Μία ιστορία βίας και κατάχρησης εξουσίας, αλλά ταυτοχρόνα δύναμης και ελπίδας για μία αξιοπρεπή ζωή, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Φυλάκιση σε απάνθρωπες συνθήκες, ακραίες τακτικές σωματικής κακοποίησης, βιασμός, καθημερινή ψυχολογική βία είναι μόνο μερικά από τα είδη βασανιστηρίων. Μέχρι σήμερα, σχεδόν 1.000 άτομα έχουν πιστοποιηθεί ως Θύματα Βασανιστηρίων.
Σε πολλές χώρες του κόσμου, αδιανόητοι σε εμάς τρόποι σκληρής και ταπεινωτικής μεταχείρισης εξακολουθούν να αποτελούν τακτική τιμωρίας, εκφοβισμού, ανάκρισης.
Μάλιστα, ένα υψηλό ποσοστό των προσφύγων που φτάνουν στην Ελλάδα είναι θύματα βασανιστηρίων, ωστόσο αποτελούν το «αόρατο» πρόσωπο του ευάλωτου προσφυγικού πληθυσμού.
Στόχος της πράξης του βασανισμού είναι η κάμψη της αντίστασης των θυμάτων, αφήνοντας όσο λιγότερα αποδεικτικά στοιχεία γίνεται. Επιπλέον, τα θύματα βασανιστηρίων, κατά την άφιξή τους σε μία ξένη χώρα, δεν νιώθουν εμπιστοσύνη στις κρατικές αρχές και το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις δύσκολες συνθήκες διαβίωσης, τους αποτρέπει από το να μιλήσουν για τις ιστορίες τους.
©Rahmat Ahmadi
Σε τί βοηθά η πιστοποίηση των θυμάτων βασανιστηρίων;
Η πιστοποίηση μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για ένα θύμα βασανιστηρίων, στην αποφυγή της επαναπροώθησης ή απέλασης, στη στήριξη του αιτήματος ασύλου ή οικογενειακής επανένωσης και στην πρόσβαση σε υπηρεσίες σχετικές με τη σωματική και ψυχική αποκατάστασή του, την κοινωνική στήριξη κ.λπ.
Παράλληλα, η πιστοποίηση βοηθάει τα θύματα βασανιστηρίων να αποφύγουν περαιτέρω εξετάσεις που μπορεί να είναι εκ νέου τραυματικές, ενώ η αναγνώριση και καταγραφή των εμπειριών τους αποτελεί μία πράξη που μπορεί από μόνη της να οδηγήσει τον επωφελούμενο σε ενδυνάμωση και δικαίωση.
Η ΜΕΤΑδραση
Από το Σεπτέμβριο του 2011, η ΜΕΤΑδραση (Οργάνωση της Κοινωνίας των Πολιτών) έχει αναλάβει την πιστοποίηση θυμάτων βασανιστηρίων, καλύπτοντας το κενό που δημιουργήθηκε στη χώρα μας μετά την αναστολή της λειτουργίας του Ιατρικού Κέντρου Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων (ΙΚΑΘΒ).
Από τον Μάρτιο του 2018, χάρη σε πρωτοβουλία που στηρίζεται από το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ECHO), περισσότερα από 150 άτομα, κυρίως από τη Συρία, το Ιράκ, το Ιράν και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό, αλλά και από την Τουρκία, το Σουδάν, την Υεμένη, το Καμερούν και άλλες χώρες, έχουν περάσει τη διαδικασία Διερεύνησης και Πιστοποίησης Θυμάτων Βασανιστηρίων στην Αθήνα.
Τα ωφέλη φυσικά είναι πολλά, αφού η δράση έχει προσφέρει στήριξη σε ανθρώπους σε όλη την Ελλάδα που δεν είχαν τα μέσα να ταξιδέψουν στην Αθήνα για να λάβουν την πιστοποίηση.
Επιπροσθέτως, η διεπιστημονική ομάδα της ΜΕΤΑδρασης ακολουθεί την ολοκληρωμένη διαδικασία διερεύνησης και πιστοποίησης θυμάτων βασανιστηρίων, όπως αυτή καθορίζεται από το Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης και σε συμφωνία με τις διεθνείς πρακτικές. Παράλληλα, η ομάδα συμμετέχει στη Διεθνή Επιτροπή Αναθεώρησης του Πρωτοκόλλου Κωνσταντινούπολης με στόχο την βελτιστοποίηση της εφαρμογής του.
Τα βασανιστήρια είναι αρκετά διαδεδομένα και μάλιστα σε κάποιες ορισμένες περιπτώσεις, ολόκληρες οικογένειες μπορεί να έχουν υποστεί βασανιστήρια.
Μερικές ιστορίες…
Η Μάριαμ και ο Αχμέτ από τη Συρία υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια από εξτρεμιστές του ISIS, οι οποίοι απέκτησαν τον έλεγχο της περιοχής και επιτέθηκαν βάναυσα στον τοπικό πληθυσμό. Οι εξτρεμιστές ακρωτηρίασαν την Άρβα, τη δίχρονη κόρη της οικογένειας, επειδή το κλάμα της «ενοχλούσε» τους βασανιστές.
Ο 24χρονος Αζέρ από το Κονγκό εξαναγκάστηκε να παρακολουθήσει τους αστυνομικούς να εκτελούν τον πατέρα του και να βιάζουν την αδερφή του. Όλα αυτά έγιναν επειδή ο πατέρας του ήταν δημοσιογράφος και τόλμησε να εκφράσει τη διαφωνία του με την κυβέρνηση.
Ο Αζέρ, μαζί με την αδερφή του, προσπάθησαν να διαφύγουν από τη χώρα, αλλά τους πιάσανε και τους βασάνισαν ξανά. Κατάφερε να διαφύγει, όμως δεν γνωρίζει τι απέγινε η αδερφή του, η οποία θεωρείται νεκρή.
Δυστυχώς, τέτοιες ιστορίες δεν αποτελούν την εξαίρεση, αλλά ένα μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων που εξετάζονται.
Διεθνής Αμνηστία
Ας δούμε μερικά σημαντικά στοιχεία…
Σύμφωνα, με στοιχεία που έχει συλλέξει η ομάδα της ΜΕΤΑδρασης:
- 19,9% των ατόμων έχουν υποστεί φάλαγγα
- 29,8% ηλεκτροσόκ
- 25,8% προκλητά εγκαύματα
- 47% εξαναγκάστηκε να παρακολουθεί τον βασανισμό τρίτων.
Οι άνθρωποι αυτοί φέρουν ορατά αλλά και αόρατα τραύματα στο σώμα και την ψυχή τους και ο καθένας έχει την προσωπική του ιστορία: μία ιστορία βίας και κατάχρησης εξουσίας, αλλά ταυτοχρόνως δύναμης και ελπίδας για μία αξιοπρεπή ζωή, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Λίγα λόγια για την Ανθρωπιστική Βοήθεια και Πολιτική Προστασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της αποτελούν τον κορυφαίο παγκόσμιο χορηγό ανθρωπιστικής βοήθειας. Μέσω του Τμήματος Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ECHO), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βοηθάει εκατομμύρια θύματα συγκρούσεων και καταστροφών κάθε χρόνο. Με έδρα στις Βρυξέλλες και ένα παγκόσμιο δίκτυο από τοπικά γραφεία, το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρέχει βοήθεια στα πιο ευάλωτα άτομα βάσει των ανθρωπιστικών τους αναγκών.