FrapressΗ πρώτη φωλιά της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta αποτελεί σπουδαίο γεγονός κάθε χρόνο επειδή δείχνει την «φιλοπατρία» των χελωνών προς τις περιοχές όπου γεννήθηκαν και οι ίδιες, προκειμένου να αναπαραχθούν και να δημιουργήσουν απογόνους. Φέτος οι πρώτες φωλιές εντοπίστηκαν στη Ζάκυνθο, κατά την πρωινή παρατήρηση της 19ης Μαΐου 2015 στα Ανατολικά Σεκάνια και στην παραλία του Γέρακα.
Ο Σπύρος Στογιάννος, εθελοντής στον ΑΡΧΕΛΩΝ εδώ και 2 χρόνια και φέτος υπεύθυνος της Κατασκήνωσης και των Εθελοντών στο πρόγραμμα της Ζακύνθου μας περιγράφει την εμπειρία του:
«Χθες βράδυ είχε ακουστεί ότι σήμερα το πρωί (19/5/15) θα βρέξει. Ευτυχώς δεν έβρεξε και η βάρδια έγινε κανονικά στην παραλία ωοτοκίας Σεκάνια. Καθώς κατεβαίναμε το μονοπάτι που οδηγεί στην παραλία των Σεκανίων, μιλούσα με την Μία μια εθελόντρια από την Αγγλία που ήταν μαζί μου στην βάρδια και συζητούσαμε πόσο τέλειο θα ήταν να βρίσκαμε τη πρώτη φωλιά της φετινής περιόδου ωοτοκίας και ήμασταν πολύ ενθουσιασμένοι.
Στο μονοπάτι για τα Σεκάνια υπάρχει ένα σημείο που έχει πολύ καθαρή θέα του ανατολικού κομματιού της παραλίας οπότε καθίσαμε εκεί για λίγο να ξεκουραστούμε και να απολαύσουμε την υπέροχη θέα όταν ξαφνικά είδαμε κάποια ίχνη θαλάσσιας χελώνας Καρέτα Καρέτα και στη μέση τους μπορούσες καθαρά να δεις μια φωλιά. Όταν φτάσαμε στη φωλιά το συναίσθημα ήταν υπέροχο γιατί καταλάβαμε και οι δύο ότι βλέπαμε μπροστά στα μάτια μας τη πρώτη φωλιά της περιόδου ωοτοκίας και ότι πολλές ακόμα θα ακολουθούσαν! Η Μία ήταν πολύ ενθουσιασμένη καθώς ήταν η πρώτη της φωλιά! Όταν τελειώσαμε όλες τις μετρήσεις που πρέπει να κάνουμε πήρα στο τηλέφωνο τον Υπεύθυνο Προγράμματος, Διονύση, να τον ενημερώσω και είχε ακόμα πιο καλά νέα για την πρώτη φωλιά στην παραλία του Γέρακα!
Αυτό το πρωινό ήταν ότι καλύτερο για την αρχή της περιόδου ωοτοκίας και για το πρόγραμμα του ΑΡΧΕΛΩΝ στη Ζάκυνθο όπως επίσης για μένα και την Μία που ήμασταν εκεί και ζήσαμε αυτή την υπέροχη εμπειρία».
Η Ζάκυνθος αποτελεί τον μεγαλύτεροι βιότοπο αναπαραγωγής στη Μεσόγειο και συνήθως εκεί γίνεται και η πρώτη φωλιά στην Ελλάδα. Οι χελώνες Καρέττα έρχονται στη Ζάκυνθο από διάφορα μέρη της Μεσογείου. Οι χελώνες συγκεντρώνονται από τον Μάρτιο – Απρίλιο στον Κόλπο του Λαγανά όπου ζευγαρώνουν και οι θηλυκές ετοιμάζονται για την ωοτοκία.
Τα ξημερώματα της Τετάρτης 20 Μαΐου εντοπίστηκε από τους εθελοντές του ΑΡΧΕΛΩΝ η πρώτη φωλιά Caretta caretta στον Κυπαρισσιακό Κόλπο και συγκεκριμένα στη θέση Βουνάκι. Από τα μέσα Μαΐου νέοι επιστήμονες, εθελοντές όχι μόνο από την Ελλάδα αλλά και από πολλές χώρες του κόσμου, περιπολούν καθημερινά τις κυριότερες παραλίες ωοτοκίας στην Ελλάδα μέσω των ερευνητικών προγραμμάτων πεδίου του Συλλόγου. Ειδικά στον Νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο αναμένεται η συμμετοχή 100 και πλέον ατόμων, κυρίως νέων επιστημόνων οι οποίοι έρχονται από όλο τον κόσμο για να συμβάλλουν στην προστασία των θαλάσσιων χελωνών της περιοχής.
Ο Κυπαρισσιακός Κόλπος, όπως έχει επανειλημμένως τονιστεί, φιλοξενεί τη δεύτερη (μετά την Ζάκυνθο) σημαντικότερη περιοχή ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta στη Μεσόγειο. Μάλιστα, τα τελευταία δύο χρόνια (2013 και 2014), ο αριθμός φωλιών στην περιοχή ξεπέρασε αυτόν της Ζακύνθου. Ο πυρήνας του βιοτόπου εντοπίζεται στο νοτιότερο τμήμα του Κόλπου και δη στα 10 χλμ. παραλίας μεταξύ του ποταμού Νέδα και του χωριού Καλό Νερό, όπου γίνεται το 86% της φωλεοποίησης. Επιπλέον, η περιοχή χαρακτηρίζεται από την πλουσιότερη και πιο εκτεταμένη στην Ελλάδα ζώνη αμμολόφων. Λόγω της φωλεοποίησης του απειλούμενου είδους αλλά και της ύπαρξης του εκτεταμένου οικοσυστήματος θινών η περιοχή έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 με την ονομασία «Θίνες Κυπαρισσίας» (κωδικός: GR 2550005) και από την 1/9/2006 έχει αναγνωριστεί ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας.
Δυστυχώς η έλλειψη νομικού πλαισίου προστασίας και σχεδίου διαχείρισης στο Νότιο Κυπαρισσιακό Κόλπο εκτρέφει έντονα τα γνωστά συμπτώματα της απρογραμμάτιστης και ανεξέλεγκτης «ανάπτυξης-αξιοποίησης» που υποβαθμίζουν τη μοναδική αυτή περιοχή. Τα τελευταία χρόνια δημιουργούνται οικόπεδα, χτίζονται βίλες πάνω στους αμμόλοφους, καταστρέφοντας την παράκτια βλάστηση και διανοίγονται παράνομα δρόμοι πρόσβασης στη θάλασσα. Είναι το γνωστό «σενάριο καταστροφής» μιας οικολογικά ευαίσθητης περιοχής όπου η πολιτεία δεν κατάφερε να θέσει έγκαιρα περιβαλλοντικούς όρους, ώστε η όποια ανάπτυξη να γίνει σωστά και να ωφελήσει την περιοχή ουσιαστικά και όχι ευκαιριακά. Ακριβώς λόγω της έλλειψης θεσμικού πλαισίου προστασίας του Νοτίου Κυπαρισσιακού Κόλπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε τον Μάρτιο του 2014 την παραπομπή της χώρας μας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και η υπόθεση αναμένεται να εκδικαστεί εντός του 2015. Στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο κυμαίνεται και η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία τονίζει την ανάγκη θέσπισης ενός αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου για την προστατευόμενη περιοχή αναγνωρίζοντας την οικολογική σημασία της όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά για όλη την Ευρώπη.
Εκτός από τη Ζάκυνθο ο ΑΡΧΕΛΩΝ εργάζεται συστηματικά και σε άλλες περιοχές ωοτοκίας όπως στον Κυπαρισσιακό Κόλπο, που αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη περιοχή ωοτοκίας στη Μεσόγειο, το Λακωνικό Κόλπο, την Κορώνη και σε τρεις περιοχές στην Κρήτη (Ρέθυμνο, Χανιά, Κόλπος Μεσσαράς) καθώς και στον Αμβρακικό κόλπο.
Κατά την περίοδο ωοτοκίας του 2014 (Μάιος – Οκτώβριος), όπου οι εθελοντές μας παρακολουθούν 75 χιλιόμετρα παραλιών, έγιναν συνολικά 2.945 φωλιές από τις οποίες προστατεύτηκαν 1.991, ενώ κατά τη νυχτερινή περιπολία, παρατηρήθηκαν 632 ενήλικες χελώνες.
Χάρη στις προσπάθειες των εθελοντών του ΑΡΧΕΛΩΝ «σώθηκαν» 129.517 χελωνάκια (από τα 194.929 που εκκολάφθηκαν), φθάνοντας ασφαλώς στην θάλασσα.
Υπεύθυνος προγράμματος Ζακύνθου: Διονύσης Αρβανιτάκης
Υπεύθυνη προγράμματος Πελοποννήσου: Πολύμνια Νεστορίδου
Ο ΑΡΧΕΛΩΝ είναι Σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που ιδρύθηκε το 1983. Ασχολείται με τη διαφύλαξη των φυσικών πόρων και την καθιέρωση πρακτικών για την αειφορική διαχείρισή τους, τη διατήρηση του θαλάσσιου φυσικού περιβάλλοντος και των παράκτιων οικοσυστημάτων με έμφαση στις Θαλάσσιες Χελώνες.