Μαγδαληνή Γκόγκου“ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ και άλλες Χριστουγεννιάτικες ιστορίες” Αντόν Παύλοβιτς Τσέχωφ
Μετάφραση: Σταυρούλα Αργυροπούλου, Εκδόσεις Ερατώ
Στο εξώφυλλο έργο του Carl Larsson
Τι γίνεται όταν ο μικρός Βάνια, ένα ορφανό εννιάχρονο αγόρι από τη Ρωσία, αναζητά απελπισμένο τον παππού του; Τι σκαρώνουν ο Βαλόντια και ο Τσετσεβίτσιν; Πως αντιδρά η Γεφίμια όταν λαμβάνει γράμμα από τη μητέρα της που ζει στο χωριό; Πού οδηγείται ο Ιβάν Ιβάνιτς περιπλανόμενος τη νύχτα της Πρωτοχρονιάς; Πώς ήταν η πρωτοχρονιάτικη νύχτα του Γκεράσιμ Κουζμίτς Σινκλετέγιεφ;
Ο σπουδαίος Ρώσος θεατρικός συγγραφέας και διηγηματογράφος μας αφηγείται πέντε χριστουγεννιάτικες ιστορίες χαρακτηριστικές του Ρωσικού πνεύματος των Χριστουγέννων και μας μεταφέρει στη Ρωσία μιας άλλης εποχής. Ένα βιβλίο γραμμένο για όσους επιθυμούν να ξεφύγουν από την επιφανειακή χαρά των ημερών, και να αισθανθούν μια γλυκιά μελαγχολία. Ένα βιβλίο για εκείνους που επιθυμούν να σκεφτούν και να προβληματιστούν, διαβάζοντας ένα όχι και τόσο συνηθισμένο Χριστουγεννιάτικο βιβλίο.
Και φυσικά ένα βιβλίο που απευθύνεται στους λάτρεις του Τσέχωφ, αυτούς δηλαδή που σαν καλοί φανς έχουν διαβάσει τα γνωστά θεατρικά έργα “Θείος Βάνιας”, “Ο Γλάρος”, “Βυσσινόκηπος” και επιθυμούν να κάνουν ένα βήμα παραπέρα.
“Έλα καλέ μου παππούλη, σε ικετεύω στ’ όνομα του Χριστού, να με πάρεις από δω. Λυπήσου με το άμοιρο ορφανό, όλο με δέρνουν και λαχταράω να φάω, και δεν μπορώ να σου πω τι θλίψη νιώθω, συνέχεια κλαίω. Τις προάλλες τ΄αφεντικό με βάρεσε με το καλαπόδι στο κεφάλι κι έπεσα χάμω και με το ζόρι ξανάρθα στα συγκαλά μου. Καταστράφηκε η ζωή μου, είμαι χειρότερα κι από σκυλί.[…] Παραμένω πάντα ο εγγονός σου, Ιβάν Ζούκωφ, έλα καλέ μου παππούλη”.
Το παραπάνω απόσπασμα από το “εορταστικό” βιβλίο του Τσέχωφ αφορά στον μικρό Βάνκα, τον ήρωα της πρώτης ιστορίας, μέσα από τα λόγια του οποίου ο Ρώσος συγγραφέας θίγει με ρεαλισμό και ευαισθησία το θέμα της παιδικής βιοπάλης.
Κυρίαρχο στοιχείο του βιβλίου αυτού, όπως άλλωστε και της γραφής του Τσέχωφ είναι το ανεκπλήρωτο. Οι ήρωες μιλούν για τα όνειρά τους, τα οποία όμως δεν πραγματοποιούνται ποτέ. Αναμένουν, εύχονται να πραγματοποιηθούν οι σκέψεις τους, αλλά όχι. Τα άτομα στον Τσέχωφ αναζητούν το νόημα της ζωής, ενώ παράλληλα υφίστανται συνεχείς εσωτερικές διακυμάνσεις.
Ολοκληρώνοντας το βιβλίο καταλαβαίνουμε ότι ο Τσέχωφ δημιουργεί στον αναγνώστη μια αίσθηση αμφιβολίας. Βρίσκεται ανάμεσα στο δράμα και την κωμωδία. Αμφιταλαντεύεται. Δεν ξέρει αν πρέπει να χαμογελάσει ή να συγκινηθεί.
Εν τέλει, ανεξάρτητα από το αν κάποιος αγαπά ή όχι τον Τσέχωφ, από το αν έχει διαβάσει το “Θάλαμο 6” ή “Τις τρεις αδελφές” ή αν δεν έχει ουδεμία σχέση με τους Ρώσους κλασσικούς συγγραφείς, το βιβλίο αυτό αξίζει λίγο από το χρόνο του καθενός από εμάς. Και εξηγώ: Είναι μια καλή ευκαιρία να ξεφύγουμε απ’τα happy ends των Χριστουγεννιάτικων ταινιών που προβάλλονται καθημερινά στην τηλεόραση αυτές τις μέρες, να ξεφύγουμε απ’την υπερκαταναλωτική μανία που μας πιάνει λίγο πολύ όλους μας, στο βαθμό που δύναται ο καθένας, να ξεφύγουμε απ’τους απελπιστικά στολισμένους δρόμους του κέντρου και να πατήσουμε γερά στη γη. Να προσγειωθούμε, έστω και απότομα.
Καλές γιορτές σε όλους!