Σπύρος ΓούλαςΗ Patricia Hightsmith ίσως είναι γνωστή σε όσους ασχολούνται με την αστυνομική λογοτεχνία. Έγινε ευρύτερα γνωστή από το “Ξένοι σ’ενα τραίνο” που έγινε και ταινία από τον Χίτσκοκ και από την πενταλογία που έγραψε με ήρωα τον μυστηριώδη και χαρισματικό κύριο Ρίπλεϋ. Ο ταλαντούχος κύριος Ρίπλεϋ έχει μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη (με ακριβώς αυτόν τον τίτλο) με πρωταγωνιστές τον Matt Damon και την Gwyneth Paltrow, ενώ μία άλλη μεταφορά, αυτή τη φορά του βιβλίου που αναφέρεται στον τίτλο του άρθρου έχει γίνει με τους Ray Winstone και τον John Malkovich.
Διάβασα “Το παιχνίδι του Ρίπλεϋ” αυτό το καλοκαίρι. Είναι κατά την γνώμη μου ένα καλοδουλεμένο βιβλίο, το οποίο όμως ανήκει στην κλασσική σχολή αστυνομικής λογοτεχνίας συγγραφικά, οι ήρωες είναι λιγάκι τυπικοί σαν χαρακτήρες , κάποιες εξελίξεις συντελούνται χάριν εξέλιξης της πλοκής και όχι χάριν λογικής και η Highsmith αφιερώνει πολύ χρόνο για να περιγράψει κουραστικές λεπτομέρειες. Έτσι ο αναγνώστης δέχεται μία σωρεία πληροφοριών, από την εσωτερική διακόσμηση κάθε δωματίου ξεχωριστά σε διάφορα σπίτια, έως λεπτομέρειες ρουχισμού και προσωπικής επένδυσης χρόνου όπως παραδείγματος χάριν τι ακουαρέλες χρειάζεται για να ζωγραφίσει η γυναίκα του κύριου Ρίπλεϋ, ή ποια παραδοσιακή γερμανική συνταγή θα ετοιμάσει η υπηρέτριά τους (sic).
Προσωπικά προτιμώ την Σκανδιναβική σχολή, με τις δυστοπικές, γκρίζες κοινωνίες και την άκρατη μα κενή σεξουαλικότητα, συν, τα εγκλήματα είναι και πιο αποτρόπαια και πιο ενδιαφέροντα, ενώ οι πρωταγωνιστές είναι πολλές φορές ψυχικά ερείπια (κάτι σαν τις νέες ταινίες Bond με τον Daniel Craig, κάνει την δουλειά του κανονικά, αλλά τσαλακώνεται πολύ πιο εύκολα από τους προκατόχους του).
Ωστόσο παρεκτρέπομαι από τον αρχικό μου σκοπό, που είναι να γράψω για την διαρκή εντύπωση που μου έδινε το βιβλίο πως είναι αντιγραφή του Breaking Bad, αν και φυσικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον μιας και προηγείται της σειράς αρκετές δεκαετίες. Ωστόσο κάποιος θυμίζει κάποιον σε αυτήν την ιστορία και νομίζω μέχρι το τέλος θα σας έχω πείσει.
Λυπάμαι, είναι καρκίνος
Στο Breaking Bad ο Walter White έχει καρκίνο στους πνεύμονες, στο παιχνίδι του Ρίπλεϋ ο Jonathan Treviany έχει μυελογενή λευχαιμία, που είναι καρκίνος των κυττάρων. Ο Walter είναι καθηγητής χημείας, ο Jonathan δουλεύει σε μία γκαλερί. Και οι δύο είναι παντρεμένοι και έχουν έναν γιο, ενώ ταυτόχρονα και οι δύο είναι οι κύριοι εισοδηματίες στην οικογένεια, παρόλο που αυτό δεν μεταφράζεται σε πολλά λεφτά. Ο Walter μαθαίνει για την ασθένειά του ξαφνικά, ενώ ο Jonathan ζει με αυτήν εδώ και χρόνια. Ωστόσο και οι δύο, τουλάχιστον στην αρχή της ιστορίας, έρχονται αντιμέτωποι με τον θάνατο και όλες οι θεραπείες που ακολουθούν μπορούν μόνο να τους ανακουφίσουν και όχι να τους γιατρέψουν, ενώ είναι μονίμως αγχωμένοι για το πως θα τα καταφέρει οικονομικά η οικογένειά τους όταν την αφήσουν.
Fun fact: Η συντριπτική πλειοψηφία των τηλεφωνημάτων τους περιλάμβανε μόνο 2 θέματα, ψέμματα στις γυναίκες τους και απομάκρυνση πτωμάτων
Οι οικογένειες των πρωταγωνιστών
Γνωρίστε την Skyler, κάνει περιστασιακές δουλειές, είναι συγγραφέας σύντομων ιστοριών και πουλά πράγματα στο ebay. Στο παιχνίδι του Ρίπλεϋ από την άλλη η Simone δουλεύει κάποια απογεύματα της εβδομάδας σε ένα κατάστημα υποδημάτων και ανέχεται το φλερτ του αφεντικού της. Και οι δύο γνωρίζουν για την ασθένεια του συζύγου τους και προσπαθούν να το αντέξουν μαζί τους, ενώ είναι προφανές και στις δύο ιστορίες, πως αν μείνουν μόνες τους θα είναι αδύνατον ή τουλάχιστον απίστευτα δύσκολο να τα βγάλουν πέρα. Είναι γυναίκες που έχουν περάσει χρόνια γάμου με τον άντρα τους, του είναι πιστές, αφοσιωμένες και τον υποστηρίζουν (στην αρχή τουλάχιστον).
Παρεπιμπτόντως, αν σας φαίνεται γνωστή η Simone, είναι επειδή στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου την υποδύεται η Lina Headey, ή αλλιώς Cercei Lannister από το Game of Thrones, στον ρόλο της πιστής γυναίκας, όταν οι καιροί ήταν ακόμα απλοί και ο πατέρας του παιδιού σου δεν ήταν και ο θείος του.
η περίφημη αγκαλιά: σε στηρίζω μα κάτι τρέχει και το ξέρω
Ο γιος του Walter, Walter jr. έχει γεννηθεί με εγκεφαλική παράλυση και αυτή εκδηλώνεται με προβλήματα στην κίνηση και κυρίως στην ομιλία. Η κατάστασή του τον αποκλείει από εκτεταμένη δράση και περιορίζεται σαν ένας βασικός background χαρακτήρας, κυρίως για να απεικονιστεί η σχέση που έχει με τον πατέρα του και πως αυτή μεταβάλλεται με τις ενέργειες του τελευταίου.
Ο γιος του Jonathan από την άλλη, Ζωρζ, έχει επίσης θέμα με την ομιλία. Ο πατέρας του είναι Άγγλος και η μητέρα του Γαλλίδα. Με τον ίδιο να είναι πολύ μικρός, όταν οι δικοί του θέλουν να συζητήσουν κάτι σοβαρό, αρχίζουν και μιλάνε στα αγγλικά, κάτι που τον αποκλείει από το να καταλάβει οτιδήποτε. Έτσι παίρνει και εκείνος την θέση του στο πίσω μέρος του κάδρου, σαν ψυχολογική υποστήριξη στον πατέρα του και χωρίς να έχει κάποιο ιδιαίτερο αντίκτυπο στην ιστορία.
Η υπόθεση
Εδώ δεν χωράει αμφιβολία. Ο πυρήνας της υπόθεσης είναι ίδιος και στις δύο περιπτώσεις. Ο Walter αποφασίζει να γίνει “μάγειρας” κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης και να την πουλήσει για να εξασφαλίσει οικονομικά την οικογένειά του όταν πεθάνει. Ο Jonathan αναλαμβάνει να δολοφονήσει δύο μαφιόζους, επίσης για ένα τεράστιο χρηματικό ποσό που θα του επιτρέψει να φύγει από αυτόν τον κόσμο ήρεμος πως οι δικοί του θα ζήσουν άνετα. Κανείς από τους δύο δεν το είχε προγραμματίσει, αμφότεροι παίρνουν την απόφαση υπό το βάρος των περιστάσεων και αμφότεροι εισέρχονται βουτυρομπεμπέδες και ανίδεοι σε έναν κόσμο βίας και παραβατικότητας με τον οποίο η πρότερη σχέση τους ήταν η εφημερίδα της Κυριακής.
Τα evil masterminds (με σπόνσορα τα ακριβά σακάκια) και οι λακέδες με την μανία “καθαριότητας”
Πιστοί στο δόγμα πως αν δεν είσαι καλοντυμένος δεν κάνεις για κακός
Τόσο στο Breaking Bad όσο και στο παιχνίδι του Ρίπλεϋ οι πρωταγωνιστές έχουν από πάνω τους έναν μεγαλοεγκληματία που τους πιέζει να διαπράξουν τις παράνομες πράξεις τους και τους πληρώνουν αδρά για αυτές. Στο Breaking Bad είναι ο Gustavo Fring ενώ στο βιβλίο της Highsmith….. o κύριος Ρίπλεϋ (εκεί που αναρωτιόσουν πότε θα εμφανιστεί). Και οι δύο “εγκέφαλοι” των αντίστοιχων επιχειρήσεων είναι ευυπόληπτοι, με ήσυχη οικογενειακή ζωή, πάμπλουτοι, δολοφόνοι και με ιδιαίτερα σκοτεινό και βουτηγμένο στο αίμα (ή σάλτσα κοτόπουλου) παρελθόν.
Και επειδή μεγαλοεγκληματίας χωρίς λακέ δεν γίνεται, έχουμε τον Mike Ehrmantraut να προσέχει τον Walter και να καθαρίζει τις τσαπατσουλιές του και από την άλλη τον Ριβς Μινώ να έχει γίνει η σκιά του Jonathan και να τον εξοπλίζει με ό,τι χρειάζεται, από κορδόνια στραγγαλισμού (που για κάποιον λόγο η Highsmith λατρεύει να χρησιμοποιεί σε αυτό το βιλίο, oldschool καταστάσεις πραγματικά) μέχρι , ευτυχώς κάτι πιο πρακτικό, περίστροφα, πλαστά διαβατήρια και ταυτότητες.
Είναι τυχαίο που και οι δύο έχουν εμμονή με το να μην αφήνουν στοιχεία, όλα να γίνονται καθαρά, και με μία σφαίρα στην πλάτη για να εξασφαλιστεί η σιωπή κάποιου;
Αν και δεν αναφέρεται, κάτι μέσα μου ουρλιάζει πως ο Μινώ φυλάει όλα του τα λεφτά σε θυρίδα στο όνομα της εγγονής του.
Το ένα έγκλημα φέρνει το άλλο
Και θεέ μου, η κατάσταση ξεφεύγει τελείως, εκεί που οι πρωταγωνιστές είναι σίγουροι πως θα κάνουν μία φορά την βρωμοδουλειά, θα πάρουν τα λεφτά τους “and then I’m done”, τίποτα μα τίποτα δεν πάει όπως τα θέλουν. Γίνονται λάθη, αφήνουν στοιχεία, ο ένας φόνος φέρνει τον άλλον και ξαφνικά οι ταπεινοί και αξιολάτρευτοι οικογενειάρχες γίνονται επαγγελματίες hitmen. Νόμιζες πως μπορούσες να ξεμπλέξεις;
Όμως πάνω από όλα:
Τα φριχτά, αποτρόπαια, ψέμματα
Καμία από τις δύο συζύγους δεν ξέρει τι κάνει ο άντρας τους και από που έρχονται τα λεφτά. Αλλά δεν είναι ηλίθιες. Μυρίζονται την απατεωνιά και οι άντρες τους τις λούζουν με ψέμματα, χαζές δικαιολογίες και φτηνές προφάσεις, όλα για να τις προστατέψουν. Αλλά φευ, μέχρι το τέλος η γυναίκα τους έχει γίνει το μεγαλύτερο αγκάθι στο πλευρό τους. Κάνει πολλές ερωτήσεις, είναι σκληρή, απομακρύνεται, ζητάει διαζύγιο, κηδεμονία των παιδιών, απειλεί πως θα τον καταδώσει, κλαίει, κάνεις τις δικές τις έρευνες και βγάζει τα δικά της συμπεράσματα, στερεί από τον άντρα της την αγάπη της και τη στήριξή της, παρόλο που δεν μπορεί να καταλάβει πως για αυτήν και το παιδί της γίνονται όλα.
Και όχι, αυτά δεν είναι για το Breaking Bad μόνο, συμβαίνουν ακριβώς τα ίδια και στο βιβλίο της Highsmith (αν και η Skyler διεκδικεί με περισσότερες αξιώσεις το bitch of the year award, μιας και η Simone τουλάχιστον δεν ανάγκασε τον Jonathan να αλλάξει σπίτι, Α ΜΙΣΟ ΛΕΠΤΟ, ΤΟ ΕΚΑΝΕ, never mind λοιπόν).
Κάνοντας τον τελικό απολογισμό βλέπω δύο ιστορίες που ξεκίνησαν δίνοντάς μας την εντύπωση πως ήταν γύρω από δολοφονίες και καρτέλ εγκληματιών και το πως ο πρωταγωνιστής μπαίνει και τελικά επιβάλλεται σε έναν νέο για αυτόν κόσμο, αλλά τελικά στρέφονται με ιδιαίτερη επιμονή γύρω από το θέμα της οικογένειας. Άντρες που αφήνουν έξω από τα σχέδιά τους τις συζύγους τους, τους λένε ψέμματα, τις παραπλανούν, κάνουν ό,τι μπορούν για να τις προστατέψουν και όμως τελικά, όλη αυτή η προσπάθεια γυρίζει μπούμεραγνκ γιατί και οι δύο υπέπεσαν στο ίδιο λάθος (και εδώ σηκώνει πολλή συζήτηση αν είναι όντως λάθος): επέλεξαν να τους αποσιωπήσουν την αλήθεια για να μην τις μπλέξουν στις δραστηριότητές τους και τελικά αυτή η κρυψίνοια παρερμηνέυτηκε σαν προδοσία, απομάκρυνση και διπροσωπία.
Στην υγειά της αχάριστης;