Ναταλία Χατζηγιάννη«Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ένας φυλακισμένος που νομίζει ότι είναι ελεύθερος επειδή αποφεύγει να αγγίξει τους τοίχους του κελιού του», γράφει ο συγγραφέας Nicolás Gómez Dávila. Κι εμείς, ζούμε σε ένα δημοκρατικό καθεστώς ή μήπως κρυβόμαστε κάτω από μία ομπρέλα δημοκρατικοφανών διαδικασιών;
«Ο λαός είναι σοφός και ξέρει να αποφασίζει», «πολιτική ωριμότητα και συνείδηση», «συμμετοχή στη γιορτή της Δημοκρατίας» , … Ποια γιορτή; Περισσότερο επέτειο υπενθύμισης του πολιτεύματός μας αποτελεί η εκλογική διαδικασία. Πώς να υπάρξει πολιτική ωριμότητα όταν μόνο μία ημέρα ανά κάποια χρόνια είμαστε πολίτες και όλες τις υπόλοιπες παραμένουμε ιδιώτες. (Θλιβερό μεν, αξίζει δε, να θυμίσουμε τη σημασία της λέξης idiot που προέρχεται από την ελληνική «ίδιος» -στην αρχαία, συνώνυμη του ιδιώτη.)
Η μετατροπή των εγωκεντρικών, αμόρφωτων και απαίδευτων ιδιωτών που ασχολούνταν μόνο με τα «του οίκου» τους, σε πολίτες που ενδιαφέρονται και έχουν ενεργό συμμετοχή σε θέματα πολιτικής ζωής, ήταν η πιο σπουδαία αποστολή της αθηναϊκής πολιτείας του 5ου αιώνα.
Σήμερα, οι ενέργειες στοχεύουν στο ακριβώς αντίθετο. Ο Έλληνας πολίτης είναι απών 365 ημέρες το χρόνο, αναγκασμένος να υποτάσσεται και να είναι έρμαιο των πολιτικών αποφάσεων. Αξίζει λοιπόν μία τόσο έμμεση Δημοκρατία να θεωρείται γνήσια ή πρόκειται για μία κάλπικη έκφανσή της; Υπάρχει αγεφύρωτο χάσμα ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο, παρά το γεγονός ότι κατασκευάζονται καθημερινά πλαστές γέφυρες ένωσής τους. Σε τι χρησιμεύει, για παράδειγμα, η διαρκής ενημέρωση γύρω από τα πολιτικά δρώμενα, τη δημοσιονομική πολιτική, τις πολιτικές αποφάσεις, την εσωτερική πολιτική διακυβέρνηση, όταν ποτέ οι Έλληνες δεν έχουν την δυνατότητα να αντιταχθούν, να απορρίψουν ορισμένες κοινοβουλευτικές δράσεις και να διορθώσουν τα κακώς κείμενα. Μάλλον η έννοια της Δημοκρατίας χάνεται στις σελίδες κάποιο λεξικού, κι εμείς στην αυγή του 21ου αιώνα είμαστε ακόμη όργανα των πολυμήχανων πολιτικών δυνάμεων.
Οι προσπάθειες είναι συνεχείς και αδιάκοπες. Για να αποδεχθούμε, να συμμορφωθούμε και εν τέλει να βαυκαλίζουμε τον εαυτό μας με μια φαινομενικά ευνοϊκή σταθερότητα. Και για να γίνω πιο ακριβής : καθοριστικό ρόλο σε μια εξαπάτηση δεν παίζει η μαεστρία του απατεώνα, αλλά η διάθεση του θύματος να εξαπατηθεί. Αφηνόμαστε στη φοβία να αντιδράσουμε. Για έναν ανεξήγητο λόγο ο ελληνικός λαός δεν αισθάνεται ικανός για επαναστατική κοινωνική αλλαγή. Κι όταν αντιδράσουμε θα είναι πλέον πολύ αργά. Τελικά, δεν μεγαλώνουμε και πολύ. Στο Δημοτικό η μία τάξη αντιπαθούσε την άλλη. Έτσι δεν γίνεται και τώρα; Φοβόμασταν την τιμωρία και η αίσθηση του «ανήκειν» σε μία ομάδα μας έκανε πάντα να αισθανόμαστε πιο άνετα. Με τις ίδιες φοβίες δεν έρχονται αντιμέτωποι και οι ενήλικες;
Βέβαια, από κοινωνία σε κοινωνία ίσως να μην υπάρχουν και μεγάλες διαφορές: κοινωνίες φανταστικές , με υπόσταση, εξαθλιωμένες, φαινομενικά ευτυχισμένες, καπιταλιστικές, ελεγχόμενες, σύγχρονες , παντού επικρατούν προσωρινότητα και αρχαιότητα ενωμένες. Προ καιρού, διαπίστωσα πως η μικρή αγροτική κοινωνία της φαντασίας του Φ. Κάφκα στο βιβλίο του «Ο Πύργος» αποτελεί μια μακέτα της σημερινής μας κοινωνίας-ελληνικής και μη. Η κυβέρνηση ,εκεί, είναι απόρθητη και τα πρόσωπά της παρομοιάζονται συχνά με αετούς που στην τύχη είδες – ή νόμισες πως είδες. Όσο απρόσιτες κι αν είναι οι σκέψεις, οι κινήσεις και οι στρατηγικές τους παραμένουν πρόσωπα που εμπνέουν σεβασμό ακόμη κι αν οι πράξεις τους είναι γελοίες παρά αξιοθαύμαστες. Ο λαός χάνεται στους λαβυρίνθους της μεγάλης εξουσίας και ποτέ δεν φτάνει στο σκοπό του. Έντεχνα η μια υπηρεσία παραπέμπει στην άλλη σχηματίζοντας ένα φαύλο κύκλο και στερούν το δικαίωμα έστω και της πιο μικρής καθημερινής νίκης· με ποιο κουράγιο να διεκδικήσουν τη νίκη σε σκληρότερους αγώνες;
Μια γραφειοκρατική μηχανορραφία που δεν τελειώνει ποτέ. Οι κάτοικοι του Πύργου γεννήθηκαν με την φοβία ήδη εμποτισμένη στην ψυχή τους και ποτέ δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν την αμφιβολία, την αγωνία και την απελπισία. Ο φόβος μεγάλωνε και μοναδική λύση βρισκόταν στην μηδαμινότητα και την ακινησία της ζωής. Όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα και θα συμβαίνει πάντοτε. Έτσι κι εμείς: μορφωμένοι αλλά μονολιθικοί. Κάποιος από εμάς μπορεί να συλλάβει μια σειρά από συλλογισμούς με αφορμή μία μόνο φράση. Αν του μιλήσεις όμως για κάτι που δεν υπάγεται στην αρμοδιότητά του, δεν θα καταλάβει ούτε λέξη και θα κουνήσει το κεφάλι συγκαταβατικά.
Έτσι μας έμαθαν να φοβόμαστε να ερευνήσουμε· υπερβολική ανησυχία για τις στενοχώριες της ζωής και κανένα ενδιαφέρον για τα σχέδια του μέλλοντος. Άνθρωποι μικροπρεπείς και φοβισμένοι κρίνουν τους άλλους που δεν έκαναν τα πάντα σωστά και δημιουργούν ετυμηγορίες. Τιμωρίες που μόνοι τους αποφασίζουν σα να έχουν τον έλεγχο της δικαστικής εξουσίας. Έτσι λειτουργεί ο κόσμος. Κι αν δει πως είσαι ανίκανος και αδύναμος να ξεπεράσεις ένα σκάνδαλο οργίζεται γιατί βλέπει σαν σε καθρέπτη τις δικές του αδυναμίες. Αν δει πως κατορθώνεις να βγεις νικητής σε εκτιμά και πάλι. Ας πούμε, λόγου χάρη, πως κάποιος έχει δεμένα τα μάτια του, δεν ωφελεί να τον ενθαρρύνεις για να δει, γιατί δε θα δει ποτέ, αν πρώτα δε βγάλει τον επίδεσμο. Ανάγκη από βοήθεια έχει ο κόσμος μας και όχι από θάρρος!
της Ναταλίας Χατζηγιάννη