Πώς συμπεριφερόμαστε στις διαπροσωπικές μας σχέσεις; Ακολουθούμε μοτίβα; Από που πηγάζουν και πώς μπορούμε να τα αλλάξουμε;
Κυριακή απόγευμα. Μια παρέα παιδιών παίζει το παιχνίδι με τα σχοινιά. Πώς το λένε αυτό; Αυτό που οι δυο ομάδες προσπαθούν να φέρουν το σχοινί στη δική τους πλευρά πίσω από την γραμμή; Είναι μια ζόρικη λέξη που κανείς δεν θυμάται. Διελκυστίνδα!
Δεν παίζεται μόνο ανάμεσα σε παιδιά. Αντιθέτως είναι ένα παιχνίδι που παίζεται καθημερινά μεταξύ ενηλίκων. Οι δυο αντίπαλοι στέκονται απέναντι. Κοιτάζονται στα μάτια. Τους χωρίζει μια γραμμή. Η απόσταση αν και μικρή φαντάζει τεράστια, όταν πρέπει να προσπαθήσεις. Προσπαθούν να φέρουν την άλλη πλευρά στο μέρος τους. Επιθυμία. Θέλω να έρθω κοντά. Ανταγωνισμός. Ποιός θα βάλει την μεγαλύτερη δύναμη; Φόβος. Και αν πέσω; Αν ο άλλος αφήσει το σχοινί απότομα;
Υπάρχουν δυο τύποι παικτών. Εκείνοι που ρισκάρουν και πλησιάζουν πολύ κοντά με κίνδυνο να πέσουν με γδούπο στο έδαφος. Και εκείνοι που παραιτούνται στο πρώτο απότομο τράβηγμα. Όταν το σχοινί αρχίζει να γλιστράει από τα χέρια τους και χάνουν τον έλεγχο. Όταν νιώθουν την ανάσα του αντιπάλου. Δεν αντέχουν και αποχωρούν.
Ποιος τύπος κερδίζει;
Η παγίδα στο παιχνίδι της διελκυστίνδας βρίσκεται στα σχοινιά. Οι παίκτες θεωρούν ότι το μόνο σχοινί που έχουν είναι στο χέρι τους. Κάνουν λάθος. Αν κοιτάξουν μέσα τους θα διαπιστώσουν ότι είναι δεμένοι με πολλούς αόρατους δεσμούς.
Φόβοι, ανασφάλειες,προσδοκίες,τραύματα του παρελθόντος βρίσκονται γατζωμένα μέσα τους,γεμάτα κόμπους που περιμένουν να λυθούν. Εκεί παίζεται η πιο δύσκολη μάχη. Να βρείς την άκρη του κόμπου και να προσπαθήσεις να την ξετυλίξεις. Να αναρωτηθείς σε ποιο σημείο είσαι, να εντοπίσεις πού μπλέκεται το νήμα,πού χάνεται η διαδρομή με τον εαυτό σου.
Σύμφωνα με τον John Bowlby, και τη θεωρία του δεσμού (attachment theory) ο συναισθηματικός δεσμός που αναπτύσσεται μεταξύ βρέφους και μητέρας ή του προσώπου που το φροντίζει στα πρώτα στάδια της ζωής τους επιδρά στον τρόπο που θα λειτουργήσει στις συναισθηματικές σχέσεις στη μετέπειτα ζωή του.
Ο Βρετανός ψυχίατρος διέκρινε δυο είδης προσκόλλησης: την ασφαλή προσκόλληση και την ανασφαλή προσκόλληση.
Κατά την πρώτη, το βρέφος δέχεται την κατάλληλη φροντίδα, γεγονός που του καλλιεργεί την αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης προς τους άλλους και συνεπώς καλύτερες ικανότητες στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αντίθετα στην ανασφαλή προσκόλληση, η μητέρα είναι συνήθως απορριπτική ή αντιδρά με θυμό στις συναισθηματικές αντιδράσεις του βρέφους δημιουργώντας του φόβο και άγχος.
Η ανασφαλής προσκόλληση διακρίνεται σε απορριπτικό/φοβικό αποφευκτικό στυλ δεσμού και σε αγχώδη/αμφιθυμικό. Στο απορριπτικό μοντέλο δεσμού, το άτομο δυσκολεύεται να αντιληφθεί ή να εκφράσει τα συναισθήματα του επειδή φοβάται την απόρριψη, με αποτέλεσμα να αποφεύγει τις στενές σχέσεις και την οικειότητα και να επιδιώκει την ανεξαρτησία του.
Στο φοβικό στυλ, το άτομο βιώνει μια αμφίσημη συναισθηματική κατάσταση καθώς βρίσκεται διαρκώς ανάμεσα στην επιθυμία να συνδεθεί και τον φόβο της εγκατάλειψης, γεγονός που τον ωθεί σε ασταθείς συμπεριφορές καθώς αντιδρά αποφευκτικά στην οικειότητα και εξαρτητικά στην απομάκρυνση των άλλων.
Στο δεύτερο μοντέλο, αντίθετα, το άτομο εξωτερικεύει το άγχος της αποδοχής από τους άλλους μέσα από την υπερβολική προσκόλληση του ή ακόμη και την επιθετικότητα απέναντι στους άλλους όταν βιώνει απόρριψη.
Και στα δυο είδη της ανασφαλούς προσκόλλησης, το άτομο θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο να δεχτεί αγάπη και αντιμετωπίζει τους άλλους και τις σχέσεις με φόβο και καχυποψία. Αυτός είναι και ο λόγος που συχνά εμπλέκεται σε κακοποιητικές σχέσεις που μπορούν να επιβεβαιώσουν την αρνητική αντίληψη για τον εαυτό του.
Το άτομο μπορεί να εκδηλώσει κάποιο μοτίβο συμπεριφοράς ή συνδυαστικά στοιχεία αυτών και κατά τη διάρκεια της ζωής κατόπιν αρνητικών εμπειριών όπως είναι μια τραυματική σχέση ή η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.
Στη διελκυστίνδα, το ιδανικό ζευγάρι είναι ο απορριπτικός με τον αγχώδη καθώς αλληλοσυμπληρώνονται προσπαθώντας να ικανοποιήσουν τις συναισθηματικές ελλείψεις τους σε άγονο έδαφος.
Όταν ο απορριπτικός συνειδητοποιήσει ότι ο αγχώδης πέρασε τη γραμμή και έχει εισβάλλει στο χώρο του, αφήνει το σχοινί χωρίς δεύτερη σκέψη, επικαλούμενος διάφορες δικαιολογίες, όπως το γεγονός ότι δεν κάνει πλέον για αυτό το παιχνίδι.
Από την άλλη πλευρά, ο αγχώδης όσο βλέπει το υποτιθέμενο στήριγμα του να απομακρύνεται, εκδηλώνει μεγαλύτερη εξάρτηση και προσπαθεί μάταια να τον πείσει να συνεχίσει να παίζει. Ποιος κερδίζει; Τις περισσότερες φορές, η σύγκρουση είναι τόσο έντονη που το σχοινί κόβεται βίαια χωρίς νικητή.
Για να παίξεις σωστά το παιχνίδι τις περισσότερες φορές, χρειάζεται να ζητήσεις βοήθεια. Να εκπαιδευτείς. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να χαλαρώσουν οι κόμποι. Να δεις τα δεσμά που σε σφίγγουν.
Γιατί επιλέγω το συγκεκριμένo αντίπαλο; Γιατί επαναλαμβάνω το ίδιο μοτίβο; Γιατί ξεκινάω το παιχνίδι ενώ γνωρίζω ότι θα πέσω; Γιατί αφήνω τους άλλους να πέσουν απότομα;
Και μετά; Να λύσεις τα δεσμά και να δημιουργήσεις δεσμούς που θα σε ενώνουν με τους γύρω σου.