Νάνσυ ΤζαλαβράLouise Weiss (25 Ιανουαρίου 1893-26 Μαΐου 1983)
Προ μηνός είχα την τύχη να επισκεφθώ το κτίριο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο Στρασβούργο, στο πλαίσιο φοιτητικής εκπαιδευτικής εκδρομής, του Ερευνητικού Ομίλου της Νομικής Σχολής (Ε.Ο.Φ.Ν.).
Το ραντεβού μας για την ξενάγηση στο κοινοβούλιο είχε οριστεί στην είσοδο του κτιρίου “Louise Weiss”.
Δεν είχα ακούσει ποτέ ξανά το όνομα, ούτε γνώριζα το παραμικρό για αυτήν την προσωπικότητα. Μπαίνοντας, παρατηρήσαμε ότι το όνομα αυτό δεν αναγραφόταν μονάχα στην είσοδο του κτιρίου, αλλά εντός υπήρχε μια ολόσωμη φωτογραφία της εν λόγω γυναίκας, καθώς και η προτομή της στην αίθουσα με τις σημαίες των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έτσι, άκουσα για πρώτη φορά για την Louise Weiss.
Η Louise Weiss ήταν Γαλλο-Εβραία, με καταγωγή από την περιοχή της Αλσατίας. Δημοσιογράφος, υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γυναικών, επιφανής προσωπικότητα των διεθνών σχέσεων, πολιτικός και θερμή υποστηρίκτρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Γεννήθηκε το 1893. Σπούδασε στο Παρίσι και την Οξφόρδη και αποφοίτησε το 1914, πετυχαίνοντας έτσι να ενταχθεί στο ποσοστό εκείνο των Γαλλίδων που κατείχαν πτυχίο ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος, δηλαδή στο 10% των γυναικών της χώρας.
Το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου επηρέασε καθοριστικά την πορεία της. Κατά τη διάρκειά του ανέλαβε ανθρωπιστική δράση, κατορθώνοντας να εγκαταστήσει ένα μικρό, “αυτοσχέδιο” νοσοκομείο για να παρέχει τις πρώτες βοήθειες στους επιζώντες. Η σκληρότητα και οι καταστροφές που άφησε πίσω του ο πόλεμος φούντωσαν μέσα της τον πόθο της ενασχόλησης με τις διεθνείς σχέσεις, με απώτερο σκοπό την επίτευξη της παγκόσμιας ειρήνης. Στράφηκε προς τη δημοσιογραφία θεωρώντας την το πιο ισχυρό όπλο για να “ανοίξει πόλεμο κατά του πολέμου”.
Το πρώτο της δημοσιογραφικό κατόρθωμα υπήρξε η ίδρυση, από κοινού με την Hyacinthe Philouze, της εβδομαδιαίας εφημερίδας , L’Europe Nouvelle. Υπήρξε εκδότριά της από την ίδρυση της εφημερίδα το 1918, μέχρι και το 1934. Υπό τη διεύθυνσή της, το έντυπο γρήγορα έγινε το κυρίαρχο και το πιο έγκυρο στον τομέα των διεθνών σχέσεων. Η Weiss πίστευε στην “επιστήμη της ειρήνης” και για να προωθήσει ακόμη περισσότερο αυτήν την πεποίθηση και τις ιδέες της, ίδρυσε το ινστιτούτο Nouvelle Ecole de la Paix, το 1930. Το ινστιτούτο απευθυνόταν σε ενήλικες και παρέδιδε σεμινάρια και διαλέξεις με συμμετέχοντες μερικά από τα πιο επιφανή πρόσωπα του χώρου των διεθνών σχέσεων.
Βλέποντας τις δυνάμεις των Ναζί να κατακτούν όλο και περισσότερο έδαφος, η πίστη της στις δυνατότητες της Κοινωνίας των Εθνών άρχισε να ταλαντεύεται. Υπήρξε μεταξύ των πρώτων δημοσιογράφων που έλαβαν ξεκάθαρη θέση και εναντιώθηκαν απέναντι στην προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας να ηρεμήσει τα πλήθη σχετικά με την εξάπλωση των Ναζί, τονίζοντας επανειλημμένα τις προσπάθειες τους να φιμώσουν τις αντίπαλες φωνές και εφιστώντας την προσοχή στον πόλεμο που είχαν ανοίξει κατά των Εβραίων. Διαισθανόμενη ότι οι προσπάθειές της να διαδώσει τις πεποιθήσεις της περί ειρήνης δεν ευοδώθηκαν, παρά την επιτυχία της εφημερίδας της, L’Europe Nouvelle, στράφηκε στην εκκίνηση μιας νέας εκστρατείας. Ξεκίνησε να αγωνίζεται για τα δικαιώματα των γυναικών, και ιδιαίτερα για το δικαίωμα των γυναικών στην ψήφο. Η νέα της προσπάθεια δεν ήταν άσχετη με τον αρχικό της στόχο, δηλαδή την διατήρηση της ειρήνης: στο δικό της μυαλό η εξασφάλιση δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες και η ανάμειξή τους στα πολιτικά πράγματα, θα μπορούσε ίσως να αποτρέψει το ξέσπασμα ενός δεύτερου παγκοσμίου πολέμου.
Σύντομα ίδρυσε μια καινούρια οργάνωση, την La Femme Nouvelle, η οποία δεν άργησε να αναδυθεί και να αποκτήσει σημαίνοντα ρόλο ως μια από τις πιο ενεργές φεμινιστικές οργανώσεις. Η οργάνωση αφοσιώθηκε απόλυτα στην προσπάθεια εξασφάλισης του δικαιώματος ψήφου. Οι Γαλλίδες θα αποκτούσαν τελικά δικαίωμα ψήφου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1944.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’30 έστρεψε και πάλι το ενδιαφέρον της προς τις διεθνείς σχέσεις. Καθότι Εβραία και η ίδια, ήταν ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη απέναντι στους βάρβαρους διωγμούς των Εβραίων από τους Ναζί, και έτσι αγωνίστηκε και κατάφερε να εξασφαλίσει σε χιλιάδες Εβραίους πρόσφυγες από τη Γερμανία και την Αυστρία, βίζα, που τους επέτρεψε την είσοδο στη Γαλλία.
Μετά την ήττα της Γαλλίας, συμμετείχε σε ανθρωπιστικές εκστρατείες που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να εξασφαλιστούν φάρμακα και ιατρικές προμήθειες για τους επιζώντες, οι οποίες δεν ευοδώθηκαν. Αναγκάστηκε, ύστερα από ένα σημείο, να κρύβεται και η ίδια, αλλά ακόμη και έτσι συμμετείχε στην Αντίσταση, εκδίδοντας το έντυπο La Nouvelle Republique.
Μετά τον πόλεμο της ζητήθηκε να αναλάβει και πάλι τη διεύθυνση της εφημερίδας L’Europe Nouvelle, εκείνη όμως απογοητευμένη, αρνήθηκε. Η πορεία και οι εμπειρίες της ζωής της την ώθησαν να βλέπει πλέον τον κόσμο με άλλο μάτι και να αποκτήσει την πεποίθηση ότι η ειρήνη και οι αξίες της Δύσης θα μπορούσαν να συντηρηθούν μόνο με την ύπαρξη και την υποστήριξη στρατιωτικών δυνάμεων.
Μετά την παραχώρηση δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, ο δρόμος για την πολιτική ήταν πλέον ανοιχτός και η Weiss τον ακολούθησε χωρίς δισταγμό. Από το 1964 έως το 1970 διετέλεσε γενική διευθύντρια του Ινστιτούτου Επιστημών Ειρήνης ( L’Institut de Polémologie). Ταξίδεψε πολύ και ασχολήθηκε ακόμη και με την φιλμογραφία, γυρίζοντας περίπου 37 ντοκιμαντέρ, και την λογοτεχνία, αφήνοντας πίσω της σεβαστό συγγραφικό έργο.
Στα 68 της εξελέγη μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Θεωρούσε τον εαυτό της ως μια γνήσια Ευρωπαία. Έχει μείνει στην ιστορία ως η “Γιαγιά της Ευρώπης”. Η πραγματικότητα και τα βιώματά της, την μετέτρεψαν σε μια πιο κυνική και άκαμπτη προσωπικότητα και απομακρύνθηκε αναπόφευκτα από τον ιδεαλισμό της νεότητάς της, ο σκοπός της όμως ήταν πάντοτε ένας, ο αγώνας για τη διατήρηση της ειρήνης. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής της δεν σταμάτησε να πολεμά για τον στόχο της, με κάθε μέσο.
Κατά τη γνώμη της, ήταν χρέος της Δύσης και της Ευρώπης, “όχι μόνο να διατηρήσουν αλλά και να επιβάλουν σε ολόκληρο τον κόσμο εκείνες τις ηθικές αξίες που έχουν διατηρήσει το μεγαλείο της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα.”
Πέθανε στις 26 Μαϊου του 1983 στο Παρίσι.
Πηγές: