Συνέντευξη με την ραδιοφωνική παραγωγό, Κωνσταντίνα Βαρσάμη!

Την ακούμε καθημερινά 10-12 το πρωί στον Μελωδία 99,2 , ωστόσο η εβδομαδιαία εκπομπή της στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΙ 100,3 κάθε Σάββατο την ίδια ώρα, με τίτλο «Εβδομάδα ήταν και πέρασε», είναι εκείνη στην οποία ξεδιπλώνει ολόκληρο το φάσμα του ταλέντου της. Γράφει το κείμενο, εκφωνεί και συνδυάζει εφ’ όλης της ύλης θέματα και μουσικές με έναν τρόπο μοναδικό! Οι περισσότεροι την γνώρισαν ως «Γκίζα», που επί επτά χρόνια ερχόταν κάθε Σάββατο για να σατιρίσει και να καυτηριάσει πρόσωπα και γεγονότα της επικαιρότητας με έναν αφελή αλλά πολύ πηγαίο και αυθόρμητο τρόπο.

Σπούδασε θέατρο, ωστόσο η αγάπη της για το ραδιόφωνο ως μέσο επικράτησε. Έχει μια ηρεμία στον λόγο της που σε κερδίζει και δουλεύει πολύ προκειμένου να φτάσει στο τελικό αποτέλεσμα που θα βγει στον αέρα. Το πιο σημαντικό όμως είναι πως πρόκειται για μια πολυδιάστατη προσωπικότητα που οι γνώσεις της δεν περιορίζονται μόνο στην μουσική. Κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος στα εργαστήρια ραδιοφώνου, για τα οποία είναι υπεύθυνη την χρονιά αυτή, μιλήσαμε μαζί της.

1)Τι κοινά έχει η υποκριτική με το ραδιόφωνο? Γιατί σε κέρδισε το 2^ο?

Ο ραδιοφωνικός παραγωγός στην ουσία συνειδητά ή ασυνείδητα υποδύεται έναν ρόλο που διαρκεί όσο και η ραδιοφωνική εκπομπή. Καλείται να υπηρετήσει μία συγκεκριμένη ενότητα δεδομένων, είτε είναι το μουσικό ραδιόφωνο, είτε είναι ένα ενημερωτικό ραδιόφωνο, γενικά όποια εκπομπή κι αν κάνει. Η υποκριτική, το θέατρο εν προκειμένω , δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να είσαι ο εαυτός σου, αλλά και πολλοί άλλοι. Οι κώδικες και τα κλειδιά του θεάτρου και της υποκριτικής επιτρέπουν στον ραδιοφωνικό παραγωγό να είναι πιο έτοιμος για την «έκθεσή» του στον «αέρα». Από το να γνωρίζει ορθοφωνία μέχρι να βρίσκει τον τρόπο να δημιουργήσει μια διαφορετική ατμόσφαιρα . Οπότε ναι, υπάρχουν πολλά κοινά ανάμεσα στα δύο. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι όποιος δεν έχει κάνει υποκριτική, δε μπορεί να κάνει ραδιόφωνο ή ότι όποιος έχει κάνει υποκριτική, κάνει καλό ραδιόφωνο. Συμβαίνει οι ηθοποιοί να κάνουν ένα ίσως πιο ενδιαφέρον ραδιόφωνο, αλλά οι καλύτεροι ραδιοφωνικοί παραγωγοί δεν είναι ηθοποιοί. Στην ουσία υπάρχει μία σύνδεση αλλά η θεατρική γλώσσα είναι άλλη, διαφορετική από αυτή του ραδιοφώνου απλώς όταν έχεις την εμπειρία του θεάτρου αντλείς περισσότερο υλικό και είσαι ίσως λίγο περισσότερο εξοπλισμένος απ’ ότι είναι κάποιος άλλος. Και πάλι όμως δεν μπορώ να πω ότι η υποκριτική είναι που κάνει κάποιον πιο σημαντικό στο ραδιόφωνο.

Με κέρδισε το ραδιόφωνο γιατί ήταν ο ιδανικότερος τρόπος έκφρασης για μένα. Με το ραδιόφωνο υπήρχε μια πολύ συγκεκριμένη σύνδεση, γιατί οι δικοί μου δεν μιλούσαν ελληνικά και ο μόνος τρόπος για να ακούω σωστά ελληνικά ήταν να ακούω ραδιόφωνο, οπότε αυτό προϋπήρχε του θεάτρου. Παλιότερα πίστευα πως το διάλεξα για να έχω μια πιο σταθερή δουλειά. Ωστόσο τελικά διαπιστώνω πως το θέατρο ήταν το άλλοθι για να μπορώ να κάνω ραδιόφωνο.

2)Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει κάποιος για να γίνει καλός ραδιοφωνικός παραγωγός?

Τα χαρακτηριστικά ποικίλουν από εποχή σε εποχή. Υπάρχουν κάποια βασικά, θεωρητικά η καλή φωνή, η σωστή άρθρωση και η γνώση του αντικειμένου, που όμως τα ακυρώνουν οι σημαντικές προσωπικότητες. Είναι πολλοί ραδιοφωνικοί παραγωγοί που δεν έχουν καλή φωνή ωστόσο κάνουν καλό ραδιόφωνο ή επίσης είναι πολλοί ραδιοφωνικοί παραγωγοί που δεν έχουν σωστή άρθρωση και κάνουν καλό ραδιόφωνο. Σίγουρα ο ραδιοφωνικός παραγωγός πρέπει να είναι μία προσωπικότητα πολυδιάστατη, η οποία να έχει εμμονές. Εμμονές δηλαδή με κάτι συγκεκριμένο, το οποίο θέλει να μοιραστεί με τους άλλους, είτε αυτό είναι τραγούδι, είτε είναι το κομμάτι της ειδησεογραφίας, πληροφόρησης και ενημέρωσης.

3)Πιστεύεις πως το ραδιοφωνικοί σταθμοί που υπάρχουν σήμερα καλύπτουν τις ανάγκες μεγάλου μέρους των ακροατών?

Αυτό είναι μια πολύ μεγάλη συζήτηση. Κάποια στιγμή νομίζω ,άτυπα και άγραφα, συμφωνήθηκε ανάμεσα στο κοινό και στο ραδιοφωνικό προϊόν ότι θέλουμε να ακούμε πράγματα τα οποία καλύπτουν περισσότερους. Δηλαδή αν κάποτε ένας ραδιοφωνικός παραγωγός διάλεγε από ένα βινύλιο κάτι που δεν ήταν επιτυχία για το μεγαλύτερο μέρος του κοινού, ήταν επιτυχία για τον ραδιοφωνικό παραγωγό που το μετέδιδε. Από ένα σημείο και μετά όμως, η εμπορευματοποίηση, η διαφημιστική πίτα, οι ανάγκες της εποχής, θέλανε ένα προϊόν πιο ξεκάθαρο και το ραδιόφωνο να απευθύνεται σε περισσότερους, οπότε αποκλείστηκαν κάποια πράγματα, τα οποία σε άλλες εποχές ίσως και να ακούγονταν.

Εγώ νομίζω ότι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί που υπάρχουν καλύπτουν τις ανάγκες των περισσότερων ακροατών. Ένας ακροατής μπορεί να ακούσει τα πάντα, ίσως δε μπορεί να ακούσει jazz  και heavy metal αλλά μπορεί να ακούσει pop, rock , πιο ελαφριά μουσική, έντεχνο, εμπορικό τραγούδι… μπορεί να ακούσει όλα τα είδη. Βέβαια μπορεί να τα ακούσει από μία πηγή η οποία είναι περιορισμένη. Δηλαδή τα περισσότερα ραδιόφωνα έχουν έναν συγκεκριμένο αριθμό κομματιών που μεταδίδουν. Οι πιο απαιτητικοί ακροατές σίγουρα αναζητούν την ευχαρίστηση τους και μέσω Internet.

4)Με το διαδικτυακό ραδιόφωνο να έχει όλο και μεγαλύτερο κοινό, πιστεύεις πως το συμβατικό ραδιόφωνο μπορεί ή έχει επιβιώσει από τον ανταγωνισμό?

Προς το παρόν ναι. Όσο το διαδικτυακό ραδιόφωνο υπάρχει μόνο μέσω του υπολογιστή μας ή μόνο μέσω του κινητού μας και δεν είναι στο αυτοκίνητο, που είναι το σημείο που ακούμε οι περισσότεροι ραδιόφωνο, το τελευταίο θα επιβιώνει. Κανείς δεν ξέρει βέβαια τι θα γίνει στο μέλλον.

5)Πιστεύεις δηλαδή στο ακραίο σενάριο της εξαφάνισης του ραδιοφώνου ως μέσου ή θεωρείς ότι πρόκειται απλά για μια μεταβατική περίοδο?

Δεν θέλω να δω μια τέτοια προοπτική . Πιστεύω πάντα ότι το ραδιόφωνο είναι ένα εξαιρετικά τίμιο μέσο, το οποίο θα εξακολουθήσει να υπάρχει. Δεν ξέρω αν θα έχει τόσο μεγάλο ακροατήριο, καθώς η ακροαματικότητα πέφτει διαρκώς και παγκόσμια, και πια ραδιόφωνο μπορεί να κάνει ο οποιοσδήποτε φτιάχνοντας μία playlist στον υπολογιστή του. Αυτό όμως δε σημαίνει κάτι, γιατί το ραδιόφωνο είναι και συναισθηματικό μέσο. Πάντα, όσο επικοινωνούμε με τις αισθήσεις μας, θα έχουμε την ανάγκη να «ακούμε» , να συνδεόμαστε με τους άλλους μέσω μιας συχνότητας. Δεν ξέρω αν αυτή η συχνότητα θα είναι το ραδιόφωνο αυτό καθαυτό, αλλά δεν είμαι τόσο απαισιόδοξη. Ή δεν πιστεύω ότι τα πράγματα θα κυλήσουν τόσο γρήγορα.

 6) Πώς είναι το ιδανικό ραδιόφωνο για σένα?

Το ιδανικό ραδιόφωνο είναι ένα πολυσυλλεκτικό ραδιόφωνο, με εκπομπές διαφορετικού περιεχομένου που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών ενός ακροατή. Δεν ξέρω όμως αν μπορεί να γίνεται πια εύκολα, γιατί απαιτεί πολύ συγκεκριμένους οικονομικούς πόρους που δεν υπάρχουν. Κυρίως όμως το ιδανικό ραδιόφωνο για μένα πρέπει να είναι «ζωντανό», 24 ώρες το 24ωρο.

7)Ποια θεωρείς την καλύτερη στιγμή σου επαγγελματικά? την μεγαλύτερη σου επιτυχία?

Για την επιτυχία δεν ξέρω. Μια πραγματικά καλή στιγμή ήταν η εφεύρεση της Γκίζας. Μια ραδιοφωνική περσόνα, που έζησε 7 χρόνια στον αέρα του ΣΚΑΙ 100,3, ακροβατώντας ανάμεσα στην πραγματικότητα και την αφέλεια. Νομίζω όμως ότι έχω πολλά χρόνια μπροστά μου ακόμη. Θέλω να πιστεύω ότι θα σκεφτώ και κάτι άλλο, το οποίο θα κάνω, και ίσως δεν έχει ξαναγίνει.

8)Πιο ντροπιαστική στιγμή ,μεγαλύτερο λάθος στον αέρα.

Φοβάμαι πως κάθε μέρα κάνω ένα λάθος για το οποίο ντρέπομαι! Έχω πει «γαλληνίδα σοπράνο εμφανίζεται στο Μέγαρο Μουσικής», κάνω σαρδάμ στον χορηγό μου, έχω πει και μερικά πικρόχολα πράγματα για κάποιους ανθρώπους, που δεν νομίζω πως τους έχουν προσβάλλει, αλλά τους έχουν στεναχωρήσει, όταν έκανα σατυρική εκπομπή. Αλλά κάθε μέρα θεωρώ ότι κάνω ένα τραγικό λάθος, δεν έχω ένα μεγαλύτερο.

9)Λίγα λόγια για το εργαστήριο ραδιοφώνου για το οποίο είσαι υπεύθυνη? Ποιο είναι το αντικείμενό του?

Κατ’ αρχήν να πούμε πως το εργαστήρι γίνεται μια φορά την εβδομάδα στον χώρο της Ανοιχτής Ομπρέλας, πολιτιστικού σωματείου που στεγάζει πολλά καλλιτεχνικά εργαστήρια. Ουσιαστικά, στο εργαστήρι επιχειρούμε να στήσουμε ραδιοφωνικές εκπομπές και να δημιουργήσουμε ραδιοφωνικά πρόσωπα μέσα από τον πλούτο που κουβαλάει ο καθένας χωρίς να κάνει αυτή τη δουλειά. Δεν ξέρω αν τα παιδιά που είναι στο εργαστήρι θα γίνουν ραδιοφωνικοί παραγωγοί ή δημοσιογράφοι. Ωστόσο νομίζω πως ενεργοποιούμε κάτι που έχουν ήδη μέσα τους και δείχνοντας σε εκείνους πράγματα ξεκλειδώνω και μερικά δικά μου. Στην ουσία τους “εκμεταλλεύομαι” ώστε να μοιραστούμε αυτή την μεγαλύτερη εμπειρία που έχω εγώ, με τις καινούριες ιδέες που έχουν εκείνοι. Το γεγονός ότι το εργαστήρι βρίσκεται κοντά αλλά και μακριά από την Αθήνα επιτρέπει να προσεγγίζουμε την προοπτική με περισσότερη ψυχραιμία, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στον έρωτα για το αντικείμενο και στα σημεία που έχουν χαθεί τα τελευταία χρόνια από τη διαδικασία της προετοιμασίας μιας ραδιοφωνικής εκπομπής. Στόχος είναι η δημιουργία ενός διαδικτυακού ραδιοφώνου της Ανοιχτής Ομπρέλας.

10)Έχεις ξαναδιδάξει ποτέ? Σου φαίνεται εύκολο σαν διαδικασία?

Δεν το βλέπω σαν διδασκαλία. Απλά λέω τα πράγματα που έχω μάθει μέχρι τώρα και αυτά που εξακολουθώ να μαθαίνω καθώς κάνω ακόμη ραδιόφωνο. Πιστεύω ότι όταν μοιραζόμαστε αυτή την ελάχιστη γνώση που έχουμε, και εκπαιδευόμαστε καλύτερα οι ίδιοι, αλλά και μεταφέρουμε στους άλλους κάποιες πληροφορίες οι οποίες θα τους φανούν χρήσιμες. Δείχνοντας στους άλλους αυτό που ξέρω στην ουσία διαπιστώνω τα λάθη μου αλλά κι αυτά που έχω μάθει μέχρι σήμερα.

Υ.Γ Ευχαριστούμε θερμά για την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μας παραχώρησε.