Καρκίνος του Μαστού | Οκτώβρης: Μήνας πρόληψης και ενημέρωσης

Ο μήνας Οκτώβριος είναι αφιερωμένος στην ενημέρωση και την πρόληψη της συχνότερα εμφανιζόμενης μορφής καρκίνου σ’ όλο τον κόσμο, του καρκίνου του μαστού.

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες, αλλά δεν είναι απίθανο να εμφανιστεί και σε άντρες. Πρόκειται για μια ασθένεια η οποία, εάν διαγνωστεί εγκαίρως και σε πρώιμο στάδιο, μπορεί να θεραπευεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Με συστηματικούς ελέγχους,η πιθανότητα θανάτου μειώνεται κατά 25%.Με βάση τα στατιστικά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, στην Ελλάδα συστυχως εμφανίσονται 1.500 νέα κρούσματα. Από αυτά, εγκαίρως το μαθαίνει μόνο το 5% .

Ας εστιάσουμε,όμως ενδελεχώς στο ζήμημα.

Τι είναι ο καρκίνος του μαστού;

Ο καρκίνος του μαστού αναφέρεται σε καρκίνο αναφέρεται στην ανάπτυξη κακοήθους όγκου που αναπτύσσεται στους γαλακτοπαραγωγούς αδένες του μαστού ή στους γαλακτοφόρους πόρους που μεταφέρουν το γάλα. Ο μαστός αποτελείται κυρίως από λιπώδη ιστό, μέσα στον οποίο ευρίσκονται τα δύο κύρια μέρη του, το εκκριτικό και το εκφορητικό.

Το εκκριτικό μέρος του μαστού συγκροτείται από λόβια με λεπτούς πόρους Το εκφορητικό μέρος του αδένα διαμορφώνεται από τη συμβολή πόρων που οδηγούν στο σχηματισμό των κύριων εκφορητικών πόρων του μαζικού αδένα, των γαλακτοφόρων πόρων.

Οι πόροι δηλαδή μεταφέρουν το γάλα από το σημείο παραγωγής στη θηλή Ο καρκίνος του μαστού κατά 90% αρχίζει από τους πόρους ή τα λόβια του μαστού. Σπάνια, όμως, αναπτύσσονται κακοήθειες και από τον λιπώδη ή τον μυϊκό ιστό, που λέγονται σαρκώματα Επιθηλιακά κύτταρα των πόρων ή των λοβίων μπορεί να αναπτυχθούν ανεξέλεγκτα και να εξελιχθούν σε καρκίνο. Ορισμένοι καρκίνοι του μαστού ανιχνεύονται όταν είναι ακόμη περιορισμένοι στους πόρους ή στα λόβια του μαστού.

Οι συνηθέστεροι τύποι είναι το πορογενές καρκίνωμα και το λοβιακό καρκίνωμα). Οι περισσότεροι καρκίνοι του μαστού ανιχνεύονται όταν είναι διηθητικοί. Αυτό σημαίνει ότι ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί έξω από τους πόρους ή τα λόβια του μαστού σε περιβάλλοντα ιστό. Κύτταρα από ένα όγκο του μαστού μπορεί να μεταναστεύσουν μέσω των αγγείων του αίματος ή των λεμφικών αγγείων και να δώσουν μεταστάσεις.

Σημειώνεται πως δεν είναι όλες οι παθήσεις του μαστού καρκινικές και κακοήθεις Κάθε διόγκωση του μαστού δεν είναι απαραίτητα καρκίνος. Οι καλοήθεις όγκοι συνήθως είναι ομαλοί, δεν επεκτείνονται σε άλλα όργανα και η αφαίρεσή τους συνεπάγεται τη μη επανεμφάνισή. Υπολογίζεται πως το 90% των μαστικών όγκων σε γυναίκες ηλικίας 20 – 50 ετών προκαλούνται από κάποια πάθηση καλοήθους φύσης.

Διάφορες καλοήθης παθήσεις μπορούν να είναι Κύστη, Λίπωμα, Φλεγμονή, Απόστημα ή Μαστίτιδα. Πολλοί όγκοι του μαστού μπορεί να μην προκαλούν κανένα απολύτως σύμπτωμα. Μερικά, όμως, από τα πιο συνήθη συμπτώματα απεικονίζονται στην παρακάτω εικόνα.

Καρκίνος του μαστού: Στάδια

Η σταδιοποίηση της νόσου είναι σημαντική τόσο για την πρόγνωση όσο και για τη θεραπεία.. Υπάρχουν 5 στάδια:

1.  Στάδιο 0: εντοπίζεται στο σημείο προέλευσής του και δεν έχει αρχίσει να διηθεί τους γύρω ιστούς ή να διασπείρεται.
2. Στάδιο Ι : ο όγκος είναι μεγέθους 2 cm ή μικρότερος και δεν υπάρχει ένδειξη διασποράς
3. . Στάδιο  ΙΙΑ: ο όγκος είναι 2–5 cm χωρίς διασπορά στους λεμφαδένες,
   Στάδιο  ΙΙΒ: όγκος 2–5 cm με θετικούς λεμφαδένες ή όγκος >5 cm χωρίς λεμφαδενικές μεταστάσεις
4. Στάδιο ΙΙΙΑ: όγκος >5 cm και διακρίνεται προσβολή των σύστοιχων μασχαλιαίων λεμφαδένων που συμφύονται μεταξύ τους ή με άλλους ιστούς,
   Στάδιο ΙΙΙΒ: προσβεβλημένοι θωρακικοί λεμφαδένες και όγκος που επεκτείνεται στο θωρακικό τοίχωμα ή προσβάλλει και εξελκώνει το δέρμα.
5.  Στάδιο ΙV : διασπορά στους λεμφαδένες, αλλά και απομακρυσμένες μεταστάσεις ή προσβολή του δέρματος και του θωρακικού τοιχώματος πέρα από την περιοχή του μαστού.

Όσο υψηλότερος ο βαθμός, τόσο πιο πιθανό είναι να χρειαστείτε χημειοθεραπεία ή ορμονική θεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση.

Αίτια

Δυστυχώς, τα αίτια τα οποία προκαλούν καρκίνο του μαστού, είναι άγνωστα ακόμη και για την επιστημονική κοινότητα. Παρ’ όλα αυτά,υπάρχουν κάποιοι παράγοντες οι οποίοι μπορεί να επιβαρύνουν μια προδιάθεση του οργανισμού προς την εμφάνιση καρκίνου του μαστού ή καρκίνου γενικότερα γενικότερα . Μερικοί απ αυτούς είναι :

• Ο Τρόπος ζωής.
• Η ηλικία (η επίπτωση αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας)
• Το βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό
• Προσωπικό ιστορικό καρκίνου του μαστού (Η γυναίκα που είχε στο παρελθόν νοσήσει με καρκίνο του μαστού στον ένα μαστό, έχει 1% με 2% πιθανότητες ανά έτος να αναπτύξει καρκίνο του μαστού στον άλλο μαστό)
• Γενετική Προδιάθεση -Η γονιδιακή μετάλλαξη (BRCA-1, BRCA-2 και RAD51C γονίδια)
•  Η φυλετική καταγωγή
•  Η έναρξη της εμμηνόρροιας σε ηλικία μικρότερη των 12 ετών
• Η εμμηνόπαυση σε ηλικία μεγαλύτερη των 55
• Η κύηση του πρώτου παιδιού σε ηλικία μεγαλύτερη των 35 ετών
• Ατεκνία
• Η ύπαρξη άτυπων αλλοιώσεων στο μαστό
• Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας
• Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών
• Παχυσαρκία
• Κάπνισμα
• Η προηγούμενη ακτινοθεραπεία υψηλών δόσεων στο στήθος
• Πυκνοί μαστοί
• Η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων που περιέχουν ορμόνες οιστρογόνα και προγεστερόνη κατά το χρόνο της χρήσης τους και λίγο μετά
• Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης

Γονιδιακή Μετάλλαξη

Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο καρκίνος του μαστού είναι στο 70% των περιπτώσεων σποραδικός και στο 30% των περιπτώσεων οικογενής, δηλαδή “τρέχει” μέσα σε κάποιες οικογένειες. Το 30% δε του οικογενούς καρκίνου,δηλαδή περίπουτο 10% του συνόλου είναι κληρονομικός. Αυτό σημαίνει ότι κληρονομείται μέσω κάποιων συγκεκριμένων γονιδίων.

Τα γονίδια αυτά είναι κυρίως τα BRCA1 και BRCA2, τα οποία αν φέρουν συγκεκριμένες μεταλλάξεις, τότε ο οργανισμός έχει προδιάθεση για καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών καθώς και για κάποιες άλλες κακοήθειες. Το αν ένα άτομο είναι φορέας τέτοιων γονιδίων εξακριβώνεται μετά από γονιδιακό έλεγχο.

Σε περίπτωση που υπάρχουν όντως μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2 η προφυλακτική μαστεκτομή με ταυτόχρονη αποκατάσταση μειώνει τον κίνδυνο να νοσήσει μία γυναίκα από καρκίνο του μαστού πάνω από 95%. Κάτι ανάλογο είχε συμβεί και στην Angelina Jolie, η οποία γνωρίζοντας την γονιδιακή της τάση , αποφάσισε να προβεί σε προληπτική αφαίρεση των μαστών της.

Καρκίνος του μαστού Διάγνωση και Πρόληψη

Ο καρκίνος του μαστού δεν προλαμβάνεται ακόμα πρωτογενώς διότι δεν γνωρίζουμε ακόμα τον παράγοντα δημιουργίας του αλλά δευτερογενώς με έγκαιρη διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Η δευτερογενής πρόληψη περιλαμβάνει αυτοεξέταση, κλινική εξέταση από ιατρό και μαστογραφία. H έγκαιρη διάγνωση είναι το σημαντικότερο όπλο που διαθέτουμε κατά του καρκίνου του μαστού σήμερα.

Παρακάτω υπάρχουν αναλυτικές οδηγίες σχετικά με την αυτοψηλάφιση των μαστών.

Η διάγνωση ξεκινά όταν ανακαλυφθεί μια μάζα στο μαστό μετά από ψηλάφηση ή μαστογραφία ή υπέρηχο και στη συνέχεια ακολουθούν εξετάσεις ώστε να διευκρινιστεί η διαφορά ανάμεσα σε ένα συμπαγή όγκο και μια κύστη γεμάτη υγρό. Υπάρχουν 4 διαγνωστικές μέθοδοι :

• Κυτταρολογική βιοψία
• Ιστολογική βιοψία
• Στερεοτακτική βιοψία
• Ανοιχτή χειρουργική βιοψία

Θεραπεία και Μαστεκτομή

Για την αντιμετώπιση της νόσου, το πρώτο βήμα είναι αρχικά η αφαίρεση του όγκου (μαστεκτομή) . Η επέμβαση αυτή έχει αποδειχθεί πως είναι αρκετά ψυχοφθόρα και επιδρά αρνητικά στην ψυχολογία της ασθενούς. Η μαστεκτομή εθεωρείτο επί δεκαετίες η θεραπεία επιλογής στον καρκίνο του μαστού.

Από τη δεκαετία του 80 όμως, αμφισβητήθηκε σαφώς το ογκολογικό της ώφελος καθώς αρχισαν να γίνονται οι πρώτες επεμβάσεις διατήρησης του μαστού σε καρκίνο, οι λεγόμενες τεταρτεκτομές.

Σήμερα, 30 χρόνια μετά,  γνωρίζουμε από πλήθος μελετών και με παρακολούθηση 20ετίας ότι η μαστεκτομή δεν προσφέρει τίποτα στην επιβίωση, εαν εξαιρέσει κανείς κάποιες ειδικές περιπτώσεις.

Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι γίνονταο 60% περισσότερες μαστεκτομές απ΄ όσο θα ήταν ογκολογικά απαραίτητες. Η ασθενής μπορεί να κάνει φυσικά αποκατάσταση, αλλά αυτό σημαίνει περισσότερες επεμβάσεις, νοσηρότητα και τεράστιο ψυχολογικό κόστος.

Τέλος, ο μαστός μετά την αποκατάσταση δεν είναι ποτέ ο ίδιος με το φυσιολογικό μαστό της γυναίκας, ακόμα και εάν χρησιμοποιηθεί αυτόλογος, δηλαδή δικός της ιστός. Άγχος, απώλεια της αίσθησης του ελέγχου και της ασφάλειας καθώς και συμπτώματα κατάθλιψης μπορούν να εμφανισθούν μετά από τη  χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου.

Αφαιρώντας τον μαστό, ένα όργανο το οποίο αποτελεί σύμβολο της θηλυκότητας μιας γυναίκας,αφαιρείται και ένα κομμάτι του εαυτού της. Αν παρ’ όλα αυτά, κριθεί όντως απαραίτητη η επέμβαση ,υπάρχουν ογκοπλαστικές επεμβάσεις που μπορούν να φέρουν πολύ καλά αισθητικά αποτελέσματα και αποκατάσταση της εικόνας των μαστών. Τέλος , ακολουθείται μετεγχειρητική θεραπεία,δηλαδή ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία και ορμονοθεραπεία.

Η πρόληψη σώζει ζωές

Όπως ήδη αναφέραμε, όσο πιο έγκαιρα διαγνωστεί ο καρκίνος του μαστού, τόσο πιθανή είναι και η θεραπεία του. Εκτός από την μέθοδο της αυτοψηλάφισης που οφείλουμε όλες οι γυναίκες να κάνουμε, σας ενημερώνω και για το Κέντρο Πρόληψης Καρκίνου Μαστού, το οποίο στα πλαίσια του προγράμματος πρόληψης του καρκίνου του μαστού που πραγματοποιείται από το Σύλλογο Φίλων Γενικού Ογκολογικού Νοσοκομείου «Οι Αγ. Ανάργυροι» και σε συνεργασία με το Γενικό Ογκολογικό Νοσοκομείο «Οι Αγ. Ανάργυροι», πραγματοποιεί δωρεάν μαστογραφίες στις γυναίκες 40-69 ετών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού.

Πρόκειται για μια πραγματικά αξιόλογη κίνηση που δίνει την ευκαιρία σε όλες τις γυναίκες ,οι οποίες μπορεί να μην έχουν την οικονομική δυνατότητα, να φροντίσουν για την υγεία τους σχετικά με μια τόσο σοβαρή ασθένεια.