Τι εστί Fan Αrt;

(Content Warning: Nerd Alert)

Θυμάσαι τότε που ήσουν κούτσικο και σου άρεσε να ζωγραφίζεις τους αγαπημένους σου ήρωες; (Φυσικά και το θυμάσαι πονηρούλη, ακόμη το κάνεις).

Ίσως όταν σχεδίαζες αφηρημένα έναν τυπά με μπλε κολάν, μακριά κόκκινη κάπα και ένα πελώριο S στην μπλούζα του, να μην φαινόταν σε κανέναν ιδιαίτερα περίεργο.

Αυτό που δεν ήξερες τότε και εσύ και εμείς οι υπόλοιποι, είναι ότι αυτό που κάναμε είχε όνομα, και αποτελεί μια μορφή τέχνης που πλέον εξαπλώνεται παγκόσμια με ραγδαίους ρυθμούς, τη Fan Art.

Προφανώς δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο, απλά νιώθω ότι στην Ελλάδα τουλάχιστον δεν χαίρει μεγάλης αναγνώρισης.

Στη Fan Art (ονομαζόμενη και το Fanart, Fan-Art, FanArt, τέλοσπάντων, καταλαβαίνεις τι εννοώ) πρόκειται για σχεδιασμένα (κυρίως) έργα,τα οποία έχουν φτιάξει οι θαυμαστές ενός καλλιτέχνη, ενός συγκροτήματος, ενός συγγραφέα, μιας σειράς και τα συναφή.

Κατά τη διαδικασία αυτή, επιλέγονται σαν κεντρικό μοτίβο συχνά οι ήρωες ή πρωταγωνιστές του εν λόγω franchise.

Έτσι, ο θαυμαστής-καλλιτέχνης μιμείται, τροποποιεί ή εξελίσσει το χαρακτηριστικό στυλ του πρωτότυπου.

Συχνά το τελικό αποτέλεσμα δεν περιορίζεται σε ένα και μόνο έργο, καθώς και συχνά οι θαυμαστές σκαρφίζονται σειρές ή ιστοριούλες σχετικά με αυτό.

Σε πολλούς θαυμαστές αρέσει να πειραματίζονται και έτσι συνδυάζουν διαφορετικές, και συχνά εντελώς αντίθετες επιρροές.

Πολλά έργα Fan Art είναι επίσης αποτέλεσμα συνεργασίας διαφορετικών θαυμαστών-καλλιτεχνών.

(Ας είμαστε ειλικρινείς, την πρωτιά έχουν και εδώ τα ιαπωνικά καρτούν τύπου Manga και τα Anime)

Ένα από τα πράγματα που κάνουν την Fan Art τόση φοβερή κατά τη γνώμη μου, είναι ότι είναι ένα είδος τέχνης το οποίο είναι προσβάσιμο σε όλους, και γεννιέται μέσα από τα ενδιαφέροντά τους, ανεξάρτητα από τα ταλέντα τους.

Πολλοί είμαστε οι άτυχοι που η φύση δεν τους προίκισε με το ταλέντο της ζωγραφικής.

Ε και; Fan Art θεωρείται και το να γράφεις κείμενα που αφορούν ένα αγαπημένο σου franchise.

Δεν τα πας καλά με τη γραφή;

Κανένα πρόβλημα! Χιλιάδες άτομα έχουν συνθέσει τραγούδια και μελωδίες εμπνευσμένοι από τους αγαπημένους τους ήρωες.

Τι, είσαι και φάλτσος;

Ξεκόλλα αστέρι μου! Ποιος είπε ότι οι κατασκευές ή αναπαραστάσεις μέσω photoshop δεν μπορούν να θεωρηθούν τέχνη;

(Αναλυτικά για τα παραπάνω και για επιπλέον παραδείγματα ψάξε για λέξεις-κλειδιά όπως:

Fanfiction, Cosplay, Pastiche, Shipping (Fandom), Fangame)

Όπως βλέπουμε, τα όρια στο τι τελικά αποτελεί «αγνή» και «πρωτότυπη» Fan Art είναι δύσκολα διακριτά, για αυτό, λαμβάνοντας υπόψιν και τον εξ ορισμού φιλελεύθερο χαρακτήρα της, ας μην τα βάλουμε.

Που καταλήγει το τελικό «προϊόν»; συχνά αποστέλλεται στα αντίστοιχα Fanclub, αναδημοσιεύεται εντός του Fanbase και αποστέλλεται στον αρχικό καλλιτέχνη.

Εκτός φυσικά, αν ο θαυμαστής προτιμά να το κρατήσει για προσωπική χρήση.

Ας πάρουμε όμως για λίγο τις θεωρίες και τους ορισμούς, και να τις βάλουμε να καθίσουν αναπαυτικά δίπλα δίπλα στη γωνίτσα, και ας τους δώσουμε ένα ωραίο περιοδικό να ξεφυλίσσουν για να περάσει η ώρα τους, όσο εμείς θα μιλήσουμε λίγο πρακτικά.

«Σε τι τελικά συνεισφέρει η Fan Art;» θα ρωτήσουν οι μικροί ανίδεοι.

Όταν αναγνωρίζουμε κάτι, θέλουμε αμέσως να συμμετάσχουμε σε αυτό με τον έναν η με τον άλλο τρόπο. Αυτό λίγο πολύ κάνει η Fan Art.

Ο καλλιτέχνης-θαυμαστής παίρνει κάτι γνώριμο, και το κάνει ακόμη πιο οικείο για τον ίδιο και το δυνητικό κοινό του, καθώς και δουλεύοντας με το υλικό που διαθέτει, το διαμορφώνει όπως θέλει ο ίδιος.

Για αυτό και έχει ειπωθεί ότι όταν ο θαυμαστής-καλλιτέχνης γνωρίζει αρχικά τον πρωτότυπο χαρακτήρα και μετέπειτα τον αναδιατυπώσει με τον δικό του τρόπο, η «αντίδρασή του στο τι είδε αρχικά, προβάλλεται στον χαρακτήρα που αναδιατυπώνει».

Πιο απλά:

Αν κάποιος θεωρεί (ή θέλει να θεωρεί) τον Σιλβέστρο άκακο ψιψίνο, είναι πιθανότερο να τον αναδιατυπώσει με έναν χαριτωμένο και αθώο τρόπο.

Εαν αντίθετα, βλέπει (ή θέλει να δει) σε αυτόν τον μοχθηρό κυνηγό καναρινιών, το αποτέλεσμα ενδέχεται να είναι ολίγον τι πιο μακάβριο.

(Μερικές φορές η Fan Art πράγματι σοκάρει, καθώς και μας συστήνει σε μια εντελώς καινούργια και διαφορετική οπτική από αυτή που έχουμε για την αρχική εικόνα).

Και κάπου εδώ εμφανίζεται το κλασσικό φαινόμενο του «μικρού θεού». Το φαινόμενο του «σε ζωγραφίζω χωρίς πόδια για να μην μπορείς να φύγεις».

Διότι οι άνθρωποι όταν παθιάζονται με κάτι, θέλουν συνήθως να το εξελίξουν με τον δικό τους τρόπο, ώστε τελικά να το νιώθουν δικό τους.
Μπορεί εγώ, ας πούμε, να μην συμπαθώ τον Σιλβέστρο, και να επιλέξω να τον αναδιατυπώσω με έναν τρόπο που να τον μειώνει (παραπάνω απ’όσο τον μειώνει ήδη τον έρμο η Warner Bros) και να τον ξεφτιλίζει, διότι
1) Μπορώ και 2) Πιθανότατα δεν θα το κάνει κάποιος άλλος για μένα.

Και αυτό κατά τη γνώμη μου, είναι υγιές. Στο κάτω κάτω, ποιος ο λόγος να υπάρχουν οι φανταστικοί χαρακτήρες, αν δεν μας προκαλούν μια χ αντίδραση και δεν γεμίζουν με την ύπαρξή τους τις ζωές μας;

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν αυτοί οι δύο:

Η Elsa και ο Jack Frost είναι πολύ δημοφιλείς χαρακτήρες πρόσφατων ταινιών (“Rise of the Guardians” και “Frozen”), οι οποίοι έχουν πολλά κοινά, μεταξύ άλλων, το ότι έχουν υπερφυσικές δυνάμεις, οι οποίες τους επιτρέπουν να ελέγχουν τον πάγο και το κρύο.

Αν μπείτε στο διαδίκτυο, θα πέσετε σε έργα εκατοντάδων θαυμαστών που τους θεωρούν φοβερό δίδυμο, και το έχουν αναδείξει αυτό μέσα από τη δουλειά τους.

Πράγματι, η δυναμική που θα μπορούσε να υπάρξει μεταξύ τους, όποιας φύσης και να είναι αυτή, θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον για κάποιον που αγάπησε τις ταινίες αυτές.

Όμως, η μοίρα των δύο αυτών ψυχών δεν προβλέπει να συναντηθούν ποτέ επίσημα, καθώς και τα αντίστοιχα πνευματικά δικαιώματα τα φέρουν δύο διαφορετικές εταιρίες, η Disney και η Dreamworks. Πολλοί τις θεωρούν μάλιστα εταιρίες έντονα ανταγωνιστικές και εχθρικές μεταξύ τους (Θεέ, το έκανα να ακούγεται σαν Σαιξπηρικό έργο).

Εδώ τους βλέπουμε παρεούλα διότι κάποιος θαυμαστής εκεί έξω έκανε τον κόπο να τους «συστήσει», έστω και αν φαίνονται παγωμένοι (κυριολεκτικά) και ανίκανοι να δουν πραγματικά ο ένας τον άλλο.

Με λίγη αισιοδοξία βέβαια, ίσως οι δύο «οίκοι» δουν ότι μια τέτοια συνάντηση θα επιφέρει πολλά κέρδη και να επιλέξουν να συνεργαστούν στο μέλλον (όπως όταν η Disney και η Pixar έφτιαξαν το “Brave“) για να τους ενώσουν.

Βέβαια, ίσως ένα τέτοιο κίνητρο να επιφέρει μια τερατογένεση, οπότε καλύτερα ο καθένας με τη δική του φαντασίωση.

Αντίστοιχα, βλέπουμε παραδείγματα θαυμαστών-καλλιτεχνών που επέλεξαν να αναδιατυπώσουν κάποιους ήρωες, ώστε:

Και φυσικά, για να διαχειριστούν την ίδια τη ζωή, με τις νέες αφίξεις και τις απώλειες, όπως τον θάνατο του ενός από τους δίδυμους Weasley με τη δυνητική γέννα του ανιψιού του.

Ο συγκεκριμένος χαμός στιγμάτισε τόσο τους χαρυποτερόφιλους, που το διαδίκτυο γέμισε με παρόμοιες εικόνες και κείμενα, τα οποία αναπαριστούσαν τον μακαρίτη Fred Weasley είτε ως φιλικό φαντασματάκι, είτε ως φύλακα άγγελο …είτε ως ζωντανό και απλό θύμα παρεξήγησης.

Η εμπειρία του χαμού και της έλλειψης (υπαρκτής όσο και φανταστικής) είναι γενικότερα τόσο έντονη για πολλούς, που καταφεύγουν τελικά στους αγαπημένους τους ήρωες για να τη διαχειριστούν.

Έτσι, προέκυψαν έργα όπως του Loki, που παρηγορεί την κόρη του Hel, διότι, όντας γεννημένη μισή νεαρή κοπέλα και μισή τρομακτικό πτώμα, αναρωτιέται γιατί δεν είναι όμορφη σαν τα άλλα κοριτσάκια…

.

…Της Kim Possible, όταν ακυρώθηκε μια για πάντα η ομώνυμη σειρά της…

…της Odette, όταν πέθανε η ηθοποιός που της «δάνεισε» τη φωνή της…

…και, του Kermit, όταν πέθανε ο δημιουργός των Muppets.

Εδώ μάλιστα, έχουμε παράδειγμα Fan Art που δεν είναι απαραίτητα από άγνωστο ιδιώτη, καθώς και τη δημιούργησε η ίδια η Disney.

Αντίστοιχα, όσο για στο αρχικό παράδειγμα του τυπά με τα μπλε κολάν, τη μακριά κόκκινη κάπα και ένα πελώριο S στην μπλούζα του, που δεν είναι φυσικά άλλος από τον Superman, δυστυχώς ο ηθοποιός που τον υποδύθηκε στην ταινία του 1978 βρέθηκε κατάκοιτος και πέθανε από καρδιά.

Οι θαυμαστές του έχουν ζωγραφίσει ποίκιλλα έργα που αναπαριστούν τον ήρωα να έχει απλά μπουρδουκλωθεί με την κάπα του, και να πετάει με αυτοπεποίθηση μακριά από την αναπηρική του καρέκλα.

Βλέπουμε ότι τόσο οι αφορμές, όσο και οι τρόποι με τους οποίους δημιουργεί κανείς Fan Art είναι ποίκιλλοι.

Σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να ασχοληθείτε με το είδος αυτό, τόσο ως δέκτες όσο και πομποί, καθώς και αποτελεί μια βαθιά πηγή έμπνευσης.

Θα τονίσω απλά να σέβεστε την δουλειά των άλλων καλλιτεχνών, καθώς και συχνά θα δείτε ότι μπορούν να γίνουν αρκετά προστατευτικοί με τα έργα τους, όπως είναι και λογικό. (Πχ: σε περίπτωση που αναδημοσιεύετε ένα έργο Fan Art, καλό είναι να αναφέρετε και το όνομα του αντίστοιχου καλλιτέχνη, ώστε να λάβει την αναγνώριση που δικαιούται).

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με πνευματικά δικαιώματα στον τομέα της Fan Art θα βρείτε εδώ:

http://io9.com/5933976/are-fan-fiction-and-fan-art-legal

Καθώς και ένα video που θα σας καθοδηγήσει πιο παραστατικά:

Τέλος, αν ψάχνετε μερικά επίσημα site να απευθυνθείτε ώστε να δείτε και να δημοσιεύσετε Fan Art προτείνω κυρίως το www.deviantart.com.

Πέρα από αυτό, φυσικά υπάρχουν και τα:

http://www.paperdemon.com/

http://www.fanart-central.net/

http://animepapers.org/wallpapers/

και φυσικά

https://www.tumblr.com/

https://www.pinterest.com/