Κύκνεια άσματα μεγάλων καλλιτεχνών που όχι μόνο συμπυκνώνουν την μουσική τους ιδιοφυΐα αλλά μας θυμίζουν την συνεισφορά τους στο καλλιτεχνικό στερέωμα.
Το 2016 σαν χρονιά μας πίκρανε μουσικά με το ξεκίνημά της. Η απώλεια μιας φιγούρας, όπως αυτή του David Bowie, δεν είναι κάτι που ξεπερνιέται από τη μια μέρα στην άλλη. Το album Blackstar, που τέθηκε σε παγκόσμια κυκλοφορία δύο μέρες πριν το θάνατό του, μπήκε πανηγυρικά στη λίστα με τα κύκνεια άσματα. Στη λίστα των έργων δηλαδή που ολοκληρώθηκαν πριν οι δημιουργοί τους απολέσουν τον βίον και σφράγισαν οριστικά την πορεία των τελευταίων στο μουσικό στερέωμα.
Ας δούμε, λοιπόν, μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα album που ηχογραφήθηκαν από γνωστούς καλλιτέχνες λίγο πριν τον θάνατό τους και έμειναν σε εμάς ως παρακαταθήκη.
Show Must Go On – Freddie Mercury κύκνεια άσμα
Το 1990, όταν οι Queen ηχογράφησαν το Show Must Go On που συμπεριλήφθηκε στο Innuendo (1991), ο Freddie Mercury έσβηνε ήδη από AIDS. Τα υπόλοιπα μέλη της μπάντας είχαν βάσιμες αμφιβολίες ως προς το αν ο Mercury θα κατάφερνε να ανταπεξέλθει στις φωνητικές απαιτήσεις του κομματιού δεδομένης της κατάστασής του. Ακούγοντας, όμως, την ερμηνεία του καθόλου δε γίνεται αντιληπτό ότι αυτή προέρχεται από έναν άνθρωπο στα πρόθυρα του θανάτου.
Ύστατο δείγμα της αφοσίωσης του Mercury και της απόφασής του να μην εγκαταλείψει την τέχνη του πριν εγκαταλείψει τα εγκόσμια, το Show Must Go On κατέχει περίοπτη θέση ανάμεσα στα κύκνεια άσματα της σύγχρονης μουσικής.
Sittin’ On The Dock Of The Bay – Otis Redding
Μερικά κύκνεια άσματα απολαύουν τρομερής επιτυχίας και αναγνώρισης, παρά το τέλος του δημιουργού τους, ή συχνά και εξαιτίας του. Το Sittin’ On The Dock Of The Bay ηχογραφήθηκε από τον Otis Redding το 1967, λίγες μόνο μέρες πριν την αεροπορική τραγωδία που κόστισε τη ζωή του τελευταίου. Έγινε δε το πρώτο “μεταθανάτιο” single που έφτασε στην κορυφή του US Billboard, με ανάλογη επιτυχία και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Διασκευάστηκε από πολλούς και κατατάσσεται στα πιο πολυπαιγμένα κομμάτια του εικοστού αιώνα.
Pearl – Janis Joplin
Ακόμη μια πρωτιά στο Billboard για τα κύκνεια άσματα έφερε το Pearl, δεύτερο και τελευταίο σόλο album της Janis Joplin που κυκλοφόρησε μετά το θάνατό της το 1971. Όλα τα κομμάτια που εμπεριέχονται σε αυτό φέρουν την προσωπική της σφραγίδα και έγκριση, χωρίς η συνεισφορά της τελευταίας μπάντας που τη συνόδευε, Full Tilt Boogie Band, να είναι αμελητέα. To Pearl έγινε τέσσερις φορές πλατινένιο και ολοκλήρωσε τη μουσική πορεία της πολυτάλαντης Queen of Psychedelic Soul με τον καλύτερο τρόπο.
Genius Loves Company – Ray Charles
Όπως και ο Johnny Cash, που ακολουθεί στη λίστα, έτσι και ο μεγάλος Ray Charles μεγάλωσαν και γέρασαν παίζοντας μουσική πεισματικά ως το τέλος. Στην περίπτωση του Charles το αποτέλεσμα της τελευταίας δουλειάς του είναι το Genius Loves Company, η δική του εκδοχή της ιδέας πίσω από το Frank Sinatra’s Duets, αφού και τα δύο αποτελούνται από ντουέτα με καλλιτέχνες νεότερης κυρίως γενιάς από διαφορετικά genres.
Στο album συμμετέχουν ενδεικτικά οι B.B.King, Van Morrison, Elton John και Natalie Cole. Ως μεγάλη εμπορική επιτυχία, το Genius Loves Company, αν δε συγκαταλεγόταν στα κύκνεια άσματα, θα αποτελούσε για τον Charles ένα δυνατό comeback.
American VI: Ain’t No Grave – Johnny Cash
Last but not least, τη λίστα αυτή ολοκληρώνει το Ain’t No Grave, που μαζί με το A Hundred Highways, ηχογραφήθηκαν κατά τους τελευταίους μήνες της ζωής του Johnny Cash. Πιο έντονα απ’ ό,τι σε παλιότερες δουλειές του, σε αυτά τα τελευταία album του Cash ακούμε μια πνευματική υπερβατικότητα. Είναι έργα που έχουν ως σημείο αναφοράς το θάνατο, αφενός της αγαπημένης June Carter που προηγήθηκε, αφετέρου του δικού του που έβλεπε να πλησιάζει.
Ο Rick Rubin λέγεται πως συνέβαλε στη δραματικότητα του album με την παραγωγή του, αλλά δύσκολα θα μπορούσαμε να φανταστούμε πώς θα μπορούσε να ήταν διαφορετικό, δεδομένου ότι προέρχεται από έναν καλλιτέχνη όπως ο Cash στη δύση της ζωής του και εν συνειδήσει του τέλους αυτού.
Εν τέλει αυτό που παίρνουμε ακούγοντας αυτά τα κομμάτια δεν είναι μόνο η μουσική ιδιοφυΐα που τα συνοδεύει, αλλά κυρίως το γεγονός ότι μας θυμίζουν όλους τους λόγους για τους οποίους αγαπάμε αυτούς τους καλλιτέχνες. Το έργο τους προβάλλεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο πάνω σε αυτά τα κύκνεια άσματα, τα οποία αποκτούν ξεχωριστή υφή ακριβώς λόγω της θέσης τους στο σύνολο του.