Γιώργος ΚαραμπαλίκηςΗ Unesco αποτελεί τον κυριότερο οργανισμό ο οποίος στοχεύει στη διάσωση της Παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς φροντίζοντας και προστατεύοντας μνημεία, τοποθεσίες και ευρύτερες περιοχές αρχαιολογικού, πολιτιστικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Μέσω των δράσεων από τη ίδρυση της το 1945 προάγει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την εξάλειψη της φτώχειας και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η χώρα μας με την πλούσια φυσική ομορφιά, αλλά και τον αρχαίο, μεσαιωνικό και κλασσικό πολιτισμό της δεν θα μπορούσε να μην αποτελεί σημαντική πηγή για τον κατάλογο της Unesco, παρά το γεγονός ότι μόλις από το 1986 άρχισαν να αναγνωρίζονται τα μέρη της ως προστατευόμενα. Παρακάτω λοιπόν, βλέπουμε τις 17 τοποθεσίες της Ελλάδας που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο της Unesco:
Ναός του Επικούρειου Απόλλωνος (1986).
Στην καρδιά της Πελοποννήσου μεταξύ των ορεινών συνόρων Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Ηλείας βρίσκονται οι Βάσσες, τοποθεσία στην οποία βρίσκεται και το πρώτο ελληνικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco. Το 1986 ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα έγινε το πρώτο προστατευόμενο μνημείο της Ελλάδας. Ο φημισμένος ναός αφιερωμένος στον θεό της ίασης και του ήλιου, χτίσθηκε στα μέσα του 5ου αιώνα και διαθέτει το παλαιότερο Κορινθιακό κιονόκρανο, που έχει βρεθεί ποτέ, συνδυάζει τον Αρχαϊκό ρυθμό με την ρώμη του Δωρικού, με ορισμένα τολμηρά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά.
Αρχαιολογικός χώρος Ακροπόλεως (1987).
Την αμέσως επόμενη χρονιά το 1987, ήρθε η σειρά της αναγνώρισης ως προστατευόμενο μνημείο από την Unesco το διασημότερο και ίσως το μεγαλύτερης αξίας μνημείο, την Ακρόπολη. Ο αρχαιολογικός χώρος της Ακροπόλεως βρίσκεται στην πρωτεύουσα των Αθηνών και περιλαμβάνει σπουδαία μνημεία της κλασσικής ελληνικής περιόδου όπως ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο, τα Προπύλαια και το Ναό της θεάς Νίκης, μνημεία τα οποία απεικονίζουν μυθικά, πολιτισμικά και ιστορικά γεγονότα σε βάθος χρόνου χιλίων ετών.
Αρχαιολογικός χώρος των Δελφών (1987).
Την ίδια χρονιά άλλο ένα από τα μνημεία που αποτελούν ορόσημο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού εντάχθηκε στον κατάλογο των ελληνικών μνημείων της Unesco. Το Πανελλήνιο Ιερό των Δελφών, όπου δινόταν ο χρησμός του Απόλλωνα, εθεωρείτο ο «ομφαλός της γης». Προσαρμοσμένος αρμονικά στο εξαίσιο τοπίο και εμποτισμένος με ιερή σημασία, ο αρχαιολογικός χώρος των Δελφών ήταν τον 6ο π.Χ. αιώνα θρησκευτικό κέντρο και το σύμβολο ενότητας του αρχαίου κόσμου.
Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά Μνημεία, Θεσσαλονίκη (1988).
Η Θεσσαλονίκη, η μεγαλύτερη σημαντικότερη πόλη της Ελλάδος, ιδρύθηκε το 315 και αποτέλεσε ένα από τα πρώτα κέντρα εξάπλωσης του Χριστιανισμού. Μεταξύ των χριστιανικών της μνημείων συγκαταλέγονται προχριστιανικοί ναοί και τρίκλιτες βασιλικές εκκλησίες. Χτίσθηκαν από τον 4ο έως τον 15ο αιώνα και συνιστούν μία διαχρονική τυπολογική σειρά, η οποία επηρέασε σημαντικά τον Βυζαντινό κόσμο. Τα μωσαϊκά της Ροτόντας, του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Δαυίδ συγκαταλέγονται μεταξύ των σπουδαιότερων αριστουργημάτων της πρώιμης χριστιανικής τέχνης. Χαρακτηριστικά των μνημείων πέραν των ναών είναι είναι τα Βυζαντινά λουτρά και τα Τείχη της πόλης της Θεσσαλονίκης.
Άγιον Όρος, Άθως (1988).
Το Όρος Άθως απολαμβάνει καθεστώς αυτονομίας από την εποχή του Βυζαντίου. Το «Άγιο Όρος», αποτελεί Ορθόδοξο κέντρο από το 1504, η είσοδος στο οποίο είναι απαγορευμένη σε γυναίκες, έχει επίσης αναγνωρισθεί ως τοπίο καλλιτεχνικής αξίας. Η διαρρύθμιση των 20 μοναστηριών, στα οποία κατοικούν περίπου 1400 μοναχούς έχει επηρεάσει μονές πολύ μακρινές και η σχολή αγιογραφίας τους έχει επηρεάσει σημαντικά την ιστορία της ορθόδοξης τέχνης.
Μετέωρα (1988).
Μία από τις πιο περιζήτητες τοποθεσίες θρησκευτικού τουρισμού παγκοσμίως, αποτελεί η δυσπρόσιτη περιοχή των Μετεώρων. Στις κορυφές απόκρημνων βράχων, μοναχοί εγκατέστησαν «τους στύλους του ουρανού», όπως τους αποκαλούσαν, τα ιερά μοναστήρια τους από τον 11ο αιώνα ως σήμερα. Την περίοδο αναβίωσης του ερημιτισμού κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες τον 15ο αιώνα μ.Χ., χτίστηκαν 24 μοναστήρια. Οι τοιχογραφίες των μοναστηριών, οι οποίες χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα, αποτελούν σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη της Μεταβυζαντινής ζωγραφικής.
Ιερό του Ασκληπιού, Επίδαυρος (1988).
Σε έναν αρχαιολογικό χώρο όπου το θέατρο του αποτελεί το πιο ξακουστό μνημείο, σε ένα άλλο οφείλει την ένταξη του στα προστατευόμενα μνημεία. Η λατρεία του Ασκληπιού ξεκίνησε εκεί για πρώτη φορά τον 6ο π.Χ. αιώνα, αλλά τα κύρια μνημεία, ειδικότερα το Θέατρο το οποίο θεωρείται ως ένα από τα πιο αμιγή αριστουργήματα της Ελληνικής αρχιτεκτονικής χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα. Ο ευρύς αρχαιολογικός χώρος συνιστά φόρο τιμής στις ιαματικές λατρείες της Ελληνικής και Ρωμαϊκής περιόδου με ναούς και νοσοκομειακά κτίρια αφιερωμένα στους θεούς τους.
Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου (1988).
Το νησί των Ιπποτών οφείλει το προσωνύμιο του στο Τάγμα του Άγιου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ όπου κατά το Μεσαίωνα μετέτρεψε την πόλη της Ρόδου σε προπύργιο. Μεταγενέστερα, η πόλη εντάχθηκε υπό Ιταλική και Τουρκική κατοχή. Με το Παλάτι των Μεγάλων Αρχόντων, το Νοσοκομείο και τον δρόμο των Ιπποτών, η Άνω Πόλη αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα αστικά κέντρα της Γοτθικής περιόδου. Στην Κάτω Πόλη, η Γοτθική αρχιτεκτονική συνυπάρχει αρμονικά με τα τζαμιά, τα δημόσια λουτρά και με άλλα κτίρια της Οθωμανικής περιόδου.
Αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας (1989).
Η πατρίδα των Ολυμπιακών αγώνων βρίσκεται σε μια κοιλάδα της Πελοποννήσου και εντάχθηκε στη λίστα την Unesco ως προστατευόμενη περιοχή το 1989. Κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια και θεωρείτο τόπος λατρείας του θεού Δία. Το μνημείο της Άλτης – το ιερό των θεών – συγκεντρώνει σημαντικά αριστουργήματα του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Εκτός από τους ναούς, υπάρχουν και τα υπολείμματα όλων των αθλητικών εγκαταστάσεων που δημιουργήθηκαν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες και οι οποίοι διοργανώνονταν στην Ολυμπία, από το 776 π.Χ., κάθε τέσσερα χρόνια.
Αρχαιολογικός Χώρος Μυστρά (1989).
Το θαύμα του Μοριά ανεγέρθη ως φρούριο το 1249 από τον Βασιλιά της Αχαΐας Γουλιέλμο τον Βιλεαρδουίνο. Επανακτήθηκε από τους Βυζαντινούς, αργότερα κατακτήθηκε από τους Τούρκους και τους Βενετούς. Η πόλη εγκαταλείφθηκε το 1832 αφήνοντας συναρπαστικά μεσαιωνικά ερείπια να στέκουν μέσα σε μία εξαιρετικής ομορφιάς τοποθεσία.
Αρχαιολογικός χώρος Δήλου (1990).
Το νησί που κατά την αρχαιότητα αποτελεί ένα από τα εμπορικότερα σταυροδρόμια της Μεσογείου από το 1990 προστατεύεται από την Unesco. Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, ο Απόλλωνας γεννήθηκε σε αυτό το μικρό νησί των Κυκλάδων. Τα ιερό του Απόλλωνα προσέλκυε προσκυνητές από όλη την Ελλάδα και η Δήλος ήταν ένα ακμάζον εμπορικό λιμάνι. Το νησί φέρει επιρροές από τους διαδοχικούς πολιτισμούς του «Αιγιακού» κόσμου, από την 3η χιλιετηρίδα π.Χ. έως την παλαιοχριστιανική εποχή. Ο αρχαιολογικός χώρος είναι εξαιρετικά εκτεταμένος και πλούσιος και αποδίδει την εικόνα ενός σπουδαίου κοσμοπολίτικου μεσογειακού λιμανιού.
Mονή Δαφνίου, Μονή Οσίου Λουκά και νέα Μονή Χίου (1990).
Παρά τη σημαντική γεωγραφική τους απόσταση (το πρώτο στην Αττική, το δεύτερο στην Φωκίδα και το τρίτο στο Αιγαίο) αυτά τα τρία μοναστήρια ανήκουν στην ίδια τυπολογική σειρά. Οι εκκλησίες έχουν κτισθεί με μεγάλο θόλο ο οποίος στηρίζεται με μικρές αψίδες δημιουργώντας έναν οκταγωνικό χώρο. Τον 11ο και 12ο αιώνα οι εκκλησίες είχαν ποικίλο διάκοσμο, πολύχρωμες ορθομαρμαρώσεις, ψηφιδωτά και μωσαϊκά σε χρυσό φόντο, όλα χαρακτηριστικά της «δεύτερης Βυζαντινής Περιόδου».
Αρχαιολογικός χώρος Ηραίου Σάμου (1992).
Από την 3 χιλιετηρίδα π.Χ. πολλοί πολιτισμοί έχουν κατοικήσει σε αυτό το μικρό νησί του Αιγαίου κοντά στην Μικρά Ασία. Τα ερείπια του Πυθαγόρειου, ενός αρχαίου οχυρωμένου λιμανιού με ελληνικά και ρωμαϊκά μνημεία και ένα εντυπωσιακό υδραγωγείο, καθώς και το Ηραίο, ο ναός της Ήρας της Σάμου, είναι ακόμα επισκέψιμα.
Αρχαιολογικός χώρο Βεργίνας (1996).
Η πόλη Αιγαί, η πρώτη πρωτεύουσα του Βασιλείου της αρχαίας Μακεδονίας, ανακαλύφθηκε τον 19 αιώνα κοντά στην Βεργίνα στην Βόρεια Ελλάδα. Τα πιο σημαντικά μνημεία είναι το Παλάτι, διακοσμημένο με μωσαϊκά και τοιχογραφίες και ο χώρος ταφής, μερικά εκ των οποίων χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα π.Χ. Ένας από τους βασιλικούς τάφους στην Μεγάλη Τύμβο, αναγνωρίστηκε ως ο τάφος του Φιλίππου του Β’ ο οποίος κατέκτησε όλες τις ελληνικές πόλεις-κράτη, χαράσσοντας τον δρόμο για τον γιο του Αλέξανδρο και την εξάπλωση του Ελληνιστικού κόσμου.
Αρχαιολογικοί χώροι Μυκηνών και Τίρυνθας (1999).
Οι αρχαιολογικοί χώροι των Μυκηνών και της Τίρυνθας αποτελούν τα επιβλητικά μνημεία των δύο μεγαλύτερων πόλεων του Μυκηναϊκού πολιτισμού, ο οποίος κυριάρχησε στην ανατολική Μεσόγειο από τον 15ο έως τον 12ο αιώνα π.Χ. και διαδραμάτισε ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη του κλασσικού ελληνικού πολιτισμού. Αυτές οι δύο πόλεις συνδέονται με τα Ομηρικά έπη, Ιλιάδα και Οδύσσεια, τα οποία επηρέασαν την ευρωπαϊκή τέχνη και λογοτεχνία για περισσότερες από τρεις χιλιετίες.
Πάτμος, Ιστορικό κέντρο- Μονή Αγίου Ιωάννη Θεολόγου- Σπήλαιο της Αποκαλύψεως (1999).
Η Πάτμος, στα Δωδεκάνησα, φημίζεται ως το νησί όπου ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος έγραψε το Ευαγγέλιο και την Αποκάλυψη. Ένα μοναστήρι αφιερωμένο στον «αγαπημένο μαθητή» ανακαλύφθηκε στο νησί στα τέλη του 10ου αιώνα. Από τότε είναι τόπος προσκυνήματος και σταθμός της ελληνορθόδοξης μάθησης. Το μοναστηριακό συγκρότημα κυριαρχεί στο νησί. Ο παλιός οικισμός της Χώρας, ο οποίος συνδέεται με αυτό, περιλαμβάνει θρησκευτικά και λαϊκά κτίρια.
Παλαιά πόλη, Κέρκυρα (2007).
Η Παλαιά Πόλη της Κέρκυρας με τα δύο φρούριά της, το παλαιό και το νέο, και με ίχνη πολλαπλών επιρροών, βρίσκεται στην είσοδο της Αδριατικής Θάλασσας και κατοικείται από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Λόγω της στρατηγικής θέσης της η Κέρκυρα εξελίχθηκε σε σημαντικό λιμάνι που προστάτευε το νησί από τις αλλεπάλληλες πολιορκίες. Η Παλαιά Πόλη της Κέρκυρας θεωρείται μία από τις σημαντικότερες οχυρωμένες πόλεις της Μεσογείου.
Πηγή: Unesco