FrapressΤι κάνει τον Hawking διαφορετικό από τους υπόλοιπους; Όλοι οι πιθανοί παράγοντες που μπορεί να έχουν συμβάλει στην επιβίωση του τόσα χρόνια.
Τον Απρίλιο του 2009, ήρθε η στιγμή που όλοι οι γιατροί προέβλεπαν εδώ και δεκαετίες. Ο Stephen Hawking, ο επιστήμονας που ξεπέρασε την αποδυναμωτική ασθένεια και έγινε ένας από τους πιο γνωστούς φυσικούς παγκοσμίως, ήταν στο μεταίχμιο του θανάτου. Το Πανεπιστήμιο του Cambridge δημοσίευσε δυσοίωνες προγνώσεις. Ο Hawking, διαγνώστηκε με αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση (ALS) στα 21 του, τον περιέγραψαν ως «πολύ άρρωστο» και «απαραίτητο να κάνει τεστ» στο νοσοκομείο. Οι εφημερίδες έγραφαν νεκρολογίες. Φαινόταν ότι είχε τελειώσει ο χρόνος του άντρα που κατάφερε να τον περιγράψει τόσο πειστικά.
Αλλά, όπως συνηθίζει, ο Hawking επέζησε.
Ο Hawking δε θα έπρεπε να κάνει τα πράγματα που κάνει τώρα. Είναι 73 χρονών και δε θα έπρεπε να στοχάζεται για την ύπαρξη του Θεού. Δε θα έπρεπε να αναστατώνεται με την τεχνητή νοημοσύνη ή την ανθρώπινη δυνατότητα αυτοκαταστροφής. Και σίγουρα, δε θα έπρεπε να μπορεί να παραστεί στα βρετανικά βραβεία BAFTA στην αναπηρική καρέκλα, που τον κουβαλάει δεκαετίες, και να εκφράζει το θαυμασμό του για τη βιογραφική ταινία που απέδωσε φόρο τιμής στον αγώνα του. Κι όμως, τα κάνει.
Είναι δύσκολο να διογκώνουμε τη θνησιμότητα που προκαλεί το ALS, την κατάσταση στην οποία ζει ο Hawking. Η ασθένεια μπορεί να τύχει στον καθένα. Επιφέρει μυϊκή αδυναμία, εξασθένιση, παράλυση, απώλεια της ομιλίας, της κατάποσης και, τέλος, της αναπνοής. Η ALS Association δηλώνει πως ο μέσος όρος ζωής κάποιου που έχει διαγνωστεί με αυτήν κυμαίνεται στα 2 με 5 χρόνια. Περισσότερο από το 50% τα καταφέρνουν μέχρι και τρία χρόνια. Το 20% μέχρι τα πέντε. Από εκεί κι έπειτα, ο αριθμός μικραίνει. Λιγότερο από 5% τα καταφέρνουν για 20 χρόνια.
Και μετά είναι και ο Hawking. Πέρασε δύο φορές τις δύο δεκαετίες, πρώτα το 1983 και μετά το 2013. Τώρα είμαστε στο 2015. Η ικανότητα επιβίωσής του είναι τόσο εξαιρετική, που πολλοί ειδικοί λένε ότι δεν μπορεί να πάσχει από ALS, σύμφωνα με την ευκολία που παραδοσιακά η ασθένεια σκοτώνει τα θύματά της. Άλλοι λένε ότι απλά δεν έχουν δει ποτέ κανέναν σαν τον Stephen Hawking.
«Είναι μοναδικός!», είπε ο Nigel Leigh, καθηγητής κλινικής νευρολογίας στο King’s College London, στο British Medical Journal το 2002. «Δε γνωρίζω κανέναν άλλο που έχει επιβιώσει με ALS τόσο πολύ. Το απίθανο δεν είναι μόνο η διάρκεια επιβίωσης, αλλά και ότι η ασθένεια φαίνεται να έχει εξαντληθεί. Φαίνεται να είναι σχετικά σταθερός. Αυτού του είδους η σταθερότητα είναι εξαιρετικά σπάνια».
Η περιγραφή αυτή δεν είναι ασυνήθιστη με κανέναν τρόπο. Όχι παραπάνω από μία δεκαετία αργότερα, όταν ο Hawking έγινε 70, το 2012, περισσότεροι ερευνητές έμειναν εντυπωσιασμένοι και μπερδεμένοι. Ο Anmar al-Chalabi από το King’s College London δήλωσε στην Associated Press ότι ο Hawking ήταν «εντυπωσιακός… Δεν ξέρω κάποιον άλλο που έχει επιβιώσει τόσο πολύ».
Τι κάνει, λοιπόν, τον Hawking διαφορετικό από τους υπόλοιπους; Απλή τύχη; Ή μήπως έχει θέσει την υπερβαίνουσα φύση της νοημοσύνης του να καθυστερήσει την επικείμενη μοίρα του; Κανείς δεν είναι σίγουρος. Ακόμα και ο ίδιος ο Hawking, που μπορεί να εκθέσει σε μάκρος τη μηχανική που κυριαρχεί στο σύμπαν, είναι επιφυλακτικός όταν καταφέρει κάτι που μπορεί ν’ αποδειχθεί εχθρικό για τους ακαδημαϊκούς του θριάμβους. «Ίσως η ποικιλία μου από ALS οφείλεται στην κακή πρόσληψη βιταμινών», είπε.
Ο αγώνας του Hawking με το ALS διαφέρει σε σχέση με την αρχή. Και αυτές οι διαφορές, όπως λένε οι επιστήμονες, εξηγούν την αξιοθαύμαστη μακροζωία του. Το ALS εμφανίζεται αργότερα στη ζωή, συνήθως στα 55, σε αντίθεση με τον Stephen Hawking, του οποίου τα συμπτώματα, εμφανίστηκαν ήδη από πολύ νωρίς. Από ένα παραπάτημα.
«Στο τρίτο μου χρόνο στην Οξφόρδη, παρατήρησα ότι άρχισα να γίνομαι πιο αδέξιος και ότι έπεφτα μια ή δυο φορές, χωρίς λόγο», είχε γράψει κάποτε ο Hawking. «Αλλά δεν ήταν μέχρι που μπήκα στο Cambridge, όταν το παρατήρησε ο πατέρας μου και με πήγε στον οικογενειακό γιατρό. Με πήγε σ’ έναν ειδικό, και λίγο μετά τα 21α μου γενέθλια, πήγαινα σε νοσοκομεία για τεστ… Ήταν μεγάλο σοκ να ανακαλύψω ότι είχα ασθένεια των κινητικών νευρώνων».
Παρόλο που η πρώιμη διάγνωση τον καταδίκασε σε μια ζωή ασθένειας, του έδωσε, επίσης, την ευκαιρία να επιβιώσει περισσότερο απ’ όλους όσοι έχουν διαγνωστεί με την ασθένεια. «Έχουμε βρει ότι η επιβίωση σε νεαρά άτομα είναι εντυπωσιακά καλύτερη και μετριέται σε πολλά χρόνια – ίσως και παραπάνω από 10», είπε ο Leigh στο British Medical Journal. «… Είναι διαφορετικό “κτήνος”, αν ξεκινάς νέος, παραδόξως, και κανείς δεν γνωρίζει γιατί».
Ο Leo McCluskey από το Πανεπιστήμιο της Pennsylvania είπε στην Scientific American ότι το ALS σκοτώνει με δύο διαφορετικούς τρόπους. Ο ένας επηρεάζει τους αναπνευστικούς μύες. «Επομένως, οι περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από αναπνευστική ανεπάρκεια», είπε. Ο άλλος είναι η ατροφία των μυών κατάποσης, που μπορούν να έχουν ως αποτέλεσμα την αφυδάτωση και την κακή διατροφή. «Αν δεν έχεις αυτά τα δύο πράγματα, ενδεχομένως να ζήσεις περισσότερο καιρό», κατέληξε.
Αλλά όσο έχει ζήσει ο Hawking; Από μέρους του, ο Hawking απαντά ότι η δουλειά του, παρά την ασθένειά του, του απέδωσε χρόνια που δε θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμα σε άλλους. Κάποιος σε έναν φυσικό τομέα, όπως ο Lou Gehrig, ένας New York Yankee που προσβλήθηκε από ALS στα 30 του, δε θα μπορούσε να λειτουργήσει σε τόσο υψηλό επίπεδο. «Σίγουρα βοήθησε ότι έχω δουλειά και ότι με προσέχουν τόσο καλά», είπε ο Hawking το 2011 στις New York Times. «Είμαι τυχερός που εργάζομαι στη θεωρητική φυσική, έναν από τους λίγους τομείς που η αναπηρία δεν είναι σοβαρό μειονέκτημα».
O Hawking έχει αναπτύξει μια από τις πιο εντυπωσιακές αντιθέσεις στη λαϊκή επιστήμη. Βλέπουμε την ατροφική δομή του Stephen Hawking, την έκφραση της γνάθου του και τους πεσμένους ώμους. Και κάπου εκεί, αναγνωρίζουμε το ασυναγώνιστο μυαλό του, που περιπλανιέται στ’ αστέρια.