπασάρ αλ Άσαντ ανέλαβε τα ηνία της χώρας το 2000 μετά τον θάνατο του πατέρα του Χαφέζ αλ Άσαντ, ο οποίος κυβέρνησε τη Συρία επί 30 χρόνια (από το 1971 έως και το 2000, έτος το οποίο απεβίωσε). Η Αραβική Άνοιξη του 2011, η οποία προκάλεσε την ανατροπή ηγετών χωρών της περιοχής, ξεσήκωσε και τους Σύρους κατά του καθεστώτος Άσαντ.
Ο Σύρος ηγέτης όμως, καταστέλλοντας βίαια τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, κατάφερε να κρατηθεί στην εξουσία. Πολίτες και λιποτάκτες του στρατού σχημάτισαν μάχιμες μονάδες, οι οποίες ξεκίνησαν μια εκστρατεία εξέγερσης κατά του συριακού στρατού. Οι αντάρτες ενοποιήθηκαν κάτω από τη σημαία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού στα τέλη του 2011 και πολέμησαν με έναν ολοένα και πιο οργανωμένο τρόπο.
Οι δυνάμεις του Άσαντ διατήρησαν την εξουσία τους στη Δαμασκό και άλλες μεγάλες πόλεις και περιοχές κατά μήκος των μεσογειακών ακτών και στα σύνορα με τον Λίβανο. Στην υπόλοιπη χώρα και στα 13 κυβερνεία από τα οποία αποτελείται η Συρία, ο έλεγχος των περιοχών εναλλασσόταν μεταξύ αντάρτικων ομάδων.
Στο «παιχνίδι» θα μπει επίσης το Μέτωπο Αλ Νόσρα, που αποτελεί βραχίονα της Αλ Κάιντα στη Συρία, αλλά και το Ισλαμικό Κράτος, που διεξάγει τον δικό του αγώνα για τον έλεγχο περιοχών της Συρίας εναντίον οποιουδήποτε έμπαινε στο δρόμο του: της κυβέρνησης, των ανταρτών, των Κούρδων κλπ. Οι τελευταίοι έχουν βρεθεί στο στόχαστρο, κυρίως του Ισλαμικού Κράτους. Έχουν κατορθώσει πάντως να επανακτήσουν σημαντικό μέρος του χαμένου εδάφους τους κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία και κυρίως την πόλη Κομπάνι, που κατέλαβε το Ισλαμικό Κράτος το 2014.
Ως αποτέλεσμα του εμφυλίου πολέμου, σχηματίστηκε εναλλακτική κυβέρνηση από την αντιπολίτευση (κυβέρνηση του Συριακού Εθνικού Συνασπισμού) το Μάρτιο του 2012. Εκπρόσωποι αυτής της κυβέρνησης προσκλήθηκαν για να καταλάβουν την έδρα της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο στις 28 Μαρτίου 2013.
Ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης αναγνωρίζεται ως “μοναδικός εκπρόσωπος του συριακού λαού” από αρκετές χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόεδρος του Εθνικού Συνασπισμού για τις Συριακές Δυνάμεις της Επανάστασης και της Αντιπολίτευσης είναι ο Χαλέντ Χότζα από τις 4 Ιανουαρίου 2015, ο οποίος εξελέγη σε κλειστή ψηφοφορία στην Κωνσταντινούπολη και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Αχμάντ Σαλέχ Τουμά.
Η ανάμειξη των ξένων χωρών
Με αφορμή την πρόσφατη εμπλοκή της Ρωσίας στην εμφύλια σύρραξη, οι New York Times κάνουν μια ανάλυση των διεθνών δυνάμεων που εμπλέκονται στη Συρία και του ρόλου τους στη διαμόρφωση των ισορροπιών στην περιοχή.
ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ στηρίζουν τα περισσότερο μετριοπαθή στοιχεία μεταξύ των αντάρτικων δυνάμεων στη Συρία και αντιτίθενται στην κυβέρνηση Άσαντ καθώς και στη δράση του Ισλαμικού Κράτους και άλλων ισλαμικών εξτρεμιστικών δυνάμεων στην περιοχή. Ηγούνται μια συμμαχίας που πραγματοποιεί αεροπορικές επιδρομές στο Ιράκ και τη Συρία εναντίον του Ισλαμικού Κράτους και άλλων εξτρεμιστικών ομάδων.
Διεξάγουν επίσης ένα μυστικό πρόγραμμα εκπαίδευσης και εξοπλισμού ανταρτών και ένα ακόμη πρόγραμμα που έχει αναλάβει το Πεντάγωνο για την εκπαίδευση Σύρων κατά του Ισλαμικού Κράτους. Τελος, στρατιωτικοί αξιωματούχοι απο τη Ρωσία και τις ΗΠΑ αποφάσισαν να υπογράψουν ενα μνημόνιο συνεργασίας για την αποτροπή των μεταξύ τους συγκρούσεων αλλά και τη διενέργεια αποστολών εντοπισμού και διάσωσης πιλότων στη διάρκεια παράλληλων αεροπορικών επιδρομών στη Συρία. ‘
Ο Ρώσος υφυπουργός Άμυνας, Ανατόλι Αντόνοφ, σημείωσε ότι το μνημόνιο συμπεριλαμβάνει κανόνες και περιορισμούς που αποσκοπούν «στην αποτροπή επεισοδίων μεταξύ των ρωσικών και των αμερικανικών πολεμικών αεροσκαφών» ενώ εκπρόσωπος του Πενταγώνου επιβεβαίωσε την εξέλιξη τονίζοντας ότι το πλήρες κείμενο της συμφωνίας δε θα δημοσιοποιηθεί κατόπιν αιτήματος της Μόσχας.
Ρωσία
Ο Άσαντ αποτελεί διαχρονικό σύμμαχο της Ρωσίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Στη διάρκεια του εμφυλίου η Ρωσία έχει στηρίξει τον Άσαντ παρέχοντας όπλα και συμβούλους στις καθεστωτικές δυνάμεις ενώ πριν από λίγες εβδομάδες ξεκίνησε και τους βομβαρδισμούς στα εδάφη της χώρας. Η Ρωσία ενεπλάκη στη σύρραξη, δηλώνοντας αποφασισμένη να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους.
Επικριτές ωστόσο υποστηρίζουν ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για την υποστήριξη του καθεστώτος του Άσαντ παρά για τη μάχη ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος. «Εάν έπληξαν τη Χομς, όπως είναι σχεδόν βέβαιο, τότε δεν στοχεύουν το Ισλαμικό Κράτος, αλλά πιθανότατα τους αντάρτες της συριακής αντιπολίτευσης», ανέφεραν χαρακτηριστικά.
Πρόσφατα κιόλας διέρρευσαν στα media φωτογραφίες όπου επίσκοπος της Ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας ευλογούσε πυραύλους του Ρωσικού στρατού που προορίζονταν για αεροπορικές επιδρομές εναντίον Σύρων ανταρτών. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που διεξήχθη στη Ρωσία ένας στους δυο Ρώσους επιθυμεί και χερσαία επέμβαση της Ρωσίας.
Τέλος, ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλάντιμιρ Πούτιν, τόνισε την Τρίτη 20 Οκτωβρίου 2015 ότι τρομοκρατικές ομάδες σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν τις βάσεις τους στη Συρία και να αποσταθεροποιήσουν κι άλλες περιοχές και χώρες. «’Έχοντας ως βάση τη Συρία και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, οι τρομοκράτες έχουν σχέδια να επεκταθούν και να αποσταθεροποιήσουν ολόκληρες περιοχές του πλανήτη», τόνισε ο κ. Πούτιν, μιλώντας σε υψηλόβαθμους Ρώσους αξιωματούχους.
Τουρκία
Η Τουρκία στηρίζει την υπό τις ΗΠΑ συμμαχία και, σιωπηρά, αντικαθεστωτικές ομάδες στη χώρα. Αντιμάχεται κυρίως την κυβέρνηση της Συρίας και κουρδικές ομάδες που σχετίζονται με το PKK, μια ομάδα ανταρτών που δραστηριοποιούνται κυρίως στη Τουρκία, καθώς και το Ισλαμικό Κράτος.
Η Τουρκία διεξήγαγε αεροπορικές επιδρομές και στρατιωτικές επιχειρήσεις, κυρίως στο βόρειο Ιράκ κατά των Κούρδων. Επέτρεψε επίσης στη συμμαχία υπό τις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσεις τουρκικές αεροπορικές βάσεις ενώ έχει επιτρέψει τη μετακίνηση μέσω του εδάφους της μαχητών και πολεμοφοδίων για τους Σύρους αντάρτες. Σύμφωνα με πρόσφατες αναφορές ανώτατων Τούρκων αξιωματούχων η κυβέρνηση αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποδεχθεί μία πολιτική μετάβαση στη Συρία, στη διάρκεια της οποίας ο πρόεδρος της χώρας, Μπασάρ αλ-Άσαντ θα παραμείνει στην εξουσία συμβολικά για έξι μήνες.
Μιλώντας υπό καθεστώς ανωνυμίας, ένας από τους αξιωματούχους είπε ότι συνεχίζεται η δουλειά για να υπάρξει σχέδιο για την αναχώρηση του Άσαντ. «Ο Άσαντ μπορεί να μείνει για έξι μήνες και το δεχόμαστε αυτό, καθώς θα υπάρχει εγγύηση για την αναχώρησή του», είπε ο αξιωματούχος. «Έχουμε προχωρήσει μπροστά σε αυτό το θέμα μέχρι ενός σημείου με τις ΗΠΑ και τους άλλους συμμάχους μας. Δεν υπάρχει ομοφωνία πότε θα ξεκινήσει το εξάμηνο, αλλά πιστεύουμε ότι δεν θα αργήσει», πρόσθεσε.
Ιράν
Ο κυριότερος αρωγός του συριακού καθεστώτος στην περιοχή, το Ιράν παρέχει οικονομική και στρατιωτική βοήθεια με τη μορφή των συμβούλων στο πεδίο από την έναρξη του πολέμου το 2011, ενώ αντιτίθεται στη δράση των σουνιτών ανταρτών και του Ισλαμικού Κράτους. Το 2011, η σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου, που έχει τη στήριξη του Ιράν, μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό της κυβέρνησης.
Τον επόμενο χρόνο, το Ιράν απέστειλε εκατοντάδες στρατιωτικούς συμβούλους για να βοηθήσουν τον στρατό του Άσαντ και η Χεζμπολάχ εξαπέλυσε μια μεγάλη επίθεση κατά των ανταρτών. Πρόσφατα, το Ιράν ανακοίνωσε πως σκοπεύει να ενισχύσει την παρουσία των στρατιωτικών του συμβούλων στη Συρία για να βοηθήσει τη Δαμασκό στον αγώνα εναντίον της «τρομοκρατίας».
Σαουδική Αραβία
Τη στήριξη της Σαουδικής Αραβίας απολαμβάνουν ομάδες ανταρτών που μάχονται σε βάρος της συριακής κυβέρνησης. Ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας προειδοποίησε πριν από λίγες εβδομάδες ότι η χώρα του δεν υπάρχει περίπτωση να δεχθεί μία ρώσικη επέμβαση που θα έχει ως στόχο τη διατήρηση του Άσαντ στην εξουσία.
Προειδοποίησε, επίσης, ότι αν δεν συμφωνηθεί η απομάκρυνση του Άσαντ, η αποστολή στρατιωτικής και άλλης βοήθειας από τη Σαουδική Αραβία προς τους σύρους αντάρτες θα αυξηθεί. Εκτός από τη χρηματοδότηση και τον εξοπλισμό των ανταρτών, η Σαουδική Αραβία ξεκίνησε πριν από έναν χρόνο τις αεροπορικές επιδρομές κατά του Ισλαμικού Κράτους, σε συνεργασία με τη συμμαχία υπό τις ΗΠΑ.
Κατάρ
Το Κατάρ επίσης στηρίζει ομάδες ανταρτών και αντιτίθεται στη συριακή κυβέρνηση, εξοπλίζοντας και εκπαιδεύοντας τους αντικαθεστωτικούς, ενώ μαζί με άλλες χώρες του Κόλπου έχει προσφέρει σημαντικά χρηματικά ποσά στους αντάρτες. Στο Κατάρ έχει εγκατασταθεί και το κεντρικό επιτελείο, που θέτει σε εφαρμογή το πρόγραμμα των στρατιωτικών επιχειρήσεων των οποίων ηγούνται οι ΗΠΑ.
Βρετανία
Η Βρετανία, όπως και οι ΗΠΑ, στηρίζει τα πιο μετριοπαθή στοιχεία ανάμεσα στους αντάρτες στη Συρία, αντιτιθέμενη στην κυβέρνηση, το Ισλαμικό Κράτος και άλλες εξτρεμιστικές ομάδες. Η έντονη διαφωνία στο Κοινοβούλιο της χώρας για μια ενδεχόμενη στρατιωτική επέμβαση στη Συρία είχε ως αποτέλεσμα η χώρα να περιοριστεί στις αεροπορικές επιδρομές στο Ιράκ. Ωστόσο, διεξήγαγε πρόσφατα μια επίθεση μη επανδρωμένου αεροσκάφους στη Συρία η οποία σκότωσε δύο Βρετανούς πολίτες που λέγεται ότι είχαν ενωθεί με το Ισλαμικό κράτος.
Γαλλία
Και η Γαλλία τάσσεται υπέρ των μετριοπαθών ανταρτών. Αντιμέτωπη πρόσφατα με την προσφυγική κρίση και υπό τον φόβο ότι περισσότερο Γάλλοι θα ενταχθούν στις τάξεις των Τζιχαντιστών, επέκτεινε τη συμμετοχή της στις αεροπορικές επιχειρήσεις της συμμαχίας κατά του Ισλαμικού Κράτους και άλλων εξτρεμιστικών ομάδων κατά στόχων στη Συρία και το Ιράκ. Έχει, ωστόσο, αποκλείσει το ενδεχόμενο μιας χερσαίας επέμβασης.
Καναδάς
Ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, ανακοίνωσε ότι η χώρα του σταματά τις αεροπορικές επιδρομές στη Συρία και το Ιράκ κατά των Τζιχαντιστών. Ο 43χρονος Τριντό είχε την πρώτη του τηλεφωνική επικοινωνία με το πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, κατά την διάρκεια της οποίας του ανακοίνωσε την απόφασή του.
Ο τερματισμός των αεροπορικών επιδρομών στη Συρία και το Ιράκ κατά θέσεων μαχητών του Ισλαμικού Κράτους ήταν μία από τις προεκλογικές δεσμεύσεις του Καναδού ηγέτη, όπως αναφέρει το Reuters. Ο Καναδάς θα αποσύρει τα μαχητικά του από την πολυεθνική συμμαχία υπό τις ΗΠΑ που επιχειρεί σε Συρία και Ιράκ εναντίον της ISIS, όπως επιβεβαίωσε ο νέος Καναδός πρωθυπουργός, ο οποίος διευκρίνισε πως θα συνεχίσει τη συμμετοχή στην εκπαίδευση μαχητών.
Ένα μαρτύριο δίχως τελειωμό…
Κι ενώ οι εμφυλιοπολεμικές συρράξεις στο Συριακό έδαφος συνεχίζονται, οι συνέπειές τους στη ζωή των πολιτών της Συρίας είναι τουλάχιστον καταστροφικές. Οι νεκροί ανέρχονται σε περισσότερους από 250.000 και οι εκτοπισμένοι σε περισσότερα από 7 εκατομμύρια κατά τα 5 σχεδόν χρόνια που διαρκεί αυτός ο ανηλεής πόλεμος. Όσοι επιβιώνουν εγκαταλείπουν τη πατρίδα που αγαπάνε και ψάχνουν να βρουν μια ζωή χωρίς τον καθημερινό φόβο της επιβίωσης τους μακριά από τη βία και τους τραγικούς αλλά και άδικους θανάτους των συνανθρώπων τους.
Οι ιμπεριαλιστικοί ηγέτες όλων των ανεπτυγμένων χωρών φαίνεται πως ξέρουν μόνο να παίζουν παιχνίδια εξουσίας στις πλάτες αθώων και άμαχων ανθρώπων. Στο όνομα της δήθεν ανθρωπιστικής βοήθειας που αποστέλλουν, υπογράφουν και βάζουν σφραγίδες για νέες δαπάνες εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Το αίμα όμως όλων των αδικοχαμένων ψυχών δεν είναι μόνο στα χέρια εκείνων που πατούν την σκανδάλη καθημερινά και στέλνουν στο θάνατο χιλιάδες αμάχους, γυναίκες και παιδιά αλλά και σ’ όλων αυτών που ενώ είχαν την εξουσία ν’ αλλάξουν τα πράγματα προτίμησαν να παραμείνουν αδρανείς και να τ’ αφήσουν να εξελιχτούν από μόνα τους.
Οι αλληλοσυγκρουόμενες πολιτικές και τα αντικρουόμενα συμφέροντα χωρών που ενδιαφέρονται μόνο για την επικράτηση τους έναντι των άλλων έχουν ως αποτέλεσμα να καταστήσουν την Συρία τα τελευταία 5 χρόνια σ’ ένα νεκροταφείο ανθρώπινων ψυχών.
Η περίπτωση του ορφανού παιδιού απο την Συρία που μπέρδεψε την κάμερα με όπλο και παραδόθηκε, συγκλόνισε την κοινή γνώμη.
Πηγές: New York Times, newsbeast.gr, onalert.gr, naftemporiki.gr